Luksemburg

Wielkie Księstwo Luksemburga jest monarchią konstytucyjną, choć w konstytucji widnieje zapis, iż system polityczny państwa to demokracja parlamentarna. Konstytucja państwa z 17 października 1868 roku określa je jako demokratyczne, wolne, niepodległe i niepodzielne (art. 1 Konstytucji). Władza zwierzchnia w Wielkim Księstwie należy do Narodu (art. 32)

Książę

Art. 3 konstytucji mówi o tym, iż Wielki Książę musi należeć do dynastii Nassau, a jego osoba jest nienaruszalna. Wielki Książę obejmuje władzę w wieku 18 lat, składając przed parlamentem przysięgę, w której obiecuje stać na straży konstytucji, praw Wielkiego Księstwa, jego niepodległości, integralności terytorialnej i indywidualnych wolności. W razie poważnej niedyspozycji monarchy, jego obowiązki pełni w jego imieniu regent.

Wielki Książę jest głową państwa, symbolem jego jedności a także niepodległości (art. 33). Od 2000 roku Wielkim Księciem Luksemburga jest Henryk. Monarcha podpisuje ustawy uchwalone przez Izbę Deputowanych. Musi ustosunkować się do takiego aktu prawnego w przeciągu 3 miesięcy.

Monarcha podpisuje umowy międzynarodowe i traktaty, dowodzi siłami zbrojnymi, wypowiada wojnę i zawiera pokój, po upoważnieniu udzielonym mu przez parlament (art. 37). Posiada także prawo łaski, które jednak nie obejmuje wyroków skazujących członków rządu (art. 38). Książę mianuje najważniejszych urzędników państwowych, a także nadaje obywatelstwo (art. 40).

Wszelkie decyzje Wielkiego Księcia wymagają kontrasygnaty odpowiedniego członka rządu. Monarcha posiada inicjatywę ustawodawczą, natomiast parlament może zaproponować monarsze projekt Ustawy Rządowej, którą ten następnie może wnieść pod obrady parlamentu (art. 47).

Zobacz także: Wielcy książęta Luksemburga.

Izba Deputowanych

Parlament luksemburski (luks. Châmber vun Députéirten, fr. Chambre des députés) jest jednoizbowy (unikameralizm). Składa się z 60 deputowanych, wybieranych w wyborach bezpośrednich z okręgów wyborczych wielomandatowych, z list partyjnych, za pomocą systemu reprezentacji proporcjonalnej. Kadencja wynosi 5 lat. Deputowani nie mogą być jednocześnie członkami rządu, stąd jeżeli jakiś deputowany otrzyma propozycję wejścia do rządu i ją przyjmie, musi zrzec się mandatu, a jego miejsce zajmuje następny kandydat z listy partyjnej (metoda wstąpienia). Kraj podzielony jest na 4 okręgi wyborcze:

• Południe (Esch-sur-Alzette i Capellen)

• Centrum (Luksemburg i Mersch)

• Północ (Diekirch, Redange, Wiltz, Clervaux i Vianden)

• Wschód (Grevenmacher, Remich i Echternach).

Czynne prawo wyborcze posiadają ci obywatele, którzy ukończyli przynajmniej 18 lat, a bierne - minimum lat 21.

Izba Deputowanych obraduje pod kierownictwem przewodniczącego, którego wyłania spośród swoich członków (wybiera także wiceprzewodniczącego). Parlament zajmuje się głównie uchwalaniem ustaw, które to następuje w drodze głosowania nad każdym artykułem z osobna, w celu umożliwienia wprowadzania poprawek. Izba posiada także prawo do prowadzenia dochodzeń w ważnych sprawach państwowych i kierowania żądań do rządu w celu wyjaśnienia kluczowych kwestii jego polityki, budzących kontrowersje.

Każda sesja parlamentu otwierana jest przez Wielkiego Księcia, który może również zwołać nadzwyczajną sesję. Ma on taki obowiązek, jeśli zażąda tego przynajmniej 1/3 izby. Monarcha może również rozwiązać parlament (art. 74), a nowe wybory musi zarządzić w ciągu 3 miesięcy.

Parlament może zmienić konstytucję (art. 114), ale procedura jest dość skomplikowana:

• izba składa deklarację o konieczności zmiany konstytucji,

• następstwem takiego oświadczenia jest konieczność samorozwiązania,

• po wyborach zbiera się nowy skład parlamentu,

• izba konsultuje się z Wielkim Księciem co do treści zmiany konstytucji,

• następuje głosowanie, ale tylko pod warunkiem obecności 2/3 konstytucyjnego składu izby,

• zmiana konstytucji może być przyjęta tylko większością przynajmniej 2/3 głosujących.

Żadna zmiana konstytucji nie może zostać wprowadzona w czasie trwania regencji.

Rząd Wielkiego Księstwa

Na czele rządu stoi Wielki Książę. Rząd musi składać się z przynajmniej trzech członków, mianowanych i odwoływanych przez monarchę. Pracami rządu kieruje premier (oficjalna nazwa stanowiska to przewodniczący rządu). Członkowie rządu mają zagwarantowany dostęp do parlamentu, który może ich oskarżać w przypadku ich niezgodnej z prawem działalności.

