BEZROBOCIE I JEGO PRZYCZYNY

 

 

Bezrobotny to osoba, która nie jest zatrudniona i nie wykonuje pracy zarobkowej, a jednocześnie jest zdolna do podjęcia pracy w pełnym wymiarze czasu pracy.

Bezrobocie jest przeciwieństwem pracy i aby zrozumieć jego istotę należy przeanalizować funkcje zatrudnienia. Zatrudnienie spełnia trzy podstawowe funkcje:

1. a)    jest czynnikiem tworzenia produktu społecznego

2. b)    jest środkiem uzyskania dochodów z pracy

3. c)    jest środkiem zaspokojenia społecznej potrzeby pracy, aspiracji społecznych i zawodowych.

Bezrobocie to przesunięcie zasobów pracy ze sfery wytwarzania, czyli działalności zamierzonej i społecznie użytecznej, do sfery bierności zawodowej. Ludzie bezrobotni nie wytwarzają żadnych produktów i nie uczestniczą w procesach pracy, natomiast uczestniczą w procesach podziału produktów wytwarzanych przez innych, pracujących. Sytuacja taka nie przynosi satysfakcji społecznej a wręcz przeciwnie, prowadzi do utraty podmiotowości, statusu i godności ludzi bezrobotnych.

Zjawisko bezrobocia jest wielowymiarowe i wyróżnić można kilka jego rodzajów. Bezrobocie ukryte, czyli utajnione, w przeciwieństwie do jawnego, ma postać nadmiaru rąk do pracy. Z problemem tym mamy do czynienia choćby w gospodarstwach rolnych lub w zakładach pracy, w miejscowościach o zbyt dużym przyroście zatrudnienia.

Jako kolejne możemy wyróżnić bezrobocie strukturalne, wiążące się z wadliwą strukturą lub małą elastycznością gospodarki kraju, która nie jest w stanie tworzyć nowych miejsc pracy. Jest ono procentowo dość wysokie a wielu dotkniętych nim ludzi na długo pozostaje bezrobotnymi.

Bezrobocie okresowe, koniunkturalne związane jest z przejściowym zakłóceniem koniunktury w gospodarce. Często łączy się ono z bezrobociem technologicznym, które jest powodowane postępem naukowo-technicznym. W okresach gwałtownych przyśpieszeń rozwoju techniki i nauki bezrobocie to może przybierać cechy bezrobocia strukturalnego.

Ponadto można wyróżnić bezrobocia masowe, lokalne, sezonowe oraz pozorne, czyli takie, gdy bezrobotny jest zarejestrowany jako osoba niezatrudniona a pracuje nielegalni, na „czarno”.

Pod koniec grudnia 1993r w Polsce było 2890 tys. osób bezrobotnych, czyli 16,4% ludności czynnej zawodowo a Polska znalazła się wśród krajów o najwyższym bezrobociu. Nastąpiło więc radykalne i bardzo niekorzystne przesunięcie ponad 4 mln ludzi zdolnych do pracy.

W Polsce bezrobocie pojawiło się w roku 1990, wraz z rozpoczęciem procesów transformacji ustrojowej. Cechą charakterystyczną polskiego bezrobocia jest jego długotrwałość, co łączy się z pozbawieniem bezrobotnego prawa do zasiłku, oraz przestrzenne zróżnicowanie . Najwyższe bezrobocie odnotowuje się na terenach na których istnieją małe i nieliczne zakłady pracy a ich upadek wiąże się ze zrujnowaniem miejscowych rynków pracy, najniższe natomiast na terenach leżących wokół dużych aglomeracji miejskich.

Tworzenie się wszelkich problemów społeczno-ekonomicznych nie jest następstwem jednej przyczyny, tak jest również w przypadku bezrobocia, na którego powstanie ma wpływ wiele problemów. Niektórzy ekonomiści uważają, że bezrobocie jest nieuniknioną ceną transformacji gospodarki centralnie planowanej do gospodarki rynkowej. Twierdzenia takie nie mają jednak realnego odniesienia w sytuacji naszego kraju. Co najmniej połowa przyrostu bezrobocia jest rezultatem błędów polityki gospodarczej. Z analiz wynika, że co trzeci bezrobotny utracił pracę z powodu nadmiernego otwarcia naszej gospodarki na import, brakowi jakiejkolwiek ochrony rynku wewnętrznego, obniżeniu ceł oderwaniu kursu walut obcych od inflacji wewnętrznej, co poważnie zmniejsza konkurencyjność przedsiębiorstw za granicą i na rynku wewnętrznym.

