Trzoda chlewna

Świnie udomowiono 26 tys.lat temu. Należy do ssaków rzędu parzystokopytnych, podrząd nieprzeżuwających, rodziny świnie właściwe, rodzaj dzik.

Rozróżniamy 3 gatunki dzika:

• dzik europejski

• dzik śródziemnomorski

• dzik azjatycki

Początek ras europejskich dał dzik europejski i śródziemnomorski.

W Polsce 18 mln sztuk, na świecie 900 mln sztuk w tym 50 % w Chinach.

Rasy dzielą się na :

1. białe

• PBZ (Polska biała zwisłoucha- materiał mateczny)

• WBP (wielka biała polska- silniejsza niż PBZ)

• Złotnicka biała (rasa prymitywna, zachowawcza)

• Belgijska zwisłoucha (komponent ojcowski przy krzyżowaniu towarowym)

PBZ i WBK- produkcja towarowa

2. Kolorowe

• Hempshir (biały pas od łopatek przez podudzie i nogi)

• Durock (rasa amerykańska, umaszczenie brązowe, nie jest wrażliwa na stres- materiał ojcowski)

• Pietrain (świnia tzw. Czteroszynkowa, rozbudowane łopatki, rasa wrażliwa na stres, możliwość powstania mięsa PSE-białe, blade i wodniste)

• Złotnicka Pstra (rodzima rasa, odporna na choroby)

• Puławska (dobra płodność, opiekuńczość)

3. Linia 990 (postała w centralnym ośrodku hodowlanym w Pawłowicach

WBP + walijska zwisłoucha + niemiecka zwisłoucha + belgijska zwisłoucha + durock +hempshire

Grupy technologiczne:

• Prosięta (od urodzenia do 1 miesiąca )

• Warchlaki (2-4 mies)

• Młodzież hodowlana lub tuczniki (od 4 mies)

Płodnośc- ilość prosiąt uzyskanych od lochy w jednym miocie. Może być :

• Fizjologiczna (ilość uzyskanych prosiąt)

• Gospodarcza (ilość odchowanych przez rok)

Plenność- ilość prosiąt uzyskanych od lochy w ciągu roku.

Częstotliwość oproszeń: 115+21+5/365=2,5 mioty

115+35+5/365=2,3 mioty

Cykl reprodukcyjny- od oproszenia do oproszenia, od krycia do krycia, od odsadzenia do odsadzenia

Ciąża trwa-115 dni

Laktacja- 21 dni (optimum ok. 28-35 dni- można nim sterować)

W Polsce prawnie okres laktacji wynosi 29 dni.

Okres kiedy jest locha luźna (jałowa)- 5 dni

Cykl płciowy u lochy trwa 21 dni.

Okres ciąży:

• 1do 90 dni- ciąża niska (intensywny rozwój płodu) , 700-800 g

• 91 do 114-115- intensywny wzrost prosiąt (posiada 14 sutków)

Ciałka żółte - musi być ok. 5 podczas owulacji u lochy aby utrzymać ciąże

Dojrzałość płciowa- organizm jest zdolny do produkowania gamet zdolnych do zapłodnienia. U loch 6-7 mies.a u knurów 4-6 miesięcy.

Dojrzałość rozpłodowa hodowlana- dla knurów(9-12 mies, masa min 120 kg), lochy (7-8 mies, masa ok. 100 kg )

Locha musi uzyskać licencję lub świadectwo kwalifikacji dla mieszańców.

Obecnie opłacalność w miocie wynosi ok. 9 szt. Lochę przed porodem wprowadza się do klatki porodowej na ok. 10 dni, aby wykształciła przeciwciała dla danego środowiska, które przedostają się przez siarę dla prosiąt. Lochy proszą się wieczorem i nocą, trwa ok. 3 godzin, gdy trwa powyżej 3.5 godziny wzrasta prawdopodobieństwo śmiertelności prosiąt.

Mumifikacja- wtedy nic nie dzieje się z lochą, płód jest zamarły i następuje jego mumifikacja. Temp.prosięcia powinna wynosić ok. 39°C , gdy spadnie poniżej 33 następuje hipotermia, zasypianie. Oksytocyna działa na pobudzenia mleka oraz podczas porodu pobudza go.

W próbce powinien znajdować się promiennik. Prosięta rodzą się z niedoborem żelaza. Dlatego podaje się je prosiętom w wieku 2-3 dni np.”feroteks”. Powinno się także przycinać kiełki, ogonki (przy produkcji wielkotowarowej). Wprowadza się paszę w 4 dniu życia prosiąt „Prestarter”.

Okresy krytyczne :

• wprowadzenia paszy

• odsadzenia prosiąt

• przejścia z warchlaka na tucznika

Do 21 dnia przeprowadza się znakowanie (tatuowanie na uszach-rasy białe), u ras kolorowych wytłacza się numery na uszach.

Do 3 dnia po oproszeniu należy wykonać kastrację knurków.

Lesteron- kumuluje się w tłuszczu u knurów nieokastrowanych- powoduje specyficzny zapach

Kastrat-wieprz

Odyniec- samiec dzika

Lochę utrzymuje się przez okres ok. 8 laktacji. W stadzie towarowym na 1 knura przypada 30-40 loch, a stadzie zarodowym ok. 25 loch na knura. Knura utrzymuje się przez ok. 2 lata.

Systemy utrzymywania świń:

Świnia to zwierze stadne.

