Higiena - cw 4 HAŁAS I WIBRACJE
Zagrożenie hałasem - powszechne :
Środowisko komunalne ( miejsce zamieszkania, odpoczynku, służby zdrowia i In,)
Środowisko pracy
Najczęściej orzekana choroba zawodowa - uszkodzenie słuchu 650000 pracowników w Polsce ( z 5 mln zatrudnionych w przemyśle) zagrożonych hałasem.
Hałas to wszystkie dźwięki, które irytują, są powodem uczucia przykrości i lęku, rozpraszają uwagę, pogarszają komunikację międzyludzką, przeszkadzają w wykonywaniu pracy, są w danym miejscu i czasie nie chciane, nie tolerowane i w skutek tego obniżają subiektywnie odczuwana jakość życia. To także zjawiska akustyczne, które nie wywołują wyżej wymienionych wrażeń, odczuć i skutków, ale ich fizyczne parametry ( np. duże natężenie) powodują, ze są potencjalnym zagrożeniem dla szeroko pojętego zdrowia.
Fale akustyczne o częstotliwościach nie wywołujących wrażeń słuchowych to tez hałas - infra i ultradźwięki.
Podstawowe wielkości i pojęcia
ciśnienie akustyczne - 20μPa-200Pa
częstotliwość (hz)
poziom ciśnienia akustycznego ( poziom dźwięku) - 0dB-140dB L=10lg (p/pº)²
p-ciś.akustycze pº- 20μPa
natężenie akustyczne ( W/m²)
Klasyfikacją drgań akustycznych ze względu na częstotliwośc:
Infradźwięki ↓ 16 hz
Słyszalne 16-20 000 hz ( pasmo mowy 500-4000 hz)
Ultradźwięki ↑ 20 000 hz
Percepcja dźwięków :
głośność ( S) wyrażana w sonach : 1 son = 40 fonów
poziom głośności (Ls) wyrażany w fonach
dany dźwięk ma poziom głośności równy Ls=N fonów, gdy jest tak samo słyszany jak ton o częstotliwości wzorcowej 1kHz i poziomie ciśnienia akustycznego B dB.
Rodzaje hałasu:
Hałas ustalony - wahania poziomu dźwięku A w czasie nie przekraczającym 5 dB
Hałas nieustalony - wahania poziomu dźwięku A w czasie przekraczającym 5 dB
Hałas impulsowy - złożony z 1 lub wielu zdarzeń dźwiękowych w czasie trwania krótszym niż 1 s , nagły wzrost ciśnienia akustycznego.
Przykładowe źródła hałasu i ich wpływ na pogorszenie słuchu:
hałas lotniczy - sprzeczne doniesienia ( brak lub związek u dzieci szkolnych z badań japońskich) znaczny wpływ na odczuwanie hałaśliwości u dzieci narażonych w porównaniu z grupą kontrolną
przenośne odtwarzacze stereofoniczne brak consensusu, ale istotnie statystycznie większy procent osób z podwyższonym progiem słyszalności o 25-30dB lub więcej dla dźwięków o częstotliwości 4kHzwśród użytkowników przenośnego sprzętu stereo w porównaniu z grupą kontrolną.
Szkodliwy wpływ hałasu na narząd słuchu powodują następujące jego cechy i okoliczności narażenia:
Równoważny poziom dźwięku A przekraczający 80dB; dźwięki słabsze nie uszkadzają narządu słuchu nawet przy długotrwałym nieprzerwanym działaniu
Długi czas działania hałasu; skutki działania hałasu kumulują się w czasie; zależą one od dawki energii akustycznej przekazane do organizmu w określonym przedziale czasu
Ciągła ekspozycja na hałas jest bardziej szkodliwa niż przerywana
Hałas impulsowy jest szczególnie szkodliwy; charakteryzuję się on tak szybkim narastaniem ciśnienia akustycznego do dużych wartości, że mechanizmy obronne narządu słuchu zapobiegające wnikaniu energii akustycznej do ucha nie zdołają zadziałać
Widmo hałasu częstotliwościach przewagą składowych o częstotliwościach średnich i wysokich. Hałas o takim widmie jest dla słuchu bardziej niebezpieczny, niż hałas o widmie, w którym max energia zawarta jest w zakresie niskich częstotliwości(czułość ucha ludzkiego największa jest w zakresie częstotliwości 3-5 kHz)
Czynniki modyfikujące wpływ hałasu na zdrowie:
indywidualna podatność na uszkadzający wpływ działania hałasy, zależy na od cech dziedzicznych oraz nabytych np. w wyniku przebytych chorób
wiek
płeć
Wartości dopuszczalne hałasu ze względu na ochronę słuchu:
Lp. |
Wyznacznik ekspozycji na hałas |
Wartość dopuszczalna |
1 |
8h dzień pracy (Lex,8h) do tyg pracy (Lex,w) |
85dB |
2 |
Dzienna (Ea,te); tygodniowa (Ea,w) |
3,64*10³ - 18,2*10³ Pa²s |
3 |
Max poziom dźwięku A ( La,max) |
115dB |
4 |
Szczytowy poziom dźwięku C (Lc,peak) |
135dB |
Skutki działania hałasu na organizm człowieka:
Wpływ hałasu na narząd słuchu :
uszkodzenie struktur anatomicznych narządu słuchu(perforacje, ubytki błony bębenkowej)wynik jednorazowych i krótkotrwałych ekspozycji na hałas o szczytowych poziomach ciśnienia akustycznego powyżej 130-140 dB
upośledzenie sprawności słuchu - podwyższenia progu słyszenia ( długotrwałe narażenia na hałas o równoważnym poziomie dźwięku A przekraczającym 80 dB) NIHL - odwracalne (czasowe przesunięcie progu TTS; - trwałe ( PTS)
Pozasłuchowe działanie hałasu na organizm ( na podstawowe układy i narządy oraz zmysły człowieka )
nie w pełni rozpoznane. Anatomiczne połączenia nerwowej drogi słuchowej z korą mózgową ( oddziaływania bodźców słuchowych na inne ośrodki w mózgowiu, zwłaszcza OUN i uk. Gruczołów wydzielania wewnętrznego, na stan i funkcję wielu narządów wewnętrznych
bodźce akustyczne o poziomie 55-75 dB - rozproszenie uwagi, utrudnienie pracy i zmniejszenie jej wydajności
poziom bodźców akustycznych większy od 75dB - wyraźne zaburzenia funkcji fizjologicznych organizmu
wzrost ciśnienia krwi
skurcz naczyń krwionośnych
przyspieszona akcja serca
ch. Nadciśnieniowa, ChNS, wzrost lepkości krwi i poz. Tłuszczów we krwi, zaburzenia poziomu elektrolitów, zmiany stężenia adrenaliny noradrenaliny, kortyzolu, nasilenie perystaltyki p. pokarmowego.
Wpływ na stan psychiczny ( ujawnienie się zaburzeń ukrytych)
Zaburzenie snu ( sugerowany poz, max cis. akust. w sypialni mniej niż 45 dB)
Zaburzenia sprawności
Zmiany zachowań społecznych
Zakłócenie odbioru i rozumienia mowy
Duże ryzyko zawodowe:
Lex,8h ↑85 dB
La,max ↑115 dB
Lc,max ↑135 dB
Małe ryzyko zawodowe:
Lex,8h ↓82 dB
La,max ↓109 dB
Lc,max ↓129 dB