Inne ramy instytucjonalne polityki pieniężnej

Interpretacja wiarygodności - wiarygodność w odniesieniu do polityki ekonomicznej jest zazwyczaj rozumiana jako zaufanie ze strony podmiotów działających w mikroskali do podmiotu odpowiedzialnego za realizację polityki gospodarczej (makroekonomicznej), wiarygodność to stopień, w jakim przekonania o bieżącym i przyszłym kursie polityki gospodarczej są spójne z programem pierwotnie ogłoszonym przez polityków gospodarczych

Wiarygodność (wg A. Blindera), zazwyczaj jest identyfikowana z jednym z trzech następujących elementów:

• zgodność intencji/motywacji (incentivecompatibility),

• wcześniejsze zobowiązanie (precommitment),

• silna niechęć/awersja do inflacji (strongaversionto inflation).

Stopień, w jakim uczestnicy rynku wierzą, że bank centralny osiągnie wyznaczone cele, A. Blinder określa ją jako zgodność słów i czynów, zbieżność celu inflacyjnego i oczekiwań inflacyjnych (A. Cukierman, A. Meltzer)

Wiarygodność i jej przesłanki

Wiarygodność polityki pieniężnej dotyczy dwóch różnych sytuacji:

• konieczności podjęcia przez władze polityki dezinflacji

• utrzymania kontroli nad poziomem inflacji

Argumenty przemawiające za wiarygodnością:

• szybsza i mniej kosztowna polityka dezinflacji,

• minimalizacja bądź neutralizacja nieprzewidzianych szoków podażowych,

• lepsza reakcja banku centralnego na informacje z rynku

Wiarygodność wiąże skuteczność polityki z jej oddziaływaniem na proces kształtowania oczekiwań. Jeśli bank centralny i jego zobowiązania są wiarygodne, zmniejsza się niepewność i związane z nią opóźnienia, a oczekiwania są kształtowane w sposób sprzyjający celom polityki pieniężnej.

Wiarygodność polityki banku centralnego przyczynia się również do utrzymania poziomu cen na niskim poziomie. Wysoki stopień wiarygodności umożliwia też władzom monetarnym bardziej trafną ocenę sytuacji gospodarczej. Bank centralny musi przekonać otoczenie, że jego cele nie są rozbieżne z celami społeczeństwa.

Sposoby zwiększania wiarygodności polityki pieniężnej. Reformy instytucjonalne:

• wprowadzenie reguły polityki pieniężnej,

• stworzenie kontraktu dla bankiera centralnego,

• zapewnienie niezależności banku centralnego,

• przyjęcie strategii inflacyjnej.

• koordynacja polityki pieniężnej i fiskalnej

• powstanie zaufania otoczenia gospodarczego do polityki banku centralnego

• bardzo wiele zależy od aktualnej i przeszłej sytuacji gospodarczo-politycznej kraju.

Minimalne warunki wiarygodności:

• prawidłowo dobrane cele polityki pieniężnej,

• zapewnienie niezależności banku centralnego,

• spełnienie przez bank centralny postulatu przejrzystości i odpowiedzialności prowadzonej polityki,

• synchronizacja/koordynacja elementów polityki makroekonomicznej i strukturalnej,

• polityka informacyjna (i przejrzystość BC)

Pomiar wiarygodności:

• analiza zmian oczekiwań inflacyjnych uczestników rynku,

• porównanie wielkości monetarnych deklarowanych przez władzę monetarną i faktycznie osiągniętych,

• badanie zmian cen instrumentów na rynkach finansowych (krzywej dochodowości),

• obserwacja poziomu wskaźnika tzw. break-even inflation(BEI).

Wskaźnik wiarygodności IC (Index of Credibility)

, gdy

Znaczenie wiarygodności:

• wiarygodność istotnie zwiększa skuteczność polityki banku centralnego, poprzez wpływ na oczekiwania uczestników rynku,

• ogranicza opóźnienia zewnętrzne i niepewność towarzyszącą działaniom banku centralnego,

• odgrywa coraz większą rolę w mechanizmie transmisji impulsów polityki pieniężnej, który uważa, że „trzy najważniejsze elementy decydujące o sukcesie polityki banku centralnego, to właśnie wiarygodność, wiarygodność i wiarygodność” (C.Walsh),

• skuteczna komunikacja z otoczeniem.