Rząd musi zostać zaakceptowany przez parlament, poprzez udzielenie mu wotum zaufania. Jest również przed nim odpowiedzialny politycznie (wotum nieufności).

Monarcha

Zgodnie z Konstytucja Wielki Ksia_e pełni władze samodzielnie (władza wykonawcza). Jako

głowa panstwa negocjuje wszelkie traktaty i umowy miedzynarodowe, ogłasza wojne i jej

zakonczenie, jest najwy_szym zwierzchnikiem sił zbrojnych. W ciagu trzech miesiecy od dnia

uchwalenia ustawy przez parlament musi sie do niej ustosunkowac i zło_yc swój podpis.

Ponadto na wniosek parlamentu powołuje członków Urzedu Audytoryjnego

(przewodniczacego, dwóch sedziów i dwóch zastepców) - organu kontrolujacego dochody i

wydatki panstwa. Monarcha nadaje obywatelstwo, mianuje najwa_niejszych urzedników

panstwowych, posiada prawo łaski (nie posiada go w stosunku do skazanych członków rzadu

- art. 38). Posiada prawo inicjatywy ustawodawczej, a wszelkie jego decyzje wymagaja

kontrasygnaty odpowiedniego ministra.

Zgodnie z art. 3 Konstytucji Wielki Ksia_e musi pochodzic z dynastii Nassau. Od momentu

objecia władzy (w wieku 18 lat), składajac przysiege przed parlamentem, staje sie osoba

nienaruszalna. Stoi na stra_y suwerennosci (symbol niepodległosci - art. 33 Konstytucji)

panstwa i indywidualnej wolnosci jego obywateli. W chwili stwierdzenia niedyspozycji

Monarchy, jego obowiazki przejmuje Regent. Od 2000 roku Wielkim Ksieciem Luksemburga

jest Henryk (własc. Henri Albért Gabriel Félix Marie Guillaume).

Parlament

Jest jednoizbowy, formalne w jego skład wchodzi Monarcha i Izba Deputowanych (Chambre

des Deputes). Obecnie Izba składa sie z 60 deputowanych, wybieranych w wyborach

powszechnych na 5 lat wedle ordynacji proporcjonalnej (przy zachowaniu metody

Hagenbacha - Bischoof'a) i najwiekszej sredniej. Obecnie zniesiono obowiazek udziału w

głosowaniu. Czynne prawo wyborcze posiadaja osoby, które ukonczyły 18 lat, bierne - 21 lat.

Parlament posiada prawo inicjatywy ustawodawczej. Procedura obejmuje dwa czytania

(głosowania) w odstepie co najmniej 3 miesiecy. Niezachowanie tej procedury mo_e

prowadzic do zgłoszenia veta zawieszajacego przez Rade Stanu. Dodatkowo posiada

mo_liwosc zmiany Konstytucji. Je_eli Izba podejmie uchwałe, w której twierdzi, _e taka

zmiana jest potrzebna, dochodzi do jej samorozwiazania. Po wyborach „nowy” parlament

konsultuje z Wielkim Ksieciem ewentualne zmiany. Moga one zajsc pod warunkiem

obecnosci 2/3 ustawowej liczby deputowanych, a zmiane mo_na przyjac wiekszoscia

przynajmniej 2/3 głosujacych. W trakcie trwania regencji zmian Konstytucji jest niemo_liwa.

Parlament zbiera sie na jedna sesje zwyczajna w roku. Otwiera i zamyka ja Wielki Ksia_e,

który jednoczesnie mo_e ja zawiesic na okres miesiaca. Nadzwyczajna sesja mo_e byc

zwołana na wniosek 1/3 liczby deputowanych. Monarcha mo_e rozwiazac Izbe w ka_dym

momencie, zarzadzajac nowe wybory nie pózniej ni_ po 3 miesiacach.

Rzad

W skład rzadu wchodzi co najmniej 3 ministrów, których powołuje i odwołuje Monarcha (stoi

na czele rzadu). Deputowany, stajac sie członkiem rzadu, zrzeka sie mandatu (jego miejsce

zajmuje nastepny kandydat z listy partyjnej - metoda wstapienia). Bedac potem odwołanym

(lub rezygnujac) z funkcji rzadowej, zostaje zastepca deputowanego.

Rzad ponosi odpowiedzialnosc polityczna przed parlamentem. W razie utraty zaufania Izba

mo_e uchwalic wobec rzadu votum nieufnosci lub odrzucic projekt proponowany przez rzad,

a zwiazany jednoczesnie z udzieleniem mu z votum zaufania.

Rada Stanu

Jest organem doradczym, składajacym sie z 21 członków wybieranych przez Monarche. Jej

zadaniem jest konsultowanie z gabinetem dekretów i decyzji administracyjnych oraz

projektów ustaw.

---