Podstawy prawa i ochrona własności intelektualnej

Wykład nr 1

Ochrona własności intelektualnej

na świecie i w Polsce

1. Pojęcie „własności intelektualnej”

2. Rys historyczny

3. Obowiązujące regulacje międzynarodowe

4. Prawo polskie a prawo unijne

5. Prawa osobiste i prawa majątkowe na dobrach intelektualnych

(niematerialnych)

Komplet zawiera 14 ponumerowanych przeźroczy

Nr 1

Pojęcie własności intelektualnej -

odnosi się do:

1. wszelkich wytworów ludzkiego umysłu

-) artystycznych,

-) naukowych,

-) wynalazczych

2. oraz praw do korzystania z nich.

Przy czym prawa te mogą mieć charakter:

1. praw osobistych

2. praw majątkowych

Nr 2

R y s h i s t o r y c z n y

dot. ochrony własności intelektualnej

1)

W starożytności nie znano pojęcia „własności intelektualnej”.

Właścicielem poematu napisanego na papirusie był właściciel papirusu

a nie poeta - autor poematu.

Właścicielem rzeźby był właściciel kawałka marmuru,

w którym artysta-rzeźbiarz tą rzeźbę wykonał

2)

geneza ochrony własności intelektualnej sięga połowy XV wieku.

1. wówczas Korona Brytyjska - po raz pierwszy w historii - zaczęła wydawać specjalne przywileje rzemieślnikom i kupcom, które w swej istocie były patentami w dzisiejszym znaczeniu tego słowa.

2. natomiast z Republiki Weneckiej z połowy XV wieku pochodzi pierwsza na świecie regulacja prawna dotycząca ochrony własności intelektualnej - dotyczy ona ochrony patentowej.

ustawa ta zawiera wszystkie - obowiązujące także dzisiaj - podstawowe zasady ochrony patentowej, takie jak:

1. ograniczenie terytorialne,

2. ograniczenie czasowe

3. oraz zasadę ujawniania panującemu istotę rozwiązania technicznego w zamian za udzielenie monopolu.

Nr 3

Ustawa Republiki Weneckiej (połowa XV w.)

„... proponuje się podjęcie uchwały naszej Rady (Dożów), że każdy, kto w naszym mieście dokona jakiegokolwiek nowego i wynalazczego urządzenia, przedtem na tym terenie nie wykonywanego, a wynalazek ten będzie udoskonalony do tego stopnia, że będzie mógł być zastosowany i wykorzystywany, ma obowiązek podać go do wiadomości właściwemu urzędowi naszego miasta. Będzie zabronione każdemu innemu na naszym terenie wykonywać podobne urządzenia bez zgody i zezwolenia twórcy wynalazku w ciągu lat dziesięciu. Gdyby kto dopuścił się tego, twórca wynalazku będzie miał prawo pozwać go przed jakikolwiek urząd naszego miasta. Przez urząd ten będzie on zasądzony na zapłatę twórcy stu dukatów, a wykonane przezeń urządzenie będzie natychmiast zniszczone. Zastrzega się jednak naszemu Senatowi pełną swobodę stosowania i wykorzystywania dla swoich potrzeb każdego z tych wynalazków i urządzeń z tym jednak warunkiem, że nikt inny, a jedynie ich wynalazca będzie je mógł wykonywać.”

Nr 4

W końcu XVIII w. i XIX w. nastąpił gwałtowny rozwój przemysłu,

co wiązało się z koniecznością ustalenia międzynarodowych zasad ochrony własności intelektualnej, szczególnie w sferze własności przemysłowej.

Dlatego:

w 1883 roku podpisano tzw. Konwencję Paryską

o ochronie własności przemysłowej,

w 1886 r. Konwencję Berneńską

o ochronie dzieł literackich i artystycznych -

co wiązało się z dynamicznym rozwojem i upowszechnianiem prasy,

a szczególnie przedruku prasowego.

Konwencje te obowiązują do dzisiaj

Sztokholm 1967 r. -

Powstanie Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO) - World Intellectual Property Organisation

Jest to agenda ONZ -

upoważniona do podejmowania działań mających na celu

zawieranie traktatów i umów

mających na celu promocję ochrony własności intelektualnej.

