Instytucje pełniące funkcje kontroli zewnętrznej wobec przedsiębiorstwa i ich zadania
Do instytucji pełniących funkcje kontroli zewnętrznej wobec przedsiębiorstwa należą:
Państwowa Inspekcja Pracy
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
Państwowa Straż Pożarna
PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY
Do zadań kontrolnych Państwowej Inspekcji Pracy należą:
nadzór i kontrola przestrzegania przez pracodawców prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów dotyczących stosunku pracy, wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń ze stosunku pracy, czasu pracy, urlopów, ochrony pracy kobiet, młodocianych i osób niepełnosprawnych;
kontrola przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy projektowaniu budowy, przebudowy i modernizacji zakładów pracy oraz stanowiących ich wyposażenie maszyn i urządzeń technicznych oraz technologii;
uczestniczenie w przyjmowaniu do eksploatacji wybudowanych lub przebudowanych zakładów pracy lub ich części;
nadzór i kontrola przestrzegania przez pracodawców wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy przy konstruowaniu i produkcji maszyn, urządzeń i narzędzi pracy;
analizowanie przyczyn wypadków przy pracy i chorób zawodowych, kontrola stosowania środków zapobiegających tym wypadkom i chorobom oraz udział w badaniu okoliczności i przyczyn wypadków ciężkich, zbiorowych i śmiertelnych;
ściganie wykroczeń przeciwko prawom pracownika i udział w postępowaniu w tych sprawach w charakterze oskarżyciela publicznego;
wnoszenie powództw oraz uczestniczenie w postępowaniu przed sądem pracy w sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy;
udzielanie porad technicznych i prawnych;
Dzięki swoim uprawnieniom inspektor pracy ma prawo przeprowadzenia o każdej porze dnia i nocy, bez uprzedzenia, kontroli przestrzegania prawa pracy, a w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, we wszystkich podmiotach, na rzecz których świadczona jest praca przez osoby fizyczne. W razie stwierdzenia naruszenia przepisów inspektor pracy jest uprawniony wydać nakaz (decyzję administracyjną):
usunięcia stwierdzonych uchybień - gdy naruszenie dotyczy przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;
natychmiastowego wstrzymania prac lub skierowania pracowników lub osób do innych prac - gdy naruszenie powoduje bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracowników lub osób wykonujących te prace;
wypłaty należnego wynagrodzenia za pracę, a także innego świadczenia przysługującego pracownikowi.
Jeżeli dopuszczenie do eksploatacji nowo wybudowanego lub przebudowanego zakładu pracy mogłoby spowodować bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia osób zatrudnionych, inspektor pracy zgłasza sprzeciw wobec jego uruchomienia.
Inne nieprawidłowości inspektor pracy reguluje poprzez wystąpienie. Za wykroczenie przeciwko prawom pracownika inspektor pracy ma prawo ukarać sprawcę mandatem lub wystąpić do sądu z wnioskiem o jego ukaranie.
Okręgowy inspektor pracy może wydać nakaz zaprzestania działalności przez zakład pracy lub jego część, jeżeli stan bezpieczeństwa i higieny pracy zagraża życiu lub zdrowiu pracowników i nie da się go zlikwidować, stosując inne środki prawne przewidziane dla inspektora pracy.
Inspektorzy PIP prowadzą również działalność prewencyjną, integralnie związaną z działalnością kontrolno - nadzorczą, zwłaszcza z kontrolami interwencyjnymi, prowadzonymi po katastrofie lub wypadku. Uzyskane tą drogą doświadczenia są wykorzystywane w innych zakładach i stanowią podstawę do podejmowania przedsięwzięć o charakterze prewencyjnym. Istotny element profilaktyczny przynosi również realizacja takich ustawowych zadań, jak badanie zgodności z prawem zakładowych układów zbiorowych pracy, udział w tworzeniu prawa pracy oraz uczestniczenie w przyjmowaniu do eksploatacji nowo wybudowanych lub przebudowanych zakładów pracy.
WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska realizując zadania kontrolne wobec przedsiębiorstw wykonuje:
kontrolę przestrzegania przepisów prawa o ochronie środowiska,
badanie stanu środowiska,
przeciwdziałanie nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska (poważnym awariom).
Zadania kontrolne realizuje, między innymi, poprzez;
kontrolę przestrzegania przepisów o ochronie środowiska i racjonalnym użytkowaniu zasobów przyrody,
kontrolę przestrzegania decyzji ustalających warunki użytkowania środowiska,
udział w postępowaniu dotyczącym lokalizacji inwestycji,
udział w przekazywaniu do eksploatacji obiektów, które mogą pogorszyć stan środowiska, oraz urządzeń chroniących środowisko przed zanieczyszczeniem,
kontrolę eksploatacji urządzeń chroniących środowisko przed zanieczyszczeniem,
podejmowanie decyzji wstrzymujących działalność prowadzoną z naruszeniem wymagań związanych z ochroną środowiska, lub naruszaniem warunków korzystania ze środowiska,
współdziałanie w zakresie ochrony środowiska z innymi organami kontrolnymi, organami ścigania i wymiaru sprawiedliwości oraz organami administracji publicznej, obrony cywilnej, a także organizacjami społecznymi,
uzgadnianie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi.
Jednym z ważniejszych celów kontroli jest stały nadzór nad zakładami będącymi największymi źródłami zanieczyszczeń oraz szczególnie uciążliwymi w obrębie województwa, w tym kontrola działań związanych z rozwiązywaniem istniejących problemów ekologicznych.