Główne źródła bezrobocia nie tkwią więc w zmianach strukturalnych, czy zmniejszeniu bezrobocia utajnionego, ale w recesji gospodarczej, spadku produkcji, popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego oraz w nadmiernym wzroście importu w stosunku do eksportu. Badania barier wzrostu produkcji i wyjścia z recesji gospodarczej dowodzą, że największe z nich dotyczą niedostatecznego popytu, wysokiego obniżenia podatkowego i niekorzystnych warunków kredytowych, a także nadmiaru importu.

Bezrobocie pociąga za sobą wiele bardzo niekorzystnie wpływających na społeczeństwo skutków. Jako pierwsze możemy wymienić skutki ekonomiczne. W skali makroekonomicznej skutki te pociągają za sobą drenaż finansów publicznych na zasiłki i inne świadczenia socjalne dla bezrobotnych oraz na programy przeciwdziałaniu bezrobociu. Bezrobocie pociąga za sobą zmniejszenie dochodów budżetowych państwa, ponieważ bezrobotni nie płacą podatków dochodowych i składek ubezpieczeniowych. Praca jest bardzo ważnym czynnikiem produkcji a masowe bezrobocie oznacza niepełne wykorzystanie tego czynnika . Ponadto oczywistą rzeczą jest, iż osoby które nie mogą znaleźć zatrudnienia zmuszone są do emigracji zarobkowej.

Wśród społecznych skutków bezrobocia należy wymienić przede wszystkim to, iż bezrobocie szczególnie przewlekłe powoduje pogorszenie stanu zdrowia zarówno fizycznego jak i psychicznego. Badania wykazują istotny związek między bezrobociem a rosnącą liczbą chorób psychicznych, psychosomatycznych i zaburzeń osobowości. W środowiskach, w których występuje długotrwałe bezrobocie, statystyki wykazują podwyższoną liczbę samobójstw i prób samobójczych. U ludzi młodych dotkniętych bezrobociem obserwuje się znaczne zmiany w psychice. Frustracja, obojętność, zahamowanie rozwoju osobowości, stale narastający lęk o przyszłość, to czynniki nieodłączne procesu bezrobocia prowadzące do powstawania zachowań aspołecznych - alkoholizmu, narkomanii, prostytucji i przestępczości.

By zaspokoić nawet podstawowe potrzeby fizjologiczne potrzebne są środki materialne. Potrzeba bezpieczeństwa nie może zostać zrealizowana bez zapewnienia pewności jutra dla siebie i swojej rodziny, a niestety ludzie bez stałych dochodów nie mają takiej pewności. Bezrobocie stwarza sytuacje stresowe, które powodują, że jednostka zmuszona jest do zmiany swoich dotychczasowych wzorów zachowań, aby przystosować się do nowej sytuacji , łączy się z destabilizacją życia rodzinnego i powoduje stan przymusowej zależności od innych.

 

Jak zwalczyć bezrobocie ? Co zrobić by ograniczyć jego skutki ? Takie i podobne pytania zadają sobie politycy i ekonomiści.

Zadania państwa w zakresie łagodzenia skutków bezrobocia, reguluje Ustawa z 14. 12. 1994r. Całokształt zadań określonych w tej ustawie realizuje Minister Pracy i Polityki Socjalnej przy pomocy Krajowego Urzędu Pracy oraz wojewódzkich i rejonowych Urzędów Pracy.

Te organa administracji państwowej współpracują z organizacjami i instytucjami zajmującymi się problematyką zatrudnienia i bezrobocia a w szczególności z organizowaniem samorządu terytorialnego, organizacjami związków zawodowych pracowników i bezrobotnych.

W Polsce istnieje rządowy program , wciąż korygowany, zobowiązujący agendy państwa, pracodawców, związki zawodowe oraz obywateli do walki z bezrobociem. Za najważniejszy cel wyznaczono tworzenie nowych i ochronę istniejących miejsc pracy, czemu mają służyć np. ulgi podatkowe i kredyty inwestycyjne. Podejmowane są próby zdynamizowania rynku pracy przez rozwój robót interwencyjnych, publicznych i sezonowych. Zakłady pracy zachęcane są do stosowania elastycznego czasu pracy i zatrudniania w niepełnym wymiarze godzin, bezrobotnym natomiast udziela się pomocy w możliwości podwyższenia kwalifikacji zawodowych i zmianie zawodu.

 

 

 

 

Literatura :

1. 1.    Auleytner J. „Polityka społeczna.” Warszawa 1994.

2. 2.    Kabaj M. „Programy i strategie przeciwdziałania bezrobociu”. Warszawa 1996.

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

---