1Gruczoły łojowe - budowa, funkcja wydzielnicza,

znaczenie łoju dla fizjologii skóry

Gruczoły łojowe

-Pochodne mieszków włosowych, rozwijają się z wpuklenia ich ścian

-Gruczoły holokrynowe (wytwarzanie łoju przebiega z niszczeniem komórek wydzielniczych)

-Dwie grupy:

-związane z mieszkiem włosowym (90%)

-niezależne od włosów, zlokalizowane w czerwieni wargowej oraz w okolicach występowania gruczołów apokrynowych

Budowa anatomiczna:

-Część wydzielnicza (kolbowato rozszerzona, zbudowana z kilku warstw komórek)

- Przewód wyprowadzający (z ujściem w dolnej części lejka włosowego lub w naskórku).

-Każdy włos ma co najmniej jeden własny gruczoł łojowy

Łój (sebum)

Skład chemiczny: skwaleny, tłuszcze obojętne, wolne kwasy tłuszczowe, estry cholesterolu, prowitamina D)

Nasyca warstwę rogową, przechodząc ze stanu płynnego w półstały

Chroni przed działaniem czynników mechanicznych, chemicznych i bakteryjnych.Nadmiar wydzielania (łojotok) powoduje przetłuszczania powłok.Zmniejszone wydzielanie powoduje suchość i pękanie naskórka.Chroni przed utratą wody

Wydzielanie łoju

-Zmienia się w różnych okresach życia (wysokie - u noworodków i w okresie pokwitania, niskie - u starszych dzieci i powyżej 40 rż)

-Podlega wpływom hormonalnym (dihydrotestosteron, progesteron, hormony kory nadnerczy nasilają; estrogeny i antyandrogeny zmniejszają)

-Szybsza odnowa gdy jest często usuwany z powierzchni skóry

2. Łojotok - definicja, objawy, przyczyny

Łojotok - nadmierne wydzielanie łoju wytwarzanego przez gruczoły łojowe na powierzchnię skóry. Występuje w łojotokowym zapaleniu skóry, a także łojotokach dziecięcych.

Skłonność do łojotoku jest cechą genetyczną ale też zależy w pewnej mierze od wpływu hormonów płciowych (niekorzystny wpływ androgenów i progesteronu, korzystny estrogenów). Z tego względu łojotok jest szczególnie nasilony w okresie pokwitania i przekwitania, przy zaburzeniach hormonalnych i przemiany materii.

-czynniki usposabiające:

-wrodzona skłonność osobnicza - zależy od liczby i rozmieszczenia receptorów dla androgenów na sebocytach i keratynocytach

-zaburzenia procesu keratynizacji w mieszkach włosowych

-zaburzenia hormonalne

-zaburzenia układu nerwowego: choroba Parkinsona, padaczka, zapalenie opon mózgowych

Objawy:

-tłusta, lśniąca skóra

-rozszerzone ujścia mieszków włosowych

przetłuszczające się włosy, tłusta skóra głowy, złuszczanie

3. Trądzik pospolity - definicja, etiopatogeneza

-Przewlekła choroba układu włosowo-łojowego o różnym obrazie klinicznym - zaskórniki, grudki, krosty, torbiele ropne, blizny, guzki

-Występuje zwykle u młodych ludzi, wyprzedza o około 1 rok inne objawy pokwitania

4. Trądzik pospolity - rodzaj wykwitów, charakterystyka wykwitów

• Rodzaje wykwitów:

-zaskórnik zamknięty

-zaskórnik otwarty

-grudki

-krosty

-guzki

-cysty ropne

-przetoki

-blizny

Obraz kliniczny trądzik pospolitego tworzą wykwity o cechach niezapalnych i zapalnych.
Wykwity niezapalne to zaskórniki otwarte i zamknięte oraz wykwity pośrednie, a także przebarwione plamy i blizny, najczęściej zanikowe.
Wykwity zapalne to grudki różnej wielkości, krosty, guzki i cysty. Krosty powierzchowne są aktywne lub mało aktywne. Krosty głębokie są charakterystyczne przede wszystkim dla ciężkich postaci tradzika i ulegają regresji w okresie od 2 do 6 tygodni. Guzki różnej wielkości utrzymują się ponad 8 tygodni, ustępują pozostawiając blizny. Cysty mogą być także różnych rozmiarów, mogą tworzyć przetoki, ulegać martwicy z wytworzeniem ziarniny zapalnej. Tego rodzaju zmiany ustępują z pozostawieniem blizn.

