Układ moczowy

Nerka, moczowody, pęcherz moczowy, cewka moczowa.

Budowa aparatu przykłębuszkowego:

Narząd receptorowo-wydzielniczy zbudowany z trzech rodzajów komórek:

-komórki przykłębuszkowe

- komórki plamki gęstej

-komórki mezangium zewnętrznego

Komórki przykłębuszkowe JG

-zmodyfikowane miocyty gładkie

-występuję w błonie śluzowej tętniczek doprowadzających, rzadziej odprowadzających

-typowe komórki wydzielnicze (wydzielają reninę i erytropoetynę do krwi)

-przylegają bezpośrednio do błony podstawnej śródbłonka tętniczek, a od strony zewnętrznej do mezangium zewnętrznego

Komórki plamki gęstej

-zmodyfikowane komórki nabłonka kanalika II rzędu

-walcowate lub sześcienne komórki z rozbudowanym aparatem Golgiego przy części podstawnej cytoplazmy

-są to osmoreceptory rejestrują zmiany ciśnienia osmotycznego moczu przepływającego przez

kanalik II rzędu

Komórki mezangium zewnętrznego

-komórki łącznotkankowe znajdujące się w ciałku nerkowym między tętniczkami doprowadzającymi i odprowadzającymi

-przypuszcza się, że biorą udział w przekazywaniu sygnałów między osmoreceptorami a komórkami JB

Czynność aparatu przykłębuszkowego:

- utrzymuje homeostazę jonową organizmu,

-reguluje objętość krwi i jej ciśnienie.

Unaczynienie nerki- zrobić samemu wg Sawickiego.

Moczowód

-część układu wyprowadzającego mocz z nerki,

-błon śluzowa (podłużne fałdy prostujące się, gdy mocz w nim przepływa, nabłonek przejściowy)

-przydanka (tkanka łączna włóknista z licznymi włóknami sprężystymi)

Błona śluzowa jest tkanką łączną właściwą z licznymi włóknami kolagenowymi i nielicznymi sprężystymi.

Pęcherz moczowy:

-workowaty zbiornik moczu

-ściana pęcherz zbudowana z: błony śluzowej, błony mięśniowej, przydanki, błony surowiczej.

Błona śluzowa pęcherza moczowego:

-pokryta nabłonkiem przejściowym (wielorzędowy sześcienny złożony z 3-6 warstw komórek, na powierzchni komórki baldaszkowate zaopatrzone w liczne blaszki zbudowane z białka izolującego hipertoniczny mocz od wody tkankowej, liczne fałdy i wgłębienia utworzone przez dyskoidalne pęcherzyki stanowią rezerwę powierzchni błony komórkowej)

-zawiera limfocyty i grudki limfatyczne

Błona mięśniowa pęcherza utworzona jest przez trzy warstwy miocytów gładkich.

Przydankę tworzy tkanka łączna właściwa. Błona surowicza pokrywa tylko górną powierzchnię pęcherza, nabłonek surowiczy -otrzewna.

Nerka

Czynność nerek:

-filtrują osocze krwi

-eliminacja ksenobiotyków i szkodliwych metabolitów

-wytwarzanie i zagęszczanie moczu pierwotnego

-wydalanie moczu d moczowodu u postaci hipertonicznego moczu ostatecznego

-wytwarza erytropoetynę i prostaglandyny

-biorą udział w utrzymaniu homeostazy jonowej, regulują objętość krwi.

Budowa nerki

-narząd parzysty kształtu fasoli

- w części wklęsłej wnęka w obrębie wnęki: t i ż nerkowa, moczowód, naczynia lin

- otoczona jest torebką łącznotkankową zawierającą nieliczne miocyty gładkie

- dzieli się na korę i rdzeń

- brak kory we wnęce

-kora wnika do rdzenia w postaci kolumn nerkowych Bertina

-rdzeń nerkowy ukształtowany jest w 8-18 piramid nerkowych, które mają szczyty brodawki skierowane ku kielichom mniejszym 9otwieraj się do ich światła)

-ujścia przewodów brodawkowych tworzą pole sitowe na powierzchni brodawki

W nerce płodu i noworodka wyróżnia się płaciki nerki- płat składa się z piramidy, fragmentów kolumn i kory nerkowej przylegającej do kolumny.

