RASY KONI HODOWANYCH W POLSCE
K.CZYSTEJ KRWI ARABSKIEJ: Pochodz.: k.perskie i turkm.; Okres powst.: VII-VIII w.n.e.; Pochodz.geogr.: płw.arabski; Czynniki war.powst.: suchy i gorący klimat i teren pierwotnie pustynny, duże wah.temp., opady <100 mm lub brak, piaszczyste gleby, niedobór pasz, trudne war.bytowe, preferow.koni pod siodło dzielne i mało wymag.stale przebyw.pod gołym niebem, krzyżow. najszlachetn.klaczy z wybitnymi ogierami (AZIL), stosow. kojarzeń typów najl.z najl., najdzieln.z najdzieln., kult wysoce szlachetnych klaczy (ogiery to zło konieczne). Zalety: wytrzym, zdoln.do nies.w siodle znaczn.cięż., szybk.w galopie, dosk.zdrowie, niewybredne (pasza), odporne na prymityw.war.utrzym, duża źrebność, płodność, dosk.kopyta, łagodne Wady: niski, krowie lub szablaste typy kończyn, wąskie stawy skok., czasem nadm.nerwowość. Typy: Saklavi, Kuhailan, Munighi
K.PEŁNEJ KRWI ANG.: Pochodz.: klacze miejscowe (mierzyny) kojarzone z og.pochodz.wsch. Okres.powst.: XVII i XVIII w.n.e. Poch.geogr.: W-py.Bryt. Czynn.war. powst.: wyśc.k., intens.wychów, konsekw. selekcja, położ. geogr. Typy: Flyery <1600m, Średniodyst. 1800-2200m, Klasowe 2400-2800m, Steyery >3000m. K.MAŁOPOLS.: Pochodz.: prymit.war., XVI-XVII w. uszlach.og.wsch., XIXw.-og.OO, XX i XXOO z Węgier, Typy: lub., kiel., sąd., dąbrowsko-tarn. K.WIELKOPOL.: XIXw., miejsc. klacze z og.orient., og.trakeńskie, wschodniopruskie częściowo XX i OO, Typy: pozn., mazur., K.ŚLĄSKIE XIXw., miejsc.klacze, og.oldenb. później uszlach.XX. K.HUCULSKIE: wsch.Karpaty XVIIw., zlepek różnych typów - od stepowych k.azjat., przez dolew krwi nord.i orient. KONIKI POLSKIE rodzima rasa powst.od tarpana K.ZIMNOKRWISTE sztumskie (160cm, 800kg), sokolskie, łowic.-sochaczew., lidzbarskie. Konie do pracy.
TYPY UŻYTKOWE
KRYTERIA PODZIAŁU Teryt.geogr.: wsch., zach., Masa ciała: ciężkie, lekkie; Spos.porusz.się: szybkie, stępaki; Cechy morfolog.: ciepłokrw., zimnokrw.; Konstytucja: oddechowa, mięśniowa, trawienna; Spos.użytk.: wierzch., zaprzęg., kombinow., juczne.
TYPY: Wierzchowy: XX, OO, XXOO - 155-170cm, 500-600kg; głowa lekka, cienka długa szyja, grzbiet krótki; ruch lekki, swob., posuwisty. Zaprzęgowy (Pociąg.): zimnokrw.pogrub., śl., hucul., k.polskie; 160cm, 650-1000kg; bud.masywna, zwarta tk.kostna, kończ.krótkie, grube, duża głowa; ruch: długotrw.praca w stępie i kłusie Kombinowany (wszechstr.użytkowy): wlkp., małop.; 150-160cm, 450-600kg; umiej.pracy pod siodłem i w zaprz.; bud.pośrednia. Juczny k.huculski; 140cm, 350-400 kg, umiej.porusz.się w górz.terenie; bud: tułów zwarty, krótkie nogi.
TERMINY
Koń czystej krwi - rasa wytw.bez uprzedniego dolewu krwi. Koń pełnej krwi - od mom.jej właśc.sformow.jest hodow.we własnym zakresie bez dolewu obcej krwi. Koń półkrwi - powst.z krzyż.dwóch ras chow.w czystości. Koń pogrubiony - potomstwo miejsc.klaczy z og.ras import.. Koń prymitywny - wytw.pod wpł.swoistych war.bytow., nierozerw.związ.ze środow.
ŻYWIENIE
K.łapie trawę zębami i zrywa; czyści sobie paszę przez wydmuchiw.; dookoła pyska ma włosy czuciowe; z jamy ustn.pokarm przech.przez przełyku do żołądka. Między przełykiem i żołądkiem wyst.silny zwieracz i dlatego koń nie może wymiotować; w jelicie ślepym (100 litrów) nast.traw.celulozy; sieczka pow.się mieścić w granicach 2-3,5 cm; K.musi jeść 2-3 razy dziennie. Koń latem wypija 50-60 l wody, klacz karmiąca 80-90 l, k.pracujący 120 l.
