Podstawy produkcji zwierzęcej (wykłady)
>>> BYDŁO <<<
GOSPODARCZE ZNACZENIE CHOWU BYDŁA
Bydło dostarcza nam jednego z najbardziej cennych pokarmów, jakim jest mleko oraz produkty wytwarzane z mleka, tj. masło, ser i twaróg, odznaczające się dużą wartością odżywczą. Każda krowa powinna jak najdłużej dawać mleko i wartościowe potomstwo, a po odstawieniu na rzeź - sporo mięsa.
Skład chemiczny mleka:
- sucha masa 12,3 %
- tłuszcz 3,5 %
- białko ogólne 3,3 %
- kazeina 2,7 %
- białko serwatkowe 0,6 %
w tym globuliny 0,06%
- laktoza 4,5 %
- popiół 0,9 %
- Ca, P, K 0,55 %
- Na, Cl 0,17 %
- liczba elementów komórkowych < 500 tys./cm3
Pogłowie bydła. W Polsce jest 5488,9 tys. sztuk bydła, w tym 2897,4 tys. krów. Jeśli chodzi o województwa najwięcej jest w Mazowieckim i Wielkopolskim.
Liczba krów przypadająca na jedno gospodarstwo w niektórych europejskich krajach:
Kraj |
Szt. |
Kraj |
Szt. |
Kraj |
Szt. |
Irlandia |
227 |
Francja |
29 |
Włochy |
16 |
Wielka Brytania |
69 |
Szwajcaria |
26 |
Finlandia |
12 |
Dania |
40 |
Niemcy |
25 |
Austria |
8 |
Belgia i Luksemburg |
29 |
Unia Europejska |
22,2 |
Polska |
2,6 |
Produkcja i skup mleka. W 2003 roku w Polsce produkcja mleka wyniosła 11500 mln kg, w tym produkcja towarowa 8670 mln kg. Skup ogółem wyniósł 7450 mln kg mleka.
Spożycie mleka w Polsce: 58,68 l/osobę/rok
Światowi potentaci w produkcji mleka (2002)
UE 126,7 mln ton
Indie 82 mln ton
Polska jest na 5.miejscu w Europie.
Skład chemiczny wołowiny:
- energia 195 kcal
- białko 20 g
- cholesterol 37,48 mg
- woda 66,5 g
Spożycie wołowiny w Polsce w 2003 roku: 5 kg/osobę
Obornik. Bydło dostarcza również obornika. Dobrze żywiona krowa może dostarczyć gospodarstwu ok. 100 kwintali (10 ton) obornika.
Skóra. Sztuki dorosłe jak i bydło dostarcza również cennego produktu jakim jest skóra. 50% skór na świecie to skóry bydlęce.
TYPY UŻYTKOWE BYDŁA
Typ użytkowy bydła jest to zespół cech morfologicznych i fizjologicznych pozwalający użytkować zwierzę w określonym kierunku.
Wyróżnia się typy:
mleczny
mięsny
kombinowany
mleczno-mięsny na mięso
mięsno-mleczny na mleko
RASY BYDŁA:
Rasa jest to grupa zwierząt lub populacja, która bytując w takim samych lub podobnych warunkach środowiskowych odznacza się pewnymi cechami dziedzicznymi.
