Higiena - cw 4 HAŁAS I WIBRACJE

Zagrożenie hałasem - powszechne :

• Środowisko komunalne ( miejsce zamieszkania, odpoczynku, służby zdrowia i In,)

• Środowisko pracy

Najczęściej orzekana choroba zawodowa - uszkodzenie słuchu 650000 pracowników w Polsce ( z 5 mln zatrudnionych w przemyśle) zagrożonych hałasem.

Hałas to wszystkie dźwięki, które irytują, są powodem uczucia przykrości i lęku, rozpraszają uwagę, pogarszają komunikację międzyludzką, przeszkadzają w wykonywaniu pracy, są w danym miejscu i czasie nie chciane, nie tolerowane i w skutek tego obniżają subiektywnie odczuwana jakość życia. To także zjawiska akustyczne, które nie wywołują wyżej wymienionych wrażeń, odczuć i skutków, ale ich fizyczne parametry ( np. duże natężenie) powodują, ze są potencjalnym zagrożeniem dla szeroko pojętego zdrowia.

Fale akustyczne o częstotliwościach nie wywołujących wrażeń słuchowych to tez hałas - infra i ultradźwięki.

Podstawowe wielkości i pojęcia

1. ciśnienie akustyczne - 20μPa-200Pa

2. częstotliwość (hz)

3. poziom ciśnienia akustycznego ( poziom dźwięku) - 0dB-140dB L=10lg (p/pº)²

p-ciś.akustycze pº- 20μPa

4. natężenie akustyczne ( W/m²)

Klasyfikacją drgań akustycznych ze względu na częstotliwośc:

Infradźwięki ↓ 16 hz

Słyszalne 16-20 000 hz ( pasmo mowy 500-4000 hz)

Ultradźwięki ↑ 20 000 hz

Percepcja dźwięków :

głośność ( S) wyrażana w sonach : 1 son = 40 fonów

poziom głośności (Ls) wyrażany w fonach

dany dźwięk ma poziom głośności równy Ls=N fonów, gdy jest tak samo słyszany jak ton o częstotliwości wzorcowej 1kHz i poziomie ciśnienia akustycznego B dB.

Rodzaje hałasu:

Hałas ustalony - wahania poziomu dźwięku A w czasie nie przekraczającym 5 dB

Hałas nieustalony - wahania poziomu dźwięku A w czasie przekraczającym 5 dB

Hałas impulsowy - złożony z 1 lub wielu zdarzeń dźwiękowych w czasie trwania krótszym niż 1 s , nagły wzrost ciśnienia akustycznego.

Przykładowe źródła hałasu i ich wpływ na pogorszenie słuchu:

• hałas lotniczy - sprzeczne doniesienia ( brak lub związek u dzieci szkolnych z badań japońskich) znaczny wpływ na odczuwanie hałaśliwości u dzieci narażonych w porównaniu z grupą kontrolną

• przenośne odtwarzacze stereofoniczne brak consensusu, ale istotnie statystycznie większy procent osób z podwyższonym progiem słyszalności o 25-30dB lub więcej dla dźwięków o częstotliwości 4kHzwśród użytkowników przenośnego sprzętu stereo w porównaniu z grupą kontrolną.

Szkodliwy wpływ hałasu na narząd słuchu powodują następujące jego cechy i okoliczności narażenia:

• Równoważny poziom dźwięku A przekraczający 80dB; dźwięki słabsze nie uszkadzają narządu słuchu nawet przy długotrwałym nieprzerwanym działaniu

• Długi czas działania hałasu; skutki działania hałasu kumulują się w czasie; zależą one od dawki energii akustycznej przekazane do organizmu w określonym przedziale czasu

• Ciągła ekspozycja na hałas jest bardziej szkodliwa niż przerywana

• Hałas impulsowy jest szczególnie szkodliwy; charakteryzuję się on tak szybkim narastaniem ciśnienia akustycznego do dużych wartości, że mechanizmy obronne narządu słuchu zapobiegające wnikaniu energii akustycznej do ucha nie zdołają zadziałać

• Widmo hałasu częstotliwościach przewagą składowych o częstotliwościach średnich i wysokich. Hałas o takim widmie jest dla słuchu bardziej niebezpieczny, niż hałas o widmie, w którym max energia zawarta jest w zakresie niskich częstotliwości(czułość ucha ludzkiego największa jest w zakresie częstotliwości 3-5 kHz)

Czynniki modyfikujące wpływ hałasu na zdrowie:

• indywidualna podatność na uszkadzający wpływ działania hałasy, zależy na od cech dziedzicznych oraz nabytych np. w wyniku przebytych chorób

• wiek

• płeć

Wartości dopuszczalne hałasu ze względu na ochronę słuchu:

Lp.	Wyznacznik ekspozycji na hałas	Wartość dopuszczalna
1	8h dzień pracy (Lex,8h) do tyg pracy (Lex,w)	85dB
2	Dzienna (Ea,te); tygodniowa (Ea,w)	3,64*10³ - 18,2*10³ Pa²s
3	Max poziom dźwięku A ( La,max)	115dB
4	Szczytowy poziom dźwięku C (Lc,peak)	135dB

Skutki działania hałasu na organizm człowieka:

Wpływ hałasu na narząd słuchu :

• uszkodzenie struktur anatomicznych narządu słuchu(perforacje, ubytki błony bębenkowej)wynik jednorazowych i krótkotrwałych ekspozycji na hałas o szczytowych poziomach ciśnienia akustycznego powyżej 130-140 dB

• upośledzenie sprawności słuchu - podwyższenia progu słyszenia ( długotrwałe narażenia na hałas o równoważnym poziomie dźwięku A przekraczającym 80 dB) NIHL - odwracalne (czasowe przesunięcie progu TTS; - trwałe ( PTS)

Pozasłuchowe działanie hałasu na organizm ( na podstawowe układy i narządy oraz zmysły człowieka )

• nie w pełni rozpoznane. Anatomiczne połączenia nerwowej drogi słuchowej z korą mózgową ( oddziaływania bodźców słuchowych na inne ośrodki w mózgowiu, zwłaszcza OUN i uk. Gruczołów wydzielania wewnętrznego, na stan i funkcję wielu narządów wewnętrznych

• bodźce akustyczne o poziomie 55-75 dB - rozproszenie uwagi, utrudnienie pracy i zmniejszenie jej wydajności

• poziom bodźców akustycznych większy od 75dB - wyraźne zaburzenia funkcji fizjologicznych organizmu

• wzrost ciśnienia krwi

• skurcz naczyń krwionośnych

• przyspieszona akcja serca

• ch. Nadciśnieniowa, ChNS, wzrost lepkości krwi i poz. Tłuszczów we krwi, zaburzenia poziomu elektrolitów, zmiany stężenia adrenaliny noradrenaliny, kortyzolu, nasilenie perystaltyki p. pokarmowego.

• Wpływ na stan psychiczny ( ujawnienie się zaburzeń ukrytych)

• Zaburzenie snu ( sugerowany poz, max cis. akust. w sypialni mniej niż 45 dB)

• Zaburzenia sprawności

• Zmiany zachowań społecznych

• Zakłócenie odbioru i rozumienia mowy

Duże ryzyko zawodowe:

Lex,8h ↑85 dB

La,max ↑115 dB

Lc,max ↑135 dB

Małe ryzyko zawodowe:

Lex,8h ↓82 dB

La,max ↓109 dB

Lc,max ↓129 dB