Definicje przejrzystości

Zakres ujawniania informacji istotnych z punktu widzenia prowadzenia polityki pieniężnej Ciągły przepływ -od władz monetarnych do społeczeństwa -informacji, dotyczących preferencji bankierów centralnych ich interpretacji zasad funkcjonowania gospodarki, wiedzy na temat danych, ich oczekiwań oraz strategii polityki pieniężnej	Wąskie ujęcie
Ujawnianie informacji, ale również zrozumienie ich przez społeczeństwo bądź -inaczej mówiąc -jest to skuteczne komunikowanie się Poziom rzeczywistego zrozumienia polityki i działań banku centralnego przez społeczeństwo	Szerokie ujęcie

Typologia przejrzystości:

• przejrzystość celu (goal transparency),

• przejrzystość wiedzy (knowledge transparency),

• przejrzystość operacyjną (operational transparency).

Inne ujęcia przejrzystości:

• ilość, jakość i precyzja informacji, na podstawie których podmioty sektora prywatnego podejmują decyzje i formułują oczekiwania,

• element strategii komunikacyjnej banku centralnego, w ramach której przekazuje on podmiotom gospodarującym informacje o strategii polityki pieniężnej, analizach, procedurach i podejmowanych decyzjach, a ponadto czyni to w odpowiednim czasie, w sposób jawny i zrozumiały.

Inne ujęcia przejrzystości:

• Przejrzystość polityki pieniężnej można również określić jako niezbędny „komplementarny” element niezależności banku centralnego.

• Można ją też zdefiniować jako brak asymetrii informacji (występowanie symetrycznej informacji) między bankiem centralnym a innymi podmiotami życia gospodarczego

Klasyfikacja przejrzystości:

• Przejrzystość polityki pieniężnej można klasyfikować i analizować biorąc pod uwagę jej pięć aspektów:

• jawność celów polityki monetarnej, jak na przykład wyraźnie wskazany cel inflacyjny,

• niezależność banku centralnego, kontrakty członków władzy monetarnej-przejrzystość polityczna,

• ujawnienie danych ekonomicznych, modeli i prognoz banku centralnego -przejrzystość ekonomiczna,

• informowanie o strategii polityki pieniężnej oraz sposobie podejmowania decyzji: publikowanie protokołów ze spotkań i wyników głosowania-przejrzystość proceduralna,

• szybkie ogłaszanie i wyjaśnianie podjętych decyzji, zmian instrumentów banku centralnego oraz przewidywań co do przyszłych działań-przejrzystość polityki,

• jawność dotycząca realizacji podjętych już decyzji, popełnianych błędów i zakłóceń w mechanizmie transmisji monetarnej -przejrzystość operacyjna.

Wpływ przejrzystości na odpowiedzialność banku centralnego:

• przejrzystość polityczna; która jest najważniejszym rodzajem przejrzystości, determinującym odpowiedzialność banku centralnego, gdyż wyznaczone cele są podstawą oceny skuteczności polityki banku centralnego, a struktury instytucjonalne określają kto, za co i przed kim ponosi odpowiedzialność,

• przejrzystość ekonomiczna; proceduralna, polityka -określają one odpowiedzialność ex ante władzy monetarnej, gdyż umożliwiają analizę motywów i podstaw decyzji podejmowanych przez bank centralny,

• przejrzystość operacyjna; determinuje odpowiedzialność ex post banku centralnego, gdyż dostarcza informacji o niespodziewanych zakłóceniach i szokach wpływających na ostateczny wynik realizowanej polityki pieniężnej.

Warunki przejrzystości polityki pieniężnej:

• cel inflacyjny został jasno i wyraźnie ogłoszony,

• wszelkie informacje potrzebne do dokonania oceny aktualnego stanu polityki monetarnej są powszechnie dostępne,

• wprowadzanie zmian w realizacji polityki pieniężnej jest ogłaszane wraz z wyjaśnieniem ich przyczyn oraz przewidywanego skutku,

• ex ante zostają przedstawione przewidywane, potencjalne przyczyny chybienia celu, a także działania, które zostaną podjęte w razie wystąpienia takiej sytuacji w celu przywrócenia inflacji na pożądaną ścieżkę wzrostu,

• ex post przeprowadza się analizę efektów działań polityki pieniężnej.