5. Trądzik pospolity - przyczyny, obraz kliniczny odmiany zaskórnikowej i grudkowo-krostkowej

W patogenezie schorzenia odgrywają rolę następujące czynniki:
- nadmierne wytwarzanie łoju
- nadmierne rogowacenie przewodów wyprowadzających gruczołów łojowych i ujść mieszków włosowych
- rozwój flory bakteryjnej
- odczyn zapalny w otoczeniu gruczołów łojowych Trądzik zaskórnikowy (acne comedonica) jest najłagodniejszą postacią trądziku. Zmiany skórne przejawiają się rozszerzonymi porami z widocznymi białymi (żółtawymi) bądź czarnymi (brązowymi) kropkami. Zaskórniki białe są zamknięte (otorbielone), zaskórniki czarne - otwarte. trądzik grudkowo-krostkowy - przeważają zmiany zapalne powierzchowne nad zaskórnikami. Ustępujące wykwity pozostawiają różnie długo utrzymujące się przebarwienia. Blizny występują rzadko. 6. Trądzik pospolity - przyczyny, obraz kliniczny trądziku ropowiczego, skupionego, acne fulminans Czynniki sprzyjające powstawaniu trądziku: -geny/historia rodziny -aktywność hormonalna, taka jak menopauza czy dorastanie - -zmiany hormonalne mogą prowadzić do powstawania zwiększonej ilości wyprysków,-używanie sterydów anabolicznych,-wysoka aktywność gruczołów łojowych --blokowanie porów przez martwy naskórek.

-trądzik ropowiczy - obecne są ogniska naciekowe, cysty i przetoki. Blizny wystepują rzadko i wówczas są to drobne, zanikowe zmiany. W zależności od nasilenia zmian wyróżnia się trądzik guzkowo-trobielowaty(dominują głebokie zmiany zapalne na tle zmian powierzchownych) i trądzik skupiony, w którym głębokie zmiany zapalne zlewają się.- Trądzik skupiony (acne conglobata) charakteryzuje się występowaniem głębokich nacieków i torbieli ropnych oraz bardzo dużych zaskórników, goi się z pozostawieniem nierównych, mostkowatych i przerosłych blizn. Odmiana ta występuje praktycznie tylko u mężczyzn, może zajmować nie tylko twarz, plecy i klatkę piersiową, ale także pachy, pachwiny i pośladki. acne fulminans - Trądzik z objawami ogólnymi o ciężkim przebiegu - dotyczy wyłącznie młodych mężczyzn, zmiany skórne są takie jak w trądziku ropowiczym lub skupionym, lecz towarzyszą im objawy ogólne (gorączka, bóle stawowe) oraz odchylenia w badaniach dodatkowych w postaci podwyższonego OB i poziomu białych ciałek krwi.

7. Trądzik odwrócony-odmiana trądziku ropowiczego, charakteryzuje się występowaniem zmian naciekowych z przetokami, ropniami oraz bliznowaceniem w okolicach narządów płciowych, dołów pachowych i pachwin. Choroba występuje w gruczołach apokrynowych.

Palenie tytoniu, cukrzyca i otyłość są czynnikami etiologicznie związanymi z tym schorzeniem.Miejscami szczególnie narażonymi na występowanie są okolice wyprzeniowe.

Do możliwych powikłań choroby zalicza się przykurcze skórne, miejscowy, bądź uogólniony proces zapalny spowodowany szerzeniem się mikroorganizmów, przetoki dostawowe, doodbytnicze, docewkowe i dopęcherzowe.Wiele zachowawczych form leczenia (włączając antybiotyki, retinoidy, sulfony, antyandrogeny oraz terapię lekami biologicznymi) ma tylko charakter pomocniczy i nie chroni przed dalszą progresją choroby. Leczeniem z wyboru jest wczesna interwencja chirurgiczna wraz z całkowitym wycięciem chorobowo zajętego obszaru. Zamknięcie rany dokonuje się przez ziarninowanie, pierwotne zeszycie (wszystkie warianty płatów) lub przeszczepami skóry (głównie przeszczepy skóry pośredniej grubości).

