WITAMINA	ZNACZENIE DLA ORGANIZMU	NIEDOBÓR	NADMIAR	ŹRÓDŁA
Wit.A - retinol	niezbędna w procesie widzenia - tworzy i regeneruje siatkówkę reguluje proces tworzenia nowych komórek - konieczna do prawidłowego wzrostu organizmu zapewnia prawidłowe funkcje tkanki nabłonkowej, błon śluzowych zapobiega nadmiernemu rogowaceniu skóry znaczenie w rozwoju tkanki kostnej i zębów wzmacnia układ immunologiczny	zaburzenia wzrostu, kurzą ślepotę stany zapalne skóry i błon śluzowych, suchość skóry nadmierna łamliwość włosów łatwość uleganiu infekcjom	ostre i chroniczne zatrucia	tran, wątroba, żółtko jaja, pełnotłuste mleko
β-karoten - prowitamina A	jest antyoksydantem na poziomie molekularnym wpływa na łączność międzykomórkową pełni funkcje immunologiczne zmniejsza ryzyko powstawania nowotworów	zwiększona podatność na raka i choroby serca	mała toksyczność	żółte, pomarańczowe i czerwone warzywa i owoce zielone liście warzyw
Wit. D - kalcyferol	pełni istotną rolę w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej (rozwój i mineralizacja kości) zapobiega krzywicy i względnie usuwa jej objawy działa w układzie kostnym, w jelicie i nerkach poprawia wchłanianie wapnia i fosforu w jelicie z produktów spożywczych przyczynia się do prawidłowej czynności serca i układu nerwowego wzmacnia system immunologiczny	u niemowląt i dzieci - krzywice u dzieci z objawami krzywicy rozwój kości ulega zahamowaniu zła mineralizacja zębów u dzieci osteomalacja - zmiękczenie kości osteoporoza - zrzeszotnienie kości, demineralizacja	objawy przedawkowania - zmęczenie, osłabienie, bóle głowy, bóle brzucha, wymioty, biegunka	80% tej witaminy ustrój człowieka czerpie z syntezy skórnej żółtka jaj, łosoś, śledź, tuńczyk, wątroba wieprzowa i wołowa tłuszcze i produkty mleczne
Wit. E - tokoferol	naturalny przeciwutleniacz do detoksykacji rodników powstających w przemianach metabolicznych zmniejsza ryzyko powstawania nowotworów, zaćm zapobiega uszkodzeniu naczyń krwionośnych i zwiększa odporność krwinek czerwonych na hemolizę aktywuje system obronny organizmu	powstawanie wolnych rodników nieprawidłowe funkcjonowanie układu mięśniowego zmiany zwyrodnieniowe w układzie nerwowym przyśpiesza procesy starzenia się, bezpłodność, nieprawidłowe ciąże	mała toksyczność	oleje roślinne: słonecznikowy, rzepakowy ziarna zbóż zielone warzywa liściaste produkty zwierzęce: wątroba , jaja, mleko
Wit. K - menachinony	właściwości przeciwkrwotoczne, bierze udział w wytworzeniu protrombiny i czynników krzepnięcia bierze udział w formowaniu tkanki kostnej ma właściwości antybakteryjne, przeciwgrzybiczne, przeciwbólowe	przedłużenie czasu krzepnięcia krwi choroby krwotoczne noworodków przy przewlekłym zapaleniu wątroby, przy ogólnym niedożywieniu, zaburzenia wchłaniu	niedokrwistość hemolityczna żółtaczka	K1 - zielone warzywa liściaste, zielona herbata K2 - wątroba wołowa, jaja, masło, mleko

WITAMINA	ZNACZENIE DLA ORGANIZMU	NIEDOBÓR	NADMIAR	ŹRÓDŁA
Wit. B1 - tiamina	przemiany węglowodanowe, usuwa nadmiar kwasu pirogronowego wspomaga pracę serca i układu nerwowego niezbędna do prawidłowego funkcjonowania mechanizmów odpornościowych ustroju	choroba beri-beri - zaburzenia układu mięśniowego i sercowego zaburzenia czynnościowe układu sercowo-naczyniowego zmiany przewodu pokarmowego	mała toksyczność	produkty zbożowe z grubego przemiału drożdże piwowarskie nasiona roślin strączkowych
