Wykład Socjologia. 28.10.2010 godz 8:00 Notatki ze slajdów.
Temat: zbiór, zbiorowość, grupa.
Pierwsze użycie terminu zbiorowość/grupa społeczna:
Thomas Hobbes: „Wielogłowy Lewiatan i grupa społeczna” - 1651
Książka o instytucji państwa (Lewiatan) i oddziaływaniu na obywateli. Czy jakoś tak.
Definicja A.W. Small:
Zbiorowość: wszelki zbiór osób, który możemy ujmować jako całość ze względu na jakiekolwiek godne uwagi stosunki zachodzące pomiędzy jego członkami (tak, mnie też śmieszą stosunki członków).
Najważniejsi polscy socjologowie podejmujący ten temat:
- Cz. Znamierowski
- B. Malinowski
- F. Znaniecki
- S. Ossowski
- J. Szczepański
Więź społeczna łączy jednostki w pewne trwałe skupiska, które mogą występować w różnych formach i postaciach.
Zbiór społeczny - ogół ludzi posiadających jakąś cechę wspólną bez względu na fakt uświadamiania sobie tej cechy przez nich samych. Cecha ta jest wyodrębniona przez obserwatora zewnętrznego.
Kategoria - jest podzbiorem zbioru ludzi.
Kategorie: płci, wieku, posiadania, dochodu, wykształcenia itd.
Zbiorowość społeczna: wszystkie skupienia ludzi, w których wytworzyła się i utrzymuje choćby krótko więź społeczna.
Grupa społeczna: Każde zrzeszenie ludzi, które w świadomości samych tych ludzi, stanowi pewną odrębną całość. F. Znaniecki - „Social group as product of participating”, 1939
Cechy konstytuujące grupę:
1. Liczebność - niektórzy socjologowie twierdzą, że dwie osoby to już grupa. Inni zakładają, że trzy, inni, że „kilkanaście”,
2. Trwałość grupy,
3. poczucie świadomości:
- wewnętrzne (wspólne przeżycia i cele grupy)
- zewnętrzne (wpływ wywierany przez innych - głównie liderów)
4. odosobnienie - zasada odrębności „my a oni”.
Definicja Jana Szczepańskiego:
Zbiorowość - pewna ilość osób (co najmniej trzy) powiązanych systemem stosunków społecznych uregulowanych przez instytucje (część grupy załatwiająca pewne sprawy w imieniu całości tej grupy), posiadających pewne wspólne wartości, oddzielonych od innych zasadą odrębności.
Wyznaczniki grupy:
co najmniej trzy osoby
organizacja wewnętrzna zapewniająca trwałość
posiadanie wartości
posiadanie ośrodka skupienia, rytuałów, haseł, symboli, innych cech zapewniających poczucie własnego „my”.
Podstawowym elementem grupy są jej członkowie, którzy pełnią w niej rolę angażując część swojej osobowości według wzoru fizycznego, wzoru moralnego i funkcji jej członka.
Wola zbiorowa - suma dążeń członków do realizacji celu, lub głównego zadania. Wytwarza się z konkretnych potrzeb i celów. Pojęcie woli zbiorowej powstało w XIX wieku.
Grupy mają tendencję do przedłużania swojej działalności ponad czas wypełniania zadania - trwałość, ideologizacja.
Struktura grupy - układ elementów składowych grupy i zasada ich wzajemnego przyporządkowania.
Makrostruktura - ułożenie i wzajemne przyporządkowanie wielkich elementów składowych (klasy, warstwy, kategorie, zrzeszenia).
Mikrostruktura - ułożenie jednostek, stosunków między jednostkami - najmniejszych elementów składowych, układ pozycji członków.
Stratyfikacja społeczna - dział socjologii zajmujący się badaniem wzajemnego ułożenia ludzi zajmujących różne pozycje społeczne. (Np. Słomczyński i Cohn - badania nad dziedziczeniem statusów społecznych w Polsce i USA, z którego wynika, że w większości przypadków syn osiąga tylko o jeden stopień stanowiska wyżej, niż ojciec).
Typy grup: małe, duże, formalne, nieformalne, celowe, swoje, obce, odniesienia, ekskluzywne, inkluzywne.
Florian Znaniecki - Odosobnienie i wspólne doświadczenia a także czynności zasadnicze powodują, że stale urzeczywistnia się zasada odrębności grup. Spotkania, przestrzeganie pewnych reguł organizacyjnych, czy tradycji grupowych, realizacja wspólnych działań, podtrzymywanie wspólnych instytucji (np. władzy) wyznacza treść grupy i role społeczną członka.
Typy grup wg Znanieckiego:
Genetyczne - rodzina, ród, plemię, związek rasowy