8. Trądzik pospolity - to choroba wieku młodzieńczego, występuje zarówno u dziewczyn jak i chłopców w okresie dojrzewania, w wyniku nadmiernego pobudzenia gruczołów łojowych na skórze pojawiają sie wypryski. Choroba występuję między 12, a 30 rokiem życia. Trądzik nasila się przed miesiączką kiedy to dochodzi do nagromadzenia się wody i chlorku sody w organizmie. Trądzik związany jest z burzą hormonalną okresu dojrzewania. Wywołują go androgeny, męskie hormony wydzielane przez nadnercza. W małej ilości produkują je też jajniki kobiety. Nie można jednak powiedzieć, że trądzik pospolity jest schorzeniem hormonalnym. U osób nim dotkniętych często nie stwierdza się ani nadmiaru, ani niedoboru androgenów. Aby powstał wystarczy ich normalny poziom. Dotyka on w równym stopniu dziewczęta i chłopców. Często decydują tu skłonności genetyczne, polegające na pewnego rodzaju nadwrażliwości skóry na hormony męskie. Wszystko zaczyna się w gruczole łojowym, który wydziela zbyt dużo tłuszczu. Powoduje to zatkanie porów i tworzenie się zaskórników. Na tym etapie bardzo pomocne są oczyszczające plastry. Odblokowują głęboko pory, usuwają z nich brud i wydzielinę gruczołów łojowych. Zabezpieczają przed następnym etapem, czyli powstaniem wągra. Za jego czarny kolor odpowiedzialny jest pigment (melanina). Wągry są siedliskiem bakterii, które wywołują stan zapalny skóry. Staje się ona zaogniona, pokryta krostkami, w których zbiera się ropa. Wykwity trądzikowe podzielić można na niezapalne (zaskórniki otwarte i zamknięte) oraz zapalne (grudki, krosty, guzy, cysty i torbiele ropne).Leczenie miejscoweW przypadku łagodnego lub średnio nasilonego trądziku poprawę przynosi zwykle leczenie miejscowe, które powinno być prowadzone systematycznie także po ustąpieniu zmian w celu utrzymania uzyskanego efektu.

Nadtlenek benzoilu hamuje powstawanie zaskórników. Przy jego rozkładaniu uwalnia się tlen pogarszając warunki do zaostrzenia się zmian.

Nadtelenek benzoilu występuje w postaci żelu, zawiesiny, kremu i płynu o stężeniu 3%, 4%, 5% i 10%. Antybiotyki stosowane miejscowo stosuje się w przypadku występowania wykwitów zapalnych. Retinoidy (pochodne kwasu witamin A) stosowane zewnętrznie normalizują procesy rogowacenia w ujściach mieszków włosowych, są skuteczne zwłaszcza przy dużej ilości zaskórników. W początkowym okresie leczenia mogą powodować zaczerwienienie, złuszczanie, uczucie ściągnięcia i pieczenie skóry, a nawet zaostrzenie zmian chorobowych, dlatego powinno się rozpoczynać kuracje od stosowania raz dziennie w odstępach 2-3-dniowych.

9.Trądzik pospolity Leczenie ogólne

W leczeniu ogólnym podaje się antybiotyki. Najskuteczniejsza jest zwykle tetracyklina, którą obecnie swykorzystuje się praktycznie tylko w leczeniu trądziku. Z innych antybiotyków zaleca się erytromycynę, klindamycynę, minocyklinę. Dodatkowo należy podawać witaminy działające przeciwłojotokowo: PP, B2, C. W przypadku przyjmowania gotowych zestawów wielowitaminowych należy unikać tych, które zawierają witaminę B12, gdyż ona sama może wywoływać objawy trądzikowe.W ciężkich postaciach choroby stosuje się leki zawierające kwas 13-cis witaminy A. Podaje się je zwykle przez 3-5 miesięcy.