Jej największym osiągnięciem jest podpisanie ze Światową Organizacją Handlu (WTO)

Porozumienia

dot. Handlowych Aspektów Praw Własności Intelektualnej (TRIPS) - 1996 r.

- którego stroną jest Unia Europejska.

Nr 5

Znaczenie własności intelektualnej dostrzegła także społeczna nauka Kościoła Katolickiego.

Jan Paweł II w encyklice Centesimus annus z 1991 r. stwierdza:

„W naszych czasach, w szczególności istnieją inne formy posiadania, które stają się niemniej ważne od własności ziemi: posiadanie know-how, technologii, wiedzy. Bogactwo państw uprzemysłowionych bazuje na tym rodzaju własności w większym stopniu, niż na bogactwach naturalnych.”

Nr 6

P o l s k a

1. pierwsza polska ustawa o prawie autorskim pochodzi z 1926 r.

2. pierwsze rozporządzenie w sprawie ochrony wynalazków i wzorów użytkowych - z 1924 r.

3. ustawa z 1926 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji

(dot. ochrony własności przemysłowej)

opracowana pod kierownictwem prof. Fryderyka Zolla z UJ - stała się modelowym rozwiązaniem w Europie międzywojennej.

Nr 7

pojęcie własności intelektualnej -

odnosi się do:

1. wszelkich wytworów ludzkiego umysłu

-) artystycznych,

-) naukowych,

-) wynalazczych

2. oraz praw do korzystania z nich,

przy czym prawa te mogą mieć charakter

-) praw osobistych

-) praw majątkowych.

pojęcie własności intelektualnej odnosi się do dzieł:

1. literackich,

2. artystycznych,

3. naukowych

w tym:

1. kompozycji muzycznych,

2. utworów plastycznych,

3. programów komputerowych,

4. filmów.

Nr 8

Na szczeblu międzynarodowym ochronę praw własności intelektualnej regulują międzynarodowe konwencje :

1. Konwencja berneńska o ochronie dzieł literackich i artystycznych z dnia 9 września 1886r. zaktualizowana Aktem paryskim z dnia 24 lipca 1971r. (Dz.U. Nr 82 z 1990r., poz. 474);

2. Powszechna konwencja o prawie autorskim z dnia 24 lipca 1971 r. (Dz.U. Nr 8 z 1978r., poz. 28);

3. Międzynarodowa konwencja o ochronie wykonawców, producentów fonogramów oraz organizacji nadawczych z dnia 26 października 1961r., (Dz.U. Nr 125 z 1997r., poz. 800);

4. Traktat WIPO z dnia 20 grudnia 1996r. o artystycznych wykonaniach i fonogramach (Dz.U. Nr 41 z 2004r., poz. 375)

5. Traktat WIPO z dnia 20 grudnia 1996r. o prawie autorskim (Dz.U. Nr 3 z 2005r., poz. 12)

Natomiast w Polsce korzystanie i prawny obrót tymi utworami regulowane są przez ustawę z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych ( tekst jednolity: Dz.U. Nr 80 z 2000r., poz. 904 z późn. zm.).

Nr 9

Pojęcie „własności przemysłowej” dotyczy dwóch płaszczyzn:

1. ochrony oznaczeń odróżniających

(czyli znaków towarowych tzw. „marka”: Wrangler, Coca-Cola)

oraz oznaczeń geograficznych

(koniak, szampan, szynka parmeńska)

2. rozwiązań technicznych

-) wynalazki,

-) wzory i modele przemysłowe,

-) tajemnice produkcyjne,

-) tajemnice handlowe

Nr 10

Na szczeblu międzynarodowym ochronę praw własności przemysłowej regulują międzynarodowe konwencje

1. Konwencja paryska o ochronie własności przemysłowej z dnia 20 marca 1883r., zaktualizowana Aktem sztokholmskim z dnia 14 lipca 1967 r. (Dz.U. Nr 9 z 1975r., poz. 51);

2. Porozumienie nicejskie dot. międzynarodowej klasyfikacji towarów i usług dla celów rejestracji znaków z dnia 15 czerwca 1957 r. (Dz.U. Nr 63 z 2003 r., poz. 583);

3. Porozumienie wiedeńskie ustanawiające międzynarodową klasyfikację elementów graficznych znaków z dnia 16 czerwca 1973r., (Dz.U. Nr 172 z 2003r., poz. 1669),