ZASADY ŻYWIENIA KONI: dawka dobowa musi zaw. wszystkie skł.pokarm.oraz zaspokaj.głód; dawki ułoż. odpow.do cięż.ciała, pory roku, wieku i stanu fizjolog.oraz nasilenia pracy; pojenie i karm.zawsze o tej samej porze; dawka podziel.na conajmn.3 odpasy dzienne; zmiana pasz stopniowa i ostrożna; pojenie przed odpasem z indywid. poideł; zakaz karm.i pojenia koni zgrzanych; stos.nasion zbóż w całości lub gniecionych (nie śrutow.); dokł.oczysz. pasz okopowych; zwilż.pasz pylistych.
GRUPY PASZ STOS.W ŻYWIENIU KONI: TREŚCIWE (owies 4-6kg, jęczmień 1-3kg, kukur.2-5kg, żyto 1-3kg, otręby psz.1-3kg, motylk.0,5-2kg, siemie ln.0,2kg, wysłodki suche 1-3kg) Jęcz.koniom młodym i chorym należy rozgnieść; kukur.rozgniatamy i podajemy zaraz po rozgn.gdyż gorzknieje; otręby psz.dost.dużo białka, podajemy zwilż.; motylk.dost.białka; siemie ln.działa osłaniająco, zaw.mnóstwo wit., podaj.w post.meszu (gotow.w wodzie do powst.galaretki, miesza się z owsem i otrębami, pozost.na 1h i podaj.jeszcze ciepłe bo zimne śmierdzi); wysłodki buracz.wysusz.-pasza mocno pęczniejąca i nie podaj.suchych tylko namacz.by nie pęczn.w żołądku. OBJĘTOŚCIOWE SUCHE: (siano łąk. 4-8kg, siano z traw 4-8kg, siano z motylk.1-3kg, słoma 3-10kg, susze z traw i motylk.1-2kg, plewy 1-3kg/4-8kg) s.łąk.mieszane różne gat.traw i rośl.motylk.konie wolą siano z pierwsz.pokosu; siano z motylk.łatwo się kruszy, trudne do podania, nie może być pokrusz.; siano z monokultur może być tylko dodatkiem; słoma podawana jest pod nogi jako ściółka, koń sobie ją podjada; susze są wysokobiałk.; plewy sa niebezp.bo mają ości. OBJĘTOŚCIOWE SOCZYSTE: (pastwisko do woli, marchew 2-10kg, bur.2-10kg, ziel.z traw 3-10kg, ziel.z motylk.2-3kg, kiszonki 2-8kg, melasa 1-2kg) Najw.na pastwiskach jest przestrzeń do biegania (1ha/1 konia); Kiszonki powod.wypłukiw.wapnia z org.
POMIESZCZENIA DLA KONI - STAJNIE
Słupowe - stropy podp.słupami. Są stanowiska (klacze niskoźr., jałowe) i boksy (ogiery, sportowe, kl.wysokoźr.) Bezsłupowe (biegalnie) - strop niepodp.słupem, konie biegają swob., nie są przywiąz. W biegalniach są sysaki z klaczami, odsadki. Na odsadka przezn.się 6m2 pow., roczniaka 7m2, dwulatka 8m2, trzylatka 9m2. Osobno są klaczki i ogierki. Pomieszcz.pow.mieć 3m wys. Drzwi jedno lub dwuskrzydł.dwudzielne. Na 10-15 koni 1 drzwi. Drzwi na przestrzał. Wym.drzwi: 3x3m. Na framugach mont.się rolki na wys.stawu barkowego i biodr.. Nie ma progów. Środkiem stajni przeb.korytarz paszowo-gnojowy na końcach którego są drzwi. Podłoga (klepisko) musi być ciepła. 2m od podłogi jest okno. Uchyle od góry do środka. K.nie powinny dostawać głowami do okien. Okien jest tyle by było jasno. Stos.pow.okien do pow.podłogi: 1/10-1/15. Stajnie nie ogrzew. Same się ogrzew. Wentyl. grawit. Wymiana powietrza 5x/1h.
Stanowiska: Konie oddziel.ścianami działow.lub drągami ruchomymi. Wystarczy opt.przegroda, ale koń musi mieć swój plac. Żłoby kamionkowe, drewn., plastik. Głęb.25-35cm. Wys.od podł.80-120 cm. Żłób szerok.stanowiska. Szer.stanowiska równa wys.konia w kł.+10cm. Wym. stanowiska: 160x300cm. Boksy to klatki. Ścianki o wys.ok.2 m. Żłoby są w rogu. Są trójkątne. Przeciwprost.ma ok.100cm dług. Drzwi otwier.na zewn.o 180st.lub na rolkach.Nie mont.się drabin.Siano zadaje się z podł.Musi być poidło.