10. ROLA RETYNOIDÓW.

Retinoidy są coraz częściej stosowane w terapii miejscowej trądziku. Należy tu wymienić następujące preparaty: tretynoinę, izotretynoinę oraz ostatnio wprowadzone adapalen i tazaroten. Działanie retinoidów polega na normalizacji procesów złuszczania w obrębie przewodów wyprowadzających gruczołów łojowych, umożliwieniu ewakuacji wydzieliny gruczołów. Objawy niepożądane pod postacią wysuszenia, złuszczania, zaczerwienienia skóry są najczęstsze w przypadku stosowania tretynoiny. Ze względu na możliwość wystąpienia odczynu zapalnego zaleca się stosowanie tych preparatów wieczorem. Aby zminimalizować objawy niepożądane, należy rozpoczynać terapię od niższych stężeń i aplikacji leku co 2, 3 dni, stopniowo przechodząc do częstszego stosowania. Zaleca się przed aplikacją leku umyć twarz przy użyciu łagodnego mydła i odczekać 20-30 minut aż do całkowitego wyschnięcia skóry. Działanie to w znacznym stopniu zmniejsza drażniący wpływ retinoidów. Lekiem o podobnym mechanizmie działania i skuteczności jest izotretynoina, którego zaletą (szczególnie w postaci kremu) jest mniejsza liczba działań niepożądanych. Nową formą tretynoiny jest preparat Retin-A Micro, dostępny w postaci 0,1% żelu, z którego tretynoina jest wolno uwalniana, a w efekcie lepiej tolerowana. Poza tym, w przeciwieństwie do innych form izotretynoiny, preparat ten nie daje reakcji fototoksycznych, a mikrosfery dodatkowo absorbują warstwę tłuszczu ze skóry. Nową postacią tretynoiny jest Avita, który zapobiega gwałtownej i nadmiernej penetracji leku, zmniejszając tym samym działania niepożądane.

Terapia retinoidami pociąga za sobą ryzyko wielu działań niepożądanych. Dlatego też zaleca się, szczególnie u osób z grupy ryzyka: z rodzinną cukrzycą, wykonanie przed i po leczeniu, ewentualnie po 2 miesiącach, badań kontrolnych: podstawowych, wątrobowych oraz lipidowych. Konieczne jest również ostrzeżenie o możliwości zaostrzenia zmian w czasie pierwszych 6-8 tygodni leczenia; nie stanowi to podstawy do przerwania terapii. Częstym skutkiem ubocznym jest wysychanie śluzówek: warg, jamy nosowej, spojówek.

11. Trądzik noworodkowy jest bezbolesną dolegliwością skóry, która występuje w pierwszych miesiącach życia dziecka. Czas trwania to zazwyczaj kilka dni do kilku tygodni. Przyczyna powstawania trądziku noworodkowego nie jest znana. Charakteryzuje się on pojawieniem się w okolicach twarzy, szyi, czoła małych krostek, które przypominają potówki i które mogą zamienić się w czerwone plamki.Wydaje się, że jest wynikiem zwiększonego stężenia androgenów w organizmie noworodka, które powodują też zwiększoną aktywność gruczołów łojowych. U kobiet występują w niewielkich ilościach, ale ich stężenie rośnie znacząco w czasie ciąży. Wówczas poprzez łożysko do organizmu malucha razem z substancjami odżywczymi i tlenem przedostają się hormony. Jeżeli po porodzie nadal utrzymuje się zwiększony poziom androgenów, noworodek otrzyma je razem z mlekiem w czasie karmienia piersiąTrądzik noworodkowy ustępuje samoistnie i nie ma konkretnego lekarstwa na tę dolegliwość. Zaleca się mycie skóry emolientami.

Trądzik dziecięcy- pojawia się u nieco starszych dzieci, które ukończyły już kilka miesięcy. Zazwyczaj trwa też dłużej - może się utrzymywać nawet do 2-3 roku życia. Najczęściej chorują chłopcy. Przyczyna choroby nie jest do końca poznana, choć najprawdopodobnie jest to długotrwałe utrzymywanie się androgenów w organizmie noworodka. W tej odmianie mogą wystąpić wszystkie rodzaje wykwitów. Postać łagodna zwykle znika bez śladu, natomiast przy cięższym nasileniu nie zawsze udaje się uniknąć blizn.zazwyczaj nie wymaga leczenia. Pielęgnacja powinna polegać na przemyciu twarzy malucha letnią wodą z mydłem przeznaczonym dla niemowląt 1-2 razy na dobę. Jeżeli na buzi dziecka znajdują się głównie grudki i krosty, - antybiotyków. Jeżeli na twarzy malucha pojawiły się torbiele ropne istnieje duże ryzyko, że pozostaną blizny. W tej sytuacji stosuje się pochodną witaminy A - izotretinoinę lub kortykosteroidy (mają silne działanie przeciwzapalne), które można również wstrzykiwać do zmian skórnych. Trądzik dziecięcy zazwyczaj przebiega łagodnie i nie stanowi zagrożenia dla zdrowia i wyglądu malucha. Jednak obowiązkowo należy zgłosić się z dzieckiem do lekarza w celu wykluczenia poważniejszych przyczyn zmian skórnych i ewentualnego wdrożenia leczenia.