4. Porozumienie strasburskie dot. międzynarodowej klasyfikacji patentowej z dnia 24 marca 1971 r. (Dz.U. nr 63 z 2003 r., poz. 579);

5. Porozumienie madryckie o międzynarodowej rejestracji znaków z dnia 14 kwietnia 1891r. (Dz.U. Nr 116 z 1993r., poz. 514);

6. Układ o współpracy patentowej z dnia 19 czerwca 1970 r. (Dz.U. Nr 70 z 1991r., poz. 303);

7. Konwencja o wystawach międzynarodowych z dnia 2 listopada 1928 r. (Dz.U. Nr 56 z 1994r., poz. 232).

W Polsce użytkowanie i obrót prawny prawami własności przemysłowej regulowane są przez Ustawę - Prawo własności przemysłowej z dnia 30 czerwca 2000 r. (tekst jedn. Dz.U. Nr 119 z 2003r., poz. 1117 z późn. zm.

Nr 11

Jaki wpływ mają postanowienia przytoczonych

międzynarodowych konwencji na prawo polskie ?

międzynarodowe konwencje wymuszają

na poszczególnych państwach - sygnatariuszach konwencji

UWZGLĘDNIANIE

MINIMALNYCH STANDARDÓW OCHRONNYCH

w wewnętrznych systemach prawnych

państw - sygnatariuszy konwencji

Nr 12

Jaki wpływ na prawo polskie ma prawo unijne ?

Po 1 maja 2004 roku - czyli od dnia przyjęcia Polski do Unii -

prawo unijne stało się częścią polskiego porządku prawnego,

chociaż nie oznacza to wcale, iż doszło do zaniku odrębności polskiego prawa.

Dlatego

w Polsce obecnie funkcjonują obok siebie dwa rodzaje aktów prawnych dotyczących ochrony własności intelektualnej i własności przemysłowej tzn.:

1. akty prawne Unii Europejskiej,

2. akty prawne organów państwa polskiego

( są to głównie ustawy).

Oznacza to, że obecnie w polskim systemie prawnym (tak jak w systemach prawnych wszystkich państw unijnych) funkcjonuje dualizm prawny, czyli coś, co jest podwójne (dwoistość).

Ten stan będzie istniał do czasu, aż polskie prawo (tak jak prawo krajowe innych państw unijnych) zostanie w pełni dostosowane do standardów unijnych ( tzn. do czasu, gdy polski system prawny w pełni zaabsorbuje normy unijne).

Nr 13

Prawa osobiste i prawa majątkowe

na dobrach intelektualnych (niematerialnych)

prawa związane z szeroko pojmowaną „własnością intelektualną” mogą mieć charakter:

1. praw osobistych

2. praw majątkowych.

Prawa osobiste

1. prawo do „ojcostwa utworu” -

obejmuje prawo autora do wiązania z dziełem jego nazwiska,

prawo to nigdy nie wygasa

i jest niezbywalne tzw. nie można zrzec się go ani przenieść na inną osobę np. w drodze sprzedaży, darowizny, dziedziczenia

2. prawo twórcy do przedstawiania utworu:

-) pod własnym nazwiskiem,

-) pod pseudonimem,

-) lub anonimowo

3. prawo do nienaruszalności treści i formy utworu ,

4. prawo do decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności,

5. prawo do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.

Nr 14

Prawa majątkowe

1. prawo do wyłącznej eksploatacji dobra przez podmiot uprawniony

np. przez twórcę lub osoby dziedziczące po twórcy utworu,

lub wydawcę, producenta, licencjobiorcę

2. prawo do rozporządzania dobrem -

należy rozumieć jako prawo do odpłatnego udostępniania dobra innym zainteresowanym podmiotom

(czyli w swej istocie odpowiada to uprawnieniu do rozporządzania rzeczą)

3. prawo do wynagrodzenia z tytułu eksploatacji dobra

jest konsekwencją prawa do rozporządzania dobrem intelektualnym

Jaki jest czas trwania praw majątkowych ?

Czas trwania praw majątkowych jest:

1. ograniczony

2. i zróżnicowany (od 10 do 70 lat)

TABELA

---