WYŻSZA SZKOŁA BANKOWA W POZNANIU
WYDZIAŁ ZAMIEJSCOWY W CHORZOWIE
PRACA ZALICZENIOWA
Charakterystyka i podział funduszy inwestycyjnych
Wioleta Śliwińska
Agnieszka Kudlik
Dawid Otręba
Marcin Otręba
Przemysław Majka
Chorzów 2011
POJĘCIE FUNDUSZU INWESTYCYJNEGO
Osoba prawna, której przedmiotem działalności jest proponowanie nabycia jednostek uczestnictwa i lokowanie zebranych środków pieniężnych w papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe. Fundusz może zostać utworzony wyłącznie za zgodą Komisji Papierów Wartościowych i Giełd.
Wpłacając środki do funduszu, nabywasz jego jednostki uczestnictwa i stajesz się jednym z wielu
jego uczestników.
PODZIAŁ FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH
Fundusze inwestycyjne można klasyfikować w oparciu o różnorodne kryteria. W praktyce
najczęściej stosuje się kryteria o charakterze prawnym i ekonomicznym.
Kryterium prawne
Źródłem tego kryterium jest ustawa z dnia 27 maja 2004 roku o funduszach inwestycyjnych, która wyróżnia trzy podstawowe typy funduszy inwestycyjnych, scharakteryzowanych poniżej.
Fundusze inwestycyjne otwarte (FIO) - są zdecydowanie najbardziej popularnym typem funduszy inwestycyjnych w Polsce. Fundusze otwarte cechują się zmieniającą się liczbą uczestników i jednostek uczestnictwa. Mogą zbywać nieograniczoną liczbę jednostek uczestnictwa i są zobowiązane do ich odkupienia na każde żądanie uczestnika. Muszą zachowywać wysoką płynność zgromadzonych środków. Jednostki uczestnictwa funduszu są wyceniane codziennie (w dni robocze), ponieważ większość instrumentów finansowych wchodzących w skład portfela inwestycyjnego funduszu jest wyceniana codziennie (np. akcje, obligacje). Fundusze inwestycyjne otwarte prowadzą działalność zgodnie z prawem wspólnotowym regulującym zasady zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe, co pozwala im, zgodnie z zasadą paszportu europejskiego, na prowadzenie działalności także na terytorium innych państw Unii Europejskiej.
Specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte (SFIO) - to szczególna forma funduszu otwartego. Statut funduszu specjalistycznego może ograniczyć krąg uczestników oraz wprowadzać dodatkowe warunki, w jakich uczestnik może żądać odkupienia jednostek uczestnictwa, a w szczególności określać termin, w jakim odkupienie to może nastąpić. Spośród działających w Polsce funduszy specjalistycznych część adresowana jest wyłącznie do osób prawnych, inne natomiast przeznaczone są dla uczestników pracowniczych programów emerytalnych lub osób, które deklarują długoterminowe oszczędzanie.
Fundusze inwestycyjne zamknięte (FIZ) - charakteryzują się ograniczonym dostępem inwestorów (możliwość przystąpienia istnieje wyłącznie w okresie subskrypcji tytułów uczestnictwa lub poprzez nabycie certyfikatów w obrocie na rynku wtórnym) oraz ograniczoną możliwością „wyjścia”.
FIZ emitują certyfikaty inwestycyjne - są to papiery wartościowe, których liczba - w odróżnieniu od liczby jednostek uczestnictwa funduszy otwartych - jest stała i może się zmieniać tylko w przypadku nowych emisji, bądź okresowego odkupu walorów od uczestników. Certyfikaty inwestycyjne mogą być przedmiotem obrotu na rynku regulowanym np. na Giełdzie Papierów Wartościowych, jak też mogą być przeznaczone jedynie dla indywidualnych, spełniających określone kryteria inwestorów.
Fundusze zamknięte mogą dokonywać lokat w mniej płynne aktywa i nie muszą utrzymywać płynnych rezerw, co podnosi potencjalną efektywność zarządzania portfelem. W porównaniu z funduszami otwartymi katalog lokat funduszu zamkniętego jest znacznie rozszerzony, gdyż oprócz papierów wartościowych obejmuje również udziały w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, waluty i transakcje terminowe, które mogą być zawierane nawet w celach spekulacyjnych.