12. Trądzik zawodowy, to zmiany skórne zbliżone w obrazie klinicznym do trądziku pospolitego, występujące pod wpływem zawodowego kontaktu ze związkami chloru, olejami mineralnymi, smarami, chłodziwami do wiertarek, ropą naftową, dziegciami, przetworami smołowymi. Trądzik zawodowy spotykany jest też u ludzi pracujących w silnie zapylonych i zadymionych pomieszczeniach. Zmiany skórne w trądziku zawodowym lokalizują się głównie tam, gdzie zabrudzone w pracy ubranie przylega do skóry, np.: na udach i ramionach. Poza typowymi zaskórnikami, grudkami, krostami, blizenkami obserwuje się bardzo liczne zapalenia mieszków włosowychDecyzję o rozpoznaniu trądzika zawodowego podejmuje się w stosunku do szczególnie rozległych (kończyny górne, dolne, pośladki), głębokich (krosty, nacieki ropne, blizny, przebarwienia) zmian skórnych niepoddających się leczeniu i uniemożliwiających wykonywanie pracy dotychczasowej. U młodych ludzi (18-20-letnich) trądzik zawodowy często występuje równolegle z innymi rodzajami trądziku

Trądzik polekowy - jak sama nazwa wskazuje - występuje wówczas, gdy pierwsze jego oznaki pojawiają się po zastosowaniu niektórych leków. Do medykamentów, które mogą wywoływać trądzik zalicza się między innymi: hormonalne leki antykoncepcyjne, leki zawierające androgeny, leki przeciwdziałające padaczce, tetracyklina, leki zawierające witaminy A oraz witaminy z grupy B. W szczególności trądzik polekowy wywołują kortykosteroidy - leki o działaniu przeciwzapalnym.

Trądzik kosmetyczny jest to trudny do rozpoznania trądzik z powodu mało specyficznych objawów. Manifestuje się objawami grudkowo-krostkowymi oraz drobnymi cystami wypełnionymi płynem surowiczym, rzadziej treścią ropną. Zaskórniki nie są kluczowym i charakterystycznym objawem tej formy trądziku, jak się powszechnie sądzi. Trądzik kosmetyczny często obrazuje się jako dermatoza okołoustna lub trądzik polekowy. Przyczyną jego powtawania są kosmetyki kolorowe, balsamy, mleczka, toniki i kremy o niewłaściwym składzie chemicznym, które zatykają pory czyli ujścia gruczołów łojowych.. Do substancji posiadających właściwości trądzikotwórcze stosowanych szeroko w produkcji różnych kosmetyków należą: oleje roślinne (olej oliwkowy) i masło kakaowe, tłuszcz wełny owczej, wazelina biała i żółta oraz kwas laurylowy.Trądzik kosmetyczny dotyczy głównie skóry twarzy i szyi, ponadto (w razie stosowania niekorzystnych balsamów) pleców i klatki piersiowej. Najwięcej jest zmian w obszarach skóry obfitujących w gruczoły łojowe i apokrynowe.

13. Trądzik samouszkadzający- zwany również trądzikiem z rozdrapania zaliczamy do trądzików zewnątrzpochodnych, czyli takich na których powstanie mają wpływ czynniki zewnętrzne. Częściej problem ten dotyka kobiet (zwykle młodych) niż mężczyzn i może prowadzić do oszpecenia.

Może powstawać na podłożu skóry normalnej lub wrażliwej, również skóry z tendencją do przesuszania się. Nawet w przypadku skóry suchej u młodych kobiet mogą pojawiać się pojedyncze wypryski podczas menstruacji. I często problem zaczyna się właśnie od tych kilku wyprysków. Powstaje wówczas, gdy manipulacja przy wykwitach doprowadza do pojawienia się wielu liniowych, wielokątnych zadrapań w miejscu zmian trądzikowych.

Trądzik z rozdrapania jest połączeniem typowych problemów skórnych wieku dojrzewania z brakiem samoakceptacji, niską samooceną, stresami młodości i co za tym idzie ogólnym brakiem pewności siebie.

---