STRUKTURA STADA
I.OGIERY 1.Wnętry(jądra nie zeszły do worka moszn., są w brzuchu.Jeśli przeszedł operację potomstwo będzie wnętrami również.Są agresywne, jako k.rob.); 2.Wnętry jednostr.(podd.kastr.); 3.Wałachy; 4.Państwowe (znany rodowós, oceniany komisyjnie, po pr.dzieln.) a)Czołowe(są własn.stad og.,kryją kl.w stadn.państw); b)Punktowe(wysył.do pktów.kopulac.gdzie korzyst.z nich pryw.właśc.kl.); c)Dzierżawne(dzierż.na conajm.rok); 5.Prywatne a)Licencjonowane(dost.licencje na krycie, przeszły pr.dzieln.); b)„Dzikie”(niezn.pochodz., nielegal. krycie) II.KLACZE 1.Sport.; 2.Robocze; 3.Zarodowe: a)Jałowe (młoda, nigdy nie zaźrebiona) b)Źrebne (zaźreb.: nisko- 0-5msc i wysokoźrebne 5-11 msc) c)Karmiące (od urodz.źr.do 5 msca życia źr.) III.ŻREBIĘTA 1.Sysaki (ssie mleko do 5 msca życia. Przez pierwsze 4 tyg.tylko mleko, później dod.owies i siano) 2.Odsadki (od 5msca życia do końca roku w którym się urodził) IV.MŁODZIEŻ 1.Roczniaki (osobno klaczki i ogierki, uzysk.już zdoln.płodną. „Angliki”idą na pr.dzieln.) 2.Dwulatki (Pr.dzieln.reszty og.) 3.Trzylatki (pierwsze krycia) V.REMONTY (Są odnaw.stada. Wymiana osobn.lecz nie więcej niż 15% stada) 1.3-letnie klaczki (przezn.na remonty własn.stada) 2.3-letnie i starsze og.i kl.(Przezn.na sprzedaż. Pochodz.z nadwyżki hodowl.) 3.Konie z torów wyścig.wracają
JEDNOSTKI HODOWLI
STADNINY - gł.ośr.hodowli. Hoduje się jedną rasę. Doskon.rasy. Zmieniają cel użytk.koni. Prod.klaczki na remonty włas.stad. Dział.rekreac. STADA OGIERÓW - dla og.różnych ras. Pr.dzieln.dla t.zaprzęg.Zapewn.og.do stadnin.Bank nasienia. ZAKŁ.TRENINGOWE -pr.dzieln. dla typów kombinowanych mp,wlkp,sp TORY WIŚCIG. - pr.dzieln. dla typów wierzchowych XX,OO,XXOO
DYSCYPLINY JEŹDZIECKIE UZN.PRZEZ FEI
1.Ujeżdżanie; 2.SKOKI PRZEZ PRZESZKODY: odb.się na parkurze. Są przeszkody. Są różne klasy. Rodzaje konkursów: dokładności,szwajc.,zwykły,szybkości,na styl jeźdźca,na styl konia,dwunawrotowy,potęgi skoków, sześciu barier,równoległy,szczęścia,sztafet,o wzrast.st. trudn.,z wyboru trasy. Rodz.przeszkód: ruchome (stacjonata,koperta,bramka,mur,2 lub 3 stacjonaty,oxer, pijany oxer) stałe (wał ziemny,bankiet,rów z wodą,rów suchy); 3.WKKW (3 próby: ujeżdż.,terenowa,skoki przez przeszk.); 4.Powożenie (pokaz-prezent.i ocena zaprzęgu, ujeżdż.,maratonowa,konk. zręczn.powożenia); 5.Woltyż. (pokazy akrobat.); 6.Wyśc.długodyst.; 7.Jazda w stylu West (reining)
RODZAJE UPRZĘŻY
1.CHOMĄTOWE: z kleszczynami drewn., metalowymi, z dugą. Styka się z ciałem konia, kosztowna, robiona na wymiar. 2.SZOROWE: z pełną szorą, półszora (bez natylnika), szleja (tylko pas piers.i naszelnik).
ELEMENTY UPRZĘŻY: 1.Ciągnąca: chomąto, pas piersiowy, pas pociągowy. 2.Hamująca: podogonie, natylnik. 3.Łącząca: upinacz, podbrzusznik, nagrzbietnik.
BUD.UPRZ.CHOMĄTOWEJ: Chomąto zbud.jest z 2 wygiętych kleszczyn u góry schodzą się w różki, na dole połączone na stałe. Z kleszczyn odchodzą pasy pociąg., które łączą się z orczykiem. Lejce przech.przez pierścienie. Pod chomątem jest podkład zapob.otarciom. Na grzbiecie jest gruby skórzany nagrzbietnik, który ustala położ.pasów pociąg. Natylnik zbud.jest z pasa oporowego i szelek nośnych. OGŁOWIE - paski na głowie konia. Skł.się z: nagłówka, naczółka, policzka, nachrapnik, podbródka, podgardla i pierścienia pod głową do uwiąz. konia.