Fundusz zamknięty może również w szerszym zakresie korzystać z kredytów i pożyczek bankowych. W przypadku funduszy zamkniętych wyceny certyfikatów
inwestycyjnych dokonywane są rzadziej niż w przypadku funduszy otwartych - co tydzień, co miesiąc lub co kwartał, choć zdarzają się również fundusze wyceniane codziennie.
Kryterium ekonomiczne ( podział funduszy według prowadzonej polityki inwestycyjnej )
FUNDUSZE BEZPIECZNE
Fundusze gotówkowe oraz rynku pieniężnego - lokują posiadane środki w krótkoterminowe instrumenty dłużne: bony skarbowe i pieniężne, bankowe papiery wartościowe (certyfikaty depozytowe, bony oszczędnościowe, etc.), krótkoterminowe weksle komercyjne, lokaty bankowe oraz instrumenty o podobnym charakterze.
Fundusze dłużne (obligacji) - inwestują zebrane od inwestorów środki pieniężne w średnio- i długoterminowe dłużne papiery wartościowe - przede wszystkim w obligacje skarbowe, obligacje komunalne oraz obligacje przedsiębiorstw (papiery komercyjne).
FUNDUSZE MIESZANE (HYBRYDOWE)
Fundusze zrównoważone - inwestują 40-60 proc. środków w papiery własnościowe (akcje), a pozostałą część portfela w papiery dłużne (głównie obligacje). Ich potencjalny zysk i ryzyko są tym większe, im większy udział w portfelu mają instrumenty ryzykowne.
Fundusze stabilnego wzrostu - inwestują do 40 proc. aktywów w akcje i instrumenty o podobnym charakterze, zaś pozostałą część aktywów lokują w papiery dłużne. Stopy zwrotu funduszy stabilnego wzrostu są zwykle niższe niż funduszy zrównoważonych, cechuje je jednak niższy poziom ryzyka utraty kapitału.
Fundusze z ochroną kapitału - podstawową zasadą polityki inwestycyjnej jest tu zabezpieczenie przed spadkiem wartości jednostki uczestnictwa poniżej określonego poziomu poprzez alokowanie portfela inwestycyjnego w udziałowe papiery wartościowe, instrumenty pochodne oraz papiery wartościowe o stałym dochodzie (przy czym poziom zabezpieczenia może być stały lub ulegać zmianom, zgodnie z zasadami określonymi w prospekcie informacyjnym funduszu).
Fundusze aktywnej alokacji. W odróżnieniu od funduszy zrównoważonych i stabilnego wzrostu udział akcji i obligacji w funduszach aktywnej alokacji nie jest określony na stałym poziomie, lecz może zmieniać się w szerokich przedziałach (od 0 do 100 proc.). Na potencjalne zyski oraz ryzyko inwestycyjne funduszy aktywnej alokacji wpływ ma koniunktura panująca na rynku giełdowym. Dobrze zarządzane fundusze mogą osiągać wyższe zyski niż zrównoważone w przypadku wzrostów na giełdzie i notować mniejsze straty niż fundusze stabilnego wzrostu w przypadku dekoniunktury.
FUNDUSZE AGRESYWNE
Fundusze akcji - inwestują przede wszystkim w akcje oraz inne udziałowe papiery wartościowe (prawa do akcji, kwity depozytowe), celem funduszy akcyjnych jest osiąganie jak najwyższego zysku przy jednoczesnym stosunkowo wysokim poziomie ryzyka inwestycyjnego. W okresach korzystnej koniunktury na rynku akcji fundusze te osiągają bardzo wysokie stopy zwrotu, jednak podczas bessy ich jednostki uczestnictwa mogą znacznie obniżyć swoją wartość. Z uwagi na wysokie ryzyko utraty kapitału, zwłaszcza w krótkim okresie, inwestorom zaleca się jak najdłuższy horyzont inwestycyjny (nawet kilkanaście lub kilkadziesiąt lat). Są adresowane do inwestorów cechujących się wysoką skłonnością do ryzyka.