Rodzaje i powiązania przejrzystości polityki pieniężnej

Zalety przejrzystości polityki pieniężnej:

• zwiększa odpowiedzialność banku centralnego przed otoczeniem gospodarczym

• prowadzi do wzrostu efektywności polityki pieniężnej

• lepsze decyzje podmiotów prywatnych

• zmniejsza ryzyko stosowania nacisków politycznych

• zapewnienia lepszego zrozumienia polityki pieniężnej

• wzrost efektywnej niezależności

• poprawa jakości publikowanych informacji

• osłabianie wpływu nieprzewidzianych szoków na stopę inflacji

Wady przejrzystości polityki pieniężnej:

• zły odbiór komunikatów przez odbiorców

• większa wrażliwość na nieprzewidziane zmiany polityki pieniężnej

• wzrost kosztów przywracania pożądanej ścieżki inflacji

• spadek motywacji sektora prywatnego do poszukiwania nowych informacji i redukcja siły sygnałów wysyłanych przez rynek co pogorszy formułowanie oczekiwań inflacyjnych

• wzrost kosztów banku centralnego w sytuacji nieosiągnięcia ogłoszonego celu

• pogorszenie efektów p.p. przez pełną przejrzystość

Mierzenie przejrzystości:

• podejście instytucjonalne, oceniające poziom ujawniania informacji przez bank centralny (za pośrednictwem publikowanych dokumentów),

• podejście behawioralne, kładące nacisk na zrozumienie (clarity) wśród uczestników rynków finansowych bieżącego kierunku polityki monetarnej, ocenie podlega w tym przypadku wpływ informacji ogłaszanych przez bank centralny na rynkowe stopy procentowe

Miary instytucjonalne bazują zazwyczaj na poszczególnych aspektach przejrzystości. Zazwyczaj ocena polega na przyznawaniu rang (np. 0 lub 1) poszczególnym jej aspektom. Przykładem miary instytucjonalnej jest indeks skonstruowany przez S.Eijffingera i P. Geraats.

Przykładem podejścia behawioralnego jest metoda zaproponowana przez A. Haldane'a i V. Reada:

• teoretyczny model zaskoczeń polityki pieniężnej (obejmujący równanie mechanizmu transmisji impulsów monetarnych), który ma na celu scharakteryzowanie i rozróżnienie prywatnych informacji banku centralnego dotyczących wskaźników makroekonomicznych oraz celów makroekonomicznych.

• następnie Haldane i Read analizują, w jaki sposób prywatne informacje wpływają na krzywą dochodowości.

• w ostatnim kroku przeprowadza się empiryczne estymacje z wykorzystaniem krzywej dochodowości, które pozwalają na oszacowanie tzw. efektu prywatnych informacji.

Istota odpowiedzialności demokratycznej

Trzy wymiary odpowiedzialności demokratycznej (O. Issing):

• odpowiedzialność „za co”,

• odpowiedzialność „przed kim” oraz

• odpowiedzialność „kiedy”.

W ramach odpowiedzialności przedmiotowej bank centralny jest zobowiązany do realizacji postawionych przed nim celów. Cel banku centralnego jest istotny z wielu względów. Z punktu widzenia odpowiedzialności demokratycznej wskazane jest, aby przed bankiem centralnym stał tylko jeden cel.

Drugi wymiar odpowiedzialności demokratycznej dotyczy przede wszystkim społeczeństwa, które ma demokratyczne prawo poddawania banku centralnego ocenie.Niemniej jednak władza monetarna nie odpowiada bezpośrednio przed społeczeństwem, a przed przedstawicielami, wybranymi w demokratycznych wyborach.

Poddawaniu publicznej ocenie służy m.in. mechanizm obejmujący proces mianowania decydentów banku centralnego oraz odpowiednie regulacje prawne.

Dla odpowiedzialności podmiotowej ważna jest też (wspomniana już) koncepcja wskazania podmiotu, na którym spoczywa ostateczna odpowiedzialność za politykę pieniężną.