Najpowszedniejsze to utrzymanie grupowe (tuczniki, warchlaki, lochy i loszki hodowlane)

Ilość zwierząt w kojcu zależy od wielkości zwierząt, rozmiarów kojca oraz dostępności do koryta. Jednoczesne dostęp do koryta ogranicza agresywność pomiędzy zwierzętami.

Podział kojców:

• kojec tradycyjny o niepodzielonej powierzchni

• kojce duńskie o niepełnej przegrodzie ( oddzielnie odchów od legowiska)- cześć gnojowa i legowiskowo-karmowa.

Duńskie:

np. drzwi do zamykania

korytarz paszowy

korytarze gnojowe przy ścianach

• kojec szwedzki- dwa korytarze paszowe i jeden gnojowy na środku

np.

Na jedno zwierzę przypada ok. 2 m².

Utrzymanie loch luźnych prośnych :

Zalety:

• możliwość swobodnego poruszania się (korzystny wpływ na przemianę materii, rodzenie mniej martwych prosiąt)

• lepsze do zaobserwowania objaw ruji

• zmniejsza nakłady inwestycyjnych na wyposażenie pomieszczeń

Wady:

• brak możliwości kontrolowanego indywidualnego żywienia (większe nakłady paszowe 10-15 %, występuje hierarchia stadna)

• większe zapotrzebowanie powierzchni

• brak możliwości zapewnienia losze spokoju po pokryciu

• konieczność doboru zwierząt podobnej kondycji, masie

Utrzymywanie indywidualne:

• utrzymywanie loch luźnych i prośnych na ograniczonej powierzchni (np. kojec wąski-65cm, 220cm długość, na przodzie koryto)

• kojce porodowe typu Meprozet, trzyczęściowe, środkowe miejsce dla lochy, a dwie po bokach dla prosiąt, prosięta maja oddzielnie paszę oraz promiennik podczerwieni lub kojec z opuszczanymi podłogami na fotokomórkę.

• Utrzymywanie na uwięzi- pasami wiązanymi za barki, obecnie zabronione

Zalety:

• Możliwość traktowania zwierząt indywidualnie

• Mniejsze zapotrzebowanie powierzchni na 1 lochę 1,4-2,3 m²

• Zapewnienie spokoju lochom po pokryciu

• Lepsze warunki do przeprowadzenia zabiegów weterynaryjnych.

Wady:

• Ograniczenia możliwości poruszania

• Większe nakłady inwestycyjne

• Częściej występują ciche ruje (bez objawów zewnętrznych)- wykrywa się te ciche ruje knurem próbnikiem

• Trudniejszy przebieg porodu, więcej prosiąt martwych, mniejsza zdrowotność prosiąt

• Wyższe o ok. 30 % nakłady robocizny przy ręcznym zadawaniu paszy.

Stacja paszowa - wstawia się ją do utrzymywania grupowego, gdzie lochy mogą wchodzić indywidualnie, dostają tam dawki paszy sterowane komputerem, identyfikowane przy pomocy kolczyków.

Biofix- powolne wsypywanie paszy ( żywienie symultatyczne)-musi być dostęp dla każdej sztuki.

Knury utrzymuje się w kojcach 7-12 m² (indywidualnie), zawsze przyprowadza się loche do knura, nigdy odwrotnie.

Zalety utrzymania ściołowego

• Miękkie, suche, ciepłe legowisko

• Ściółka chłonie łatwo odchody

• Zmniejsza kontakt z odchodami

• Poprawia warunki termiczne

• Zmniejsza uszkodzenia stawu skokowego

• Poprawia mikroklimat

• Daje „zajęcie” prosiętom i tucznikom

• Locha lepiej i chętniej eksponuje wymię

• Umożliwia budowę gniazda

Wady:

• Duże nakłady pracy

• Zakup ściółki

Zalety utrzymywania bezściołowego:

• Oszczędność kosztów

• Łatwiejsze zmechanizowanie czynności związanych z usuwaniem odchodów

• Zmniejszenie nakładów na usuwanie obornika

• Zmniejszony kontakt prosiąt z odchodami

Żywienie świń:

Zwierzęta wszystkożerne- zapotrzebowanie bytowe, zapotrzebowanie produkcyjne (rozwój płodów, mleka, nasienia)

Norma żywieniowa- łączne dobowe zapotrzebowanie na składniki pokarmowe wyrażone ilością energii, białka, tłuszczów, węglowodanów, itp.

Normy są zebrane w specjalnych tablicach i podręcznikach.

Dawka pokarmowa- ilość pasz, która zawartością składników pokarmowych odpowiadam określonej normie żywieniowej.

Mozę być białko ogólne. Wskaźnik białkowo-energetyczny b/E=1g/nJenergii metabolicznej

Rodzaje pasz :

• Treściwe (<18 % włokna, >7.5 nJ energii)

• Objetościowe (wypełniają przewód pokarmowy <7.5 nJ energii i więcej niż 18 % włokna)

Pasze pochodzenia przemysłowego to mieszanki treściwe.

Mieszanka treściwa- zestaw pasz suchych, które można ze soba pomieszać i przechowywać przez dłuższy czas.

Rodzaje mieszanki treściwej:

• Pełnodawkowe (pełnoporcjowe)b/Emiesz=b/Ezapotrzebowania

• Uzupełniające b/Emiesz>b/Ezapotrz

• Koncentraty (białkowe lub energetyczne)-stosowane do tworzenia mieszanek pełnoporcjowych i uzupełniajacych

drzwi

Korytarz gnojowy

Korytarze paszowe

---