ZASIĘG GEOGRAFICZNY INWESTYCJI
Fundusze rynku krajowego - Fundusze inwestycyjne o zasięgu krajowym dokonują lokat w papiery wartościowe, instrumenty rynku finansowego oraz inne prawa majątkowe na lokalnym rynku finansowym. W przypadku funduszy zarejestrowanych w Polsce są to fundusze, które inwestują w krajowe akcje, obligacje, papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa, etc. Przyjmują one wpłaty zazwyczaj wyłącznie w złotych (w walucie krajowej), w tej samej walucie wyceniają tytuły uczestnictwa, w związku z czym uczestnicy tych funduszy nie są narażeni na ryzyko kursowe.
Fundusze inwestujące na rynkach zagranicznych- Są to podmioty, które dokonują lokat w aktywa finansowe i niefinansowe poza granicami macierzystego kraju.
Możemy tutaj wyróżnić:
-fundusze globalne
- fundusze międzynarodowe
Fundusze globalne - inwestują zarówno na rynku lokalnym, jak i na rynkach zagranicznych - przykładem tego rodzaju funduszy w Polsce są z jednej strony podmioty inwestujące w akcje spółek tzw. „nowej Europy”, czyli państw które 1 maja 2004 r. stały się członkami Unii Europejskiej, z drugiej zaś fundusze nieruchomości, które nabywają nieruchomości w Polsce oraz w innych krajach Europy Centralnej;
Fundusze międzynarodowe - dokonują lokat wyłącznie na rynkach zagranicznych. Wśród tych ostatnich można spotkać fundusze posiadające określoną specjalizację geograficzną oraz fundusze bez określonego zasięgu geograficznego.
GWARANCJA OCHRONY KAPITAŁU
Fundusze bez gwarancji ochrony kapitału - nie oferują inwestorom żadnej gwarancji zwrotu określonej kwoty, ale w przypadku dobrej koniunktury na rynku kapitałowym zapewniają wyższy dochód, niż fundusze z ochroną kapitału.
Fundusze z ochroną kapitału adresowane są do inwestorów cechujących się wysoką awersją do ryzyka (osób bardzo wrażliwych na wahania wycen tytułów uczestnictwa i nie akceptujących najmniejszych nawet strat), którzy nie chcą równocześnie rezygnować z możliwości, jakie udostępnia inwestorom współczesny rynek finansowy.
Fundusze z ochroną kapitału możemy podzielić na:
- fundusze z pełną ochroną kapitału
- fundusze z częściową ochroną kapitału
Fundusze z pełną ochroną kapitału - zapewniają uczestnikowi wypłatę co najmniej takiej samej kwoty, jaką ulokował on w momencie rozpoczęcia inwestycji (nie uwzględniając opłaty manipulacyjnej). Innymi słowy stopa zwrotu z tytułu uczestnictwa nie może być niższa niż zero procent. Fundusz taki nie naraża uczestnika na nominalne straty (stopa zwrotu nie może być ujemna), choć realna wartość inwestycji na koniec okresu rozliczeniowego może być, z uwagi na inflację, niższa od wartości inwestycji na początku okresu.
Fundusze z częściową ochroną kapitału - zapewniają ochronę kapitału w okresie rozliczeniowym na poziomie niższym niż 100 procent (np. 90 procent - zobowiązują się do wypłaty co najmniej 90 procent zainwestowanych na początku tego okresu środków). Uczestnik takiego funduszu musi się zatem liczyć z pewną, stosunkowo niewielką jednak stratą. Formuła ta w odróżnieniu od poprzedniej umożliwia jednak wyższy poziom udziału w potencjalnych zyskach.
Fundusze inwestycyjne funkcjonują w naszym kraju już od kilkunastu lat. Przez ten czas powstało wiele towarzystw funduszy inwestycyjnych oraz rozszerzała się ich oferta. W chwili obecnej na polskim rynku funkcjonują 22 towarzystwa, a liczba oferowanych przez nie funduszy inwestycyjnych wynosi około 150. W Polsce około 3% społeczeństwa przeznacza środki na fundusze inwestycyjne, a w związku ze świetnymi wynikami rośnie z dnia na dzień popularność funduszy oraz liczba inwestorów.
Dziękujemy za uwagę
1. Wioleta Śliwińska
2. Agnieszka Kudlik
3. Dawid Otręba
4. Marcin Otręba
5. Przemysław Majka
6