Za kluczowe uważa się trzy kwestie:

• relacje między bankiem centralnym i parlamentem,

• występowanie swoistego mechanizmu pozwalającego na korygowanie decyzji banku centralnego,

• procedury umożliwiające zdymisjonowanie prezesa banku centralnego.

Trzeci wymiar odpowiedzialności demokratycznej jest istotny z uwagi na opóźnienia występujące w polityce pieniężnej. Dlatego też publiczna ocena władzy monetarnej powinna być dokonywana również ex ante-na podstawie intencji i prognoz. Odpowiedzialność demokratyczna ex antenakłada na bank centralny obowiązek m.in. uzasadniania odchyleń wartości prognoz od przyjętych celów.

Znaczenie jakościowych aspektów polityki pieniężnej

Znaczenie jakościowych aspektów polityki pieniężnej:

• Najczęściej wskazuje się na pozytywny wpływ przejrzystości na mechanizm transmisji impulsów monetarnych. Zwiększenie zrozumienia i przewidywalności działań banku centralnego przez uczestników rynku sprawia, że oczekiwania są formułowane bardziej trafnie, a impulsy polityki pieniężnej przenoszą się „szybciej i mocniej” właśnie przez kanał oczekiwań. Przejrzystość polityki umacnia także również jej wiarygodność. Wiarygodność natomiast wpływa korzystnie nie tylko na oczekiwania, ale również ogranicza skrzywienie inflacyjne.

• Wiarygodności polityki pieniężnej zazwyczaj sprzyja niezależności władz monetarnych, która jest też bardzo ważnym elementem skuteczności polityki banku centralnego. W demokratycznym państwie, niezależność powinny równoważyć narzędzia demokratycznej kontroli, którym sprzyja przejrzystość.

Dylematy jakościowych ram polityki pieniężnej:

• Bezpośredni wpływ na skuteczność działań banku centralnego ma wiarygodność i przejrzystość polityki oraz niezależność banku centralnego. Odpowiedzialność demokratyczną należy traktować jako podstawę skuteczności polityki monetarnej, jak też niezależności władzy monetarnej w warunkach demokracji. Najważniejszym narzędziem kontroli demokratycznej jest przejrzystość.

• Poszczególne jakościowe aspekty sprzyjają skuteczności, ale dopiero ich splot -rozumiany jako całokształt warunków instytucjonalnych, zapewniających niezależność, wiarygodność i przejrzystość -zwiększają skuteczność polityki współczesnego banku centralnego.

• Odpowiednie, z punktu widzenia skuteczności polityki, rozwiązania instytucjonalne nie oznaczają wcale maksymalizacji stopnia poszczególnych aspektów jakościowych

• Niezależność celu nie jest wskazana, gdyż utrudnia koordynację polityki pieniężnej i fiskalnej oraz prowadzi do deficytu demokracji.

• Nadmierna wiarygodność antyinflacyjnej polityki banku centralnego może prowadzić do nieskuteczności działań banku centralnego w warunkach deflacji.

• Maksymalna przejrzystość nie sprzyja komunikacji z uczestnikami rynku i ogranicza zrozumienie przez nich działań banku centralnego.

• Wprowadzenie wszystkich proponowanych mechanizmów demokratycznej kontroli mogłoby ograniczyć niezależność władz monetarnych.

• Jakościowych aspektów nie można rozpatrywać w oderwaniu od gospodarczych, politycznych i historycznych uwarunkowań prowadzenia polityki pieniężnej.

Przejrzystość polityki:
decyzje
wyjaśnienia
tendencje

Przejrzystość proceduralna:
strategia
protokoły
wyniki głosowań

Przejrzystość polityczna:
cele formalne
cele ilościowe
struktury instytucjonalne

Przejrzystość ekonomiczna:
dane
modele
prognozy

Przejrzystość operacyjna:
błędy
zakłócenia
transmisji
szoki

Efekty
polityki
pieniężnej

SKUTECZNOŚĆ

NIEZALEŻNOŚĆ WIARYGODNOŚĆ

ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRZEJRZYSTOŚĆ
DEMOKRATYCZNA

Legenda:
wzmacnia
wymaga

POLITYKA BANKU CENTRALNEGO

---