Wit. B2 - ryboflawina	przemiana białek, tłuszczów, węglowodanów wchodzi w skład koenzymów składnik antyoksydacyjny niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i odpornościowego bierze udział w sprawnym działaniu wzroku pomaga w zachowaniu zdrowej skóry	szereg zaburzeń enzymatycznych i metabolicznych zmiany w obrębie skóry i błony śluzowej zapalenie języka, zajady łojotokowe zapalenie skóry twarzy pieczenie oczu, łzawienie	mała toksyczność	drożdże piwowarskie, mleko w proszku, produkty mleczne makrela, grzyby, rośliny strączkowe, jaja produkty zbożowe
Wit. B12 - kobalamina	niezbędna do funkcjonowania komórek organizmu a szczególnie komórek szpiku kostnego, układu pokarmowego i nerwowego tworzenie krwinek białych i czerwonych przemiana białek, tłuszczów i węglowodanów	zahamowanie dojrzewania komórkowego, rozmnażania komórek, krwinek czerwonych nieodwracalne zmiany ukł. nerwowego, zaburzenia wzrostu	mała toksyczność	podroby: wątroba, nerki ryby: ostrygi, tuńczyk żółtko jaja produkty mleczne
Wit. B6 - pirydoksyna	przemiana aminokwasów, węglowodanów i NNKT ma znaczenie w metabolizmie aminokwasów siarkowych synteza hormonów: serotoniny i adrenaliny synteza hemoglobiny	zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym, depresje zmiany na skórze, łojotok, złuszczenie naskórka, wypadanie włosów, drętwienie rąk i nóg	mała toksyczność	drożdże, chude mięso, wątroba, ryby pełne ziarna zbóż warzywa liściaste ziemniaki
Wit. PP - niacyna	rozmieszczona w całym organizmie może być syntetyzowana z tryptofanu pośrednia przemiana białek, tłuszczy, węglowodanów niezbędna do prawidłowego funkcjonowania mózgu, obwodowego układu nerwowego, rozszerza naczynia krwionośne pobudza do syntezy hormonów płciowych, insuliny	pelagra zaburzenia psychiczne zapalenia skóry biegunki	mała toksyczność	mięso, ryby, podroby (wątroba, nerki) pełne ziarno zbóż rośliny strączkowe
Wit. B5 - kwas pantotenowy	uczestniczy w reakcjach biochemicznych związanych z gospodarką energetyczną metabolizm białek, tłuszczy i węglowodanów utrzymanie odporności błon śluzowych i skóry na zakażenia	drażliwość, zmęczenie, zaburzenia snu, brak łaknienia biegunki, stany zapalne błony śluzowej żołądka i jelit	mała toksyczność	wątroba, nerki, drożdże, żółtka jaj, pełne ziarno zbóż nasiona roślin strączkowych, warzywa liściaste, orzeszki ziemn
Wit. H - biotyna	skład wielu enzymów przemiana białek i węglowodanów pełni ważną rolę w procesie wzroku	dysfunkcje układu nerwowego zmiany skórne, wypadanie włosów zmiany w mięśniu sercowym	mała toksyczność	wątroba, drożdże, mąka sojowa, orzechy, żółtko, kalafior, grzyba
kwas foliowy	synteza puryn, pirymidyn, glicyny, metioniny synteza kwasów nukleinowych podstawowa role w procesie wzrostu i rozmnażania komórek	niedokrwistość megaloblastyczna zaburzenia ze strony układu nerwowego (depresje) niedobór niebezpieczny dla płodu, może prowadzić do powstania cewy nerwowej	mała toksyczność	zielone warzywa liściaste. fasola kiełki zbóż, ziemniaki drożdże mleko i produkty mleczne
Wit. C - kwas askorbinowy	silne właściwości oksyredukcyjne jeden z głównych antyoksydantów synteza kolagenu - głównego składnika tkanki łącznej oraz substancji uszczelniającej śródbłonki naczyń krwionośnych niezbędna do utrzymania w prawidłowym stanie dziąseł uczestniczy w przemianie aminokwasów, metabolizmie neurotransmiterów, histaminy, hormonów sterolowych oraz barwników skóry	szkorbut - inaczej gnilec, u dorosłych krwawe wylewy, nadmierne rogowacenie naskórka niedokrwistość u dzieci-choroba Moeller-Barlowa, zmiany w kościach sprzyja powstawaniu raka osłabienie organizmu podatność na infekcje bóle stawowo-mięśniowe	mała toksyczność	świeże owoce: dzika róża, czarne porzeczki, kiwi, cytrusy świeże warzywa: zielona pietruszka, brukselka, brokuły, kapusta, kalafior, fasolka szparagowa, pomidory

---