Zrąb nerki

Zbudowany z:

-tkanki łącznej właściwej luźnej - podtrzymuje naczynia krwionośne limfatyczne, miąższ, kom śródmiąższowe

-zrąb rdzenia jest obfitszy niż kory

-w zrębie rdzenia utrzymywany jest gradient hipertonii - przyczynia się do powstawania zagęszczonego, hipertonicznego moczu ostatecznego

Miąższ nerki zbudowany:

-nefronów (6cm długości, w obu nerkach około 2,5 mln) - jednostka strukturalna i funkcjonalna nerki

• ciałko nerkowe

• Kanalik kręty I rzędu

• Część cienka zstępującej pętli nefronu (Henlego)

• Części cienkiej i grube wstępującej pętli nefronu

• Kanalik II rzędu

-z nefronów mocz zbierany jest w kanalikach zbiorczych przechodzących w przewody brodawkowe

-wyróżniamy nefrony korowe (80%) i przy rdzeniowe (20%, ciałka nerkowe nieco większe od nefronów korowych).

Ciałko nerkowe składa się:

-kłębuszka nerkowego (głównie naczyni krwionośne włosowate) otoczonego torebką kłębuszka (Bowmana)

wyróżnia się w nim

-biegun naczyniowy - tętniczka doprowadzająca i odprowadzająca, między nimi komórki mezangium zew.

-biegun kanalikowy - kanalik I rzędu.

Kłębuszek nerkowy

-wspólnie z torebką kłębuszka buduje ciałko nerkowe

- utworzony jest przez naczyni krwionośne, które tutaj tworzą tzw. Sieć dziwną tętniczo-tętniczą swoisty układ tętniczo-tętniczy (t. łączy się z tętnicą za pomocą naczyń włosowatych).

Wyróżnić możemy

-naczynie odprowadzające (o mniejszej średnicy)

-doprowadzające (większa średnica) - w wyniku różnicy średnic tętniczek zachodzi zwiększenie ciśnienia krwi w kłębuszku

-w kłębuszku zachodzi proces filtracji krwi i powstawanie moczu pierwotnego.

Torebka kłębuszka (Bowmana)

-zbudowana z jednowarstwowego nabłonka płaskiego

-zbudowana z dwóch listków ściennego i trzewnego

- pomiędzy nimi znajduje się przestrzeń moczowa, do której filtrowany jest mocz pierwotny

-listek ścienny - nabłonek jednowarstwowy płaski na biegunie kanalikowym przechodzi on w nabłonek kanalika proksymalnego I rzędu

-listek trzewny otacza naczynia włosowate, zbudowany z podocytów, które charakteryzują się licznymi wypustkami, leżą one na błonie podstawnej naczyń włosowatych kłębuszka (błona podstawna jest wytworem podocytów i śródbłonka)

Błona podstawna:

-blaszka wewnętrzna jasna

-blaszka gęsta - głównie kolagen typu IV

-blaszka zewnętrzna jasna -od strony podocytów

-laminy, fibronektyny, siarczan heparanu

-na podstawie jej składu można ocenić wiele zaburzeń funkcjonowania nerek

Podocytów:

-wysoce wyspecjalizowane komórki biorące udział w selektywnej filtracji osocza i powstawaniu moczu pierwotnego

-posiadają wypustki cytoplazmatyczne pierwszorzędowe (grubsze) i drugorzędowe (cienkie)

-między wypustkami znajdują się szczeliny filtracyjne, do których filtrowane jest osocze krwi

-między II rzędowymi wypustkami występuje błona -przepona szczeliny - zbudowana z nefryny (białko strukturalne Szczeliny) i CD2ap(białko transbłonowe podocytów)

-oba białka tworzą strukturę zamka błyskawicznego - przepuszcza małe cząstki, zatrzymuje większe

-wypustki pokrywa glikokaliks, którego składnikiem jest podokaliksyna zatrzymująca ujemnie naładowane cząsteczki np. albuminy

Filtracja osocza krwi

-odbywa się przez filtr składający się z:

• Porowatych komórek śródbłonka -większość porów nie ma przepony

• Błony podstawnej - wytwór komórek śródbłonka i podocytów

• szczelin filtracyjnych i ich przepony

Filtr kłębuszkowy zatrzymuje w większości białka krwi

-działa nie tylko mechanicznie, w zależności od wielkości, ale także zależnie od ładunku elektrycznego - silne polianiony w filtrze nie przepuszczają nawet niewielkich cząsteczek o ujemnym ładunku

Mezangium

-tkanka łączna

-występuje między tętniczkami doprowadzającymi i odprowadzającymi (mezangium zew.) oraz naczyniami włosowatymi kłębuszka (mezangium wew.)