Działalność inspekcyjna prowadzona jest poprzez kontrolowanie wypełniania wymogów ochrony środowiska przez jednostki organizacyjne, za pomocą kontroli:
planowych (podstawowe i sprawdzajace);
interwencyjnych.
W zakresie działalności interwencyjnej przyjmuje zgłoszenia, które w większości przypadków dotyczą głównie uciążliwości związanej z jednym komponentem środowiska.
Przyczynami interwencji są najczęściej nielegalne działania podmiotów gospodarczych w zakresie ochrony środowiska, tj. łamanie przepisów dot. postępowania z odpadami i ze ściekami, a także decyzji i zezwoleń na korzystanie ze środowiska. Czasami interwencje związane są z uciążliwością legalnie działających zakładów, które nie przekraczają warunków korzystania ze środowiska.
W wyniku wszystkich przeprowadzanych kontroli, podczas których stwierdzono nieprawidłowości podejmowane są dyscyplinujące działania pokontrolne w postaci: zarządzeń pokontrolnych,
ukarania mandatami,
skierowania wniosków do kolegiów ds. wykroczeń,
skierowania wniosków o ukaranie do organów ścigania,
przesłania wniosków do organów administracji rządowej,
wydania decyzji o karach.
Innym zadaniem jest przeprowadzanie kontroli mających na celu zapobieganie poważnym awariom przemysłowym.
Główne zadania Inspekcji Ochrony Środowiska związane z przeciwdziałaniem poważnym awariom polegają na :
Działaniach kontrolno-rozpoznawczych - Jest to prowadzenie działań kontrolnych w wytypowanych zakładach mających na celu tworzenie bazy danych zawierającej informacje o skali i charakterze zagrożeniu potencjalnych sprawców
Działaniach w przypadku wystąpienia poważnej awarii - Uczestnictwo w akcji likwidacji awarii, usuwania jej skutków oraz nadzór nad pracami mającymi przywrócić stan środowiska do sprzed awarii.
PAŃSTWOWA STRAŻ POŻARNA
Zadania i obowiązki Państwowej Straży Pożarnej dotyczą ochrony przeciwpożarowej i działalności kontrolno rozpoznawczej, stanowiącej istotną część ochrony przeciwpożarowej.
Ochrona przeciwpożarowa polega na realizacji przedsięwzięć, mających na celu ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem poprzez m.in.
rozpoznawanie zagrożeń pożarowych i innych miejscowych zagrożeń,
nadzór nad przestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych,
Zadania te realizowane są poprzez przeprowadzanie czynności kontrolno - rozpoznawczych. W związku z tym osoba uprawniona do przeprowadzenia tych czynności ma prawo:
wstępu do wszystkich obiektów i pomieszczeń, z wyłączeniem części mieszkalnej;
żądania wyjaśnień w sprawach związanych z ujawnionymi nieprawidłowościami.
Komendant powiatowy (miejski) PSP, w razie stwierdzenia naruszenia przepisów przeciwpożarowych, uprawniony jest w drodze decyzji administracyjnej do:
nakazania usunięcia stwierdzonych uchybień w ustalonym terminie,
wstrzymania robót (prac), zakazania używania maszyn, urządzeń lub środków transportowych oraz eksploatacji pomieszczeń, obiektów lub ich części, jeżeli stwierdzone uchybienia mogą powodować zagrożenie życia ludzi lub bezpośrednie niebezpieczeństwo powstania pożaru - decyzje te podlegają natychmiastowemu wykonaniu.
Zakres czynności kontrolno - rozpoznawczych PSP wobec przedsiębiorstw to:
kontrola przestrzegania przepisów przeciwpożarowych,
ocena zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej rozwiązań technicznych zastosowanych w obiekcie budowlanym,
rozpoznawania zagrożeń technicznych, chemicznych i ekologicznych,
rozpoznawanie możliwości i warunków prowadzenia działań ratowniczych przez jednostki ochrony przeciwpożarowej,
wstępne ustalanie nieprawidłowości, które przyczyniły się do zaniedbań, powstania pożaru oraz okoliczności jego rozprzestrzeniania.
O zamiarze i terminie przeprowadzenia czynności zawiadamia się kontrolowanego na piśmie.
Kontrolowany jest obowiązany umożliwić strażakowi przeprowadzenie czynności, a w szczególności:
umożliwić dostęp do obiektów, urządzeń i innych składników majątkowych, w stosunku do których mają być przeprowadzone czynności,
zapewnić wgląd w dokumentację i prowadzone ewidencje objęte zakresem czynności,
umożliwić sporządzenie kopii niezbędnych dokumentów,
zapewnić warunki do pracy, w tym w miarę możliwości samodzielne pomieszczenie i miejsce do przechowywania dokumentów,
udostępnić środki łączności, a w przypadku gdy kontrolowany jest przedsiębiorcą - także inne konieczne środki techniczne, jakimi dysponuje, w zakresie niezbędnym do wykonania czynności.
Kontrolowany jest obowiązany udzielać strażakowi wyjaśnień w sprawach objętych zakresem czynności.
Strażak ma prawo wstępu oraz poruszania się po terenie objętym czynnościami na podstawie legitymacji służbowej, bez potrzeby uzyskiwania przepustki.
Ponadto PSP uzgadnia projekty budowlane pod względem ochrony przeciwpożarowej.
1/6