Najważniejsze rasy w Polsce:
Czarno-biała (cb) - 90% pogłowia; typ mięsno-mleczny; wydajność 5000-6000 kg mleka rocznie; umaszczenie czarno-białe; hodowana na terenach nizinnych, na całym obszarze Polski, z wyjątkiem podgórskich rejonów południowo-zachodniej, południowo-wschodniej i północno-wschodniej Polski; duża część populacji jest przekrzyżowana z rasą holsztyńsko-fryzyjską (najlepsza na mleko, hodowana głównie w USA, Kanadzie i Europie Zachodniej)
Czerwono-biała (czb) - 4% pogłowia; typ mięsno-mleczny; wydajność 5000-6000 kg mleka rocznie; hodowana w województwach południowo-zachodnich, głównie na Śląsku Opolskim i Dolnym Śląsku
Polska czerwona (pc) - 2% pogłowia; typ mleczno-mięsny; hodowana głównie w Małopolsce, objęta jest hodowlą zachowawczą; charakteryzuje się odpornością na choroby, długowiecznością, dobrą płodnością, doskonale przystosowuje się do trudnych warunków bytowania; wydajność 4000 kg mleka rocznie
Simentalska (sim) - 0,5% pogłowia; w Polsce bydło tej rasy jest hodowane jedynie w byłym województwie rzeszowskim
Jersey - wydajność 4000-5000 kg mleka rocznie o wysokiej zawartości tłuszczu - 5-7%
Najpopularniejsze rasy mleczne w świecie:
Ayrshire
Angler
Jersey
Holsztyńsko-fryzyjska
Duńska czerwona
Braunvieh (Brown Swiss, brunatna szwajcarska)
Najpopularniejsze rasy mięsne w świecie:
rasy francuskie:
Charolaise - w ponad 80 krajach
Limousine
Blond d'Aquitaine
rasy włoskie:
Piemontese - najbardziej popularna
Marchigiana
Chianina
rasy angielskie:
Aberdeen Angus
Hereford
Shorthorn
KOMPLEKSOWE NOWOCZESNE TECHNOLOGIE PRODUKCJI MLEKA
Przy wyborze technologii produkcji mleka należy zwrócić uwagę na:
rasę krów. Rasa holsztyńsko-fryzyjska charakteryzuje się najwyższym potencjałem genetycznym i pięknie zbudowanymi wymionami. Ewentualnie rasy (mieszańce) z dużym udziałem tej rasy.
Skalę produkcji. Odpowiednia ilość krów (co najmniej 20-22 sztuki)
system utrzymywania krów
pastwiskowy - cały rok na pastwisku
pastwiskowo-oborowy
oborowy (dwa ostatnie występują u nas ze względu na warunki klimatyczne)
Utrzymanie uwięziowe lub wolnostanowiskowe (sprzyja mechanizacji).
możliwość mechanizacji i automatyzacji procesów produkcji. Ciągi: udojowy, żywieniowy, gnojowy
baza paszowa. Udział w strukturze użytków rolnych tych użytków, które są przeznaczone pod uprawę roślin będących paszą dla krów.
związek między technologią produkcji a jakością mleka i jego ceną
OCENA ZDOLNOŚCI WYDOJOWEJ
Jest to przydatność krowy do doju mechanicznego. Mamy na uwadze:
szybkość oddawania mleka
indeks wymienia - stosunek pojemności ćwiartek przednich do pojemności całego wymienia (40-50%)
DWIE TECHNOLOGIE PRODUKCJI ŻYWCA WOŁOWEGO
alkierzowa (wymaga odpowiednich pomieszczeń)
pastwiskowa
Założenia technologii pastwiskowej:
sezonowość krycia i ocieleń
odchów bydła przy matkach do 6 miesiąca życia
żywienie w oparciu o trwałe użytki zielone, bez pasz treściwych
wysoka wydajność pracy (duża liczba zwierząt przypada na 1 robotnika)
niskie nakłady kosztów na budynki i utrzymanie zwierząt
NORMY JAKOŚCIOWE DLA WOŁOWINY
W UE obowiązuje system EUROP, który dzieli półtusze wołowe na 6 klas umięśnienia:
od S - półtusze nadzwyczajnie umięśnione, profile udźca i łopatki bardzo silnie umięśnione
poprzez E, U, R, O
do P - półtusze słabo umięśnione, profil udźca wklęsły
Nasze mięso uzyskuje klasę R i O.
Klasy otłuszczenia (5 klas):
1 - tusza bardzo mało otłuszczona (żadnych śladów tłuszczów na stronie zewnętrznej i wewnętrznej tuszy)
...
5 - tusza o bardzo dużym otłuszczeniu (tłuszcz pokrywa grubą warstwą całą tuszę. Żyły tłuszczu na udzie bardzo wybrzuszone. Na żebrach wyraźne skupiska tłuszczu)
Oznaczenia mięs:
Buhajki A (MB)
Buhaje B (B)
Wolce C (W)
Krowy D (K)
Jałówki E (J)
Poza nawiasem oznakowanie w UE, w nawiasie oznakowanie w Polsce.