• Mezangium wewnętrzne znajduje się pomiędzy naczyniami włosowatymi kłębuszka

• Mezangium zewnętrzne- część aparatu przykłębuszkowego zlokalizowane między tętniczkami doprowadzającymi i odprowadzającymi.

-składa się z komórek i istoty podstawnej.

Funkcje mezangium wewnętrznego:

-mają zdolność fagocytozy- pochłaniają cząsteczki i makrocząsteczki pozostające w wyniku filtracji w kłębuszku

-odgrywają rolę błony podstawnej - na części obwodu naczynia włosowatego

-mogą się kurczyć - zmieniają światło naczyń włosowatych kłębuszka.

Kanalik I rzędu - proksymalny

-nazywany bliższym - głównym

-powstał ze zwężenia torebki

-jego nabłonek jednowarstwowy sześcienny posiada charakterystyczne mikrokosmki - rąbek szczoteczkowy

-dochodzi w nim do resorpcji zwrotnej obowiązkowej (obligatoryjnej) oraz sekrecji kanalikowej

-do krwi powracają tu: woda, jony ( K, A, Ca, Mg, Cl), związki organiczne (glukoza, kwasy, aminokwasy)

-do światła kanalika wydzielane są niektóre substancje np. ksenobiotyki i kwas moczowy

Pętla nefronu

-przy rdzeniowego jest dobrze rozwinięta i drąży w głąb rdzenia gdzie na wysokości brodawek lub wyżej zakręca o 180' i wraca w kierunku kory

-składa się z ramienia wstępującego i zstępującego -nabłonek jednowarstwowy płaski rdzenia zstępującego jest przepuszczalny dla wody, wstępującego dla jonów soli (czynnie resorbuje jony i biernie mocznik)

- w tej części nefronu dochodzi do zagęszczenia moczu - im pętla dłuższa tym mocz bardziej zagęszczony

-mechanizm nazywany wzmacniaczem przeciwprądowym

-w nefronach korowych prawie wcale nie ma części zstępującej, dlatego są one krótsze

-średnica pętli wynosi 15 mikrometrów długość wacha się między 4-8mm

Kanalik dystalny II rzędu

-ostatnia część nefronu wysłana nabłonkiem jednowarstwowym sześciennym

-ma długość około 5mm a średnicę do 30 mikrometrów i kręty przebieg

-dochodzi w niej do resorpcji zwrotnej nieobowiązkowej (fakultatywnej)

-powstaje mocz ostateczny 1,5litra na dobę

-uchodzi do większego kanalika zbiorczego, który dostarcza mocz do miedniczki nerkowej.

Plamka gęsta

- grupa komórek kanalika w pobliżu ciałka nerkowego przybierająca charakter nabłonka walcowatego

-odgrywa rolę osmoreceptorów odbiera informację o stężeniach jonów w moczu przepływającym przez kanalik II rzędu

Kanaliki zbiorcze i przewody brodawkowe

-kanaliki II rzędu przechodzą w kanaliki zbiorcze biegnące w promieniach rdzeni

-drążą w głąb rdzenia i uchodzą na powierzchni brodawek

- w końcowych odcinkach nazywanych przewodami brodawkowymi średnica kanalików zbiorczych wacha się 40-200 mikrometrów

-całkowita długość kanalików zbiorczych i p. brodawkowych to ok 20mm

-kanaliki zbiorcze wysłane są prawie całym przebiegu nabłonkiem jednowarstwowym sześcienny

-przewody brodawkowe - nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym.

-nabłonek kanalików zbiorczych promieni w korze nerkowej składa się z komórek jasnych i ciemnych

- w nabłonku kanalików zbiorczych rdzenia są tylko komórki jasne -mają one na wolnej powierzchni mikrokosmki i jedną rzęskę

---