Jak radzić sobie ze stresem?
Cele: Pomoc w zrozumieniu istoty i przyczyn stresu
Pomoc w poznaniu czynników stresogennych i własnej odporności na stres /przed maturą i egzaminami wstępnymi/, ćwiczenie pozytywnego myślenia, integracja grupy.
Klasa IV LO
Czas: 2godz lekcyjne.
Materiały: foliogramy przedstawiające skutki zbyt niskiego i zbyt wysokiego poziomu stresu, tablica, kreda, papier kolorowy, klej długopisy, mazaki, arkusze papieru, plansze
Przebieg zajęć.
Co to jest stres? /ćwiczenie 1/
Uczniowie siadają w kręgu. Każdy po kolei podaje swoje skojarzenia ze słowem "stres". Jedna lub dwie osoby zapisują je na tablicy.
Uczniowie porządkują swoją wiedzę o stresie - Wymieniają przyczyny, najczęstsze uczucia i myśli towarzyszące sytuacji stresowej.
Wspólnie definiują własną definicję stresu.
rekapitulacja cwiczenia1
Stres - jest to zjawisko naturalne, które towarzyszy ludziom w trakcie ich społecznego życia. Każdy człowiek podlega rozmaitym naciskom ze strony otoczenia (innych ludzi, sytuacji życiowych), które wywołują w nim stan wewnętrznego napięcia. Mówimy wtedy, że znajduje się on pod wpływem stresu.
Stres kojarzy nam się z czymś negatywnym. Trzeba jednocześnie pamiętać, że do prawidłowego funkcjonowania organizmu niezbędne jest pewne napięcie.
Każdy z nas na pewno doświadczył nudy, która pojawia się, gdy zbyt długo nie podejmujemy żadnych zadań. Odpowiednia porcja stresu pobudza do działania, motywuje, ma pozytywny wpływ na naszą samoocenę i ogólny rozwój. Jeśli znowu napięcie towarzyszy nam zbyt długo lub za często - wtedy jego działanie może być szkodliwe. Nadmierny stres negatywnie wpływa na reakcje fizjologiczne, zachowanie, emocje i myślenie.
Dlatego bardzo ważną sprawą jest umiejętność utrzymywania napięcia w optymalnych dla każdego granicach - np. poprzez unikanie sytuacji stresujących.
Wyświetlenie foliogramów przedstawiające skutki zbyt niskiego i zbyt wysokiego poziomu stresu
Oczywiście jest tak, że często stresujemy się tym, co jest niezależne od naszej woli czy chęci.
Jest jednak wiele sposobów radzenia sobie ze stresem.
Zastanówmy się najpierw, czy nie jesteśmy osobami:
- często poirytowanymi bez powodu
- nazbyt często agresywnymi
- apatycznymi
- nieuważnymi
Czy nie mamy kłopotów z:
- koncentracją uwagi
- podejmowaniem decyzji
- zażywaniem zbyt wielu leków przeciwbólowych lub uspokajających
- piciem zbyt dużej ilości kawy, paleniem papierosów, itp.
Są to symptomy przeciążenia stresem!
/ćwiczenie 2/
Uczniowie piszą na kartkach lub odpowiadają ustnie:
Stres wywołuje u mnie następujące myśli...
Stres wywołuje u mnie następujące odczucia...
Opisz (podaj) sytuacje w których czułeś się zestresowany
rekapitulacja cwiczenia2
Stadia stresu:
I. Objawy są następujące: krew uderza do głowy, przyspieszony puls, wilgotne dłonie, organizm produkuje więcej adrenaliny - ale jest też energia do działania.
II. Gdy stres się przedłuża - organizm szybciej się przemęcza (wyczerpują się zasoby energii). Jest to zwykle poważny problem, ponieważ czasami nie możemy wyeliminować źródła stresu, ani go usunąć, ani od niego uciec. Czujemy się wtedy wyczerpani, zmęczeni, bezradni i smutni. Reagujemy często płaczem na drobne nieprzyjemności - co z kolei jest niezrozumiałe dla otoczenia, które zaczyna nas traktować jak histeryka. Jest tu pewna pułapka: im bardziej się złościmy i ostrzej reagujemy - tym surowiej nas traktują.
III. Jeśli nie zareagujemy po objawach drugiego stadium, to grozi nam załamanie nerwowe.
Należy również pamiętać, że to co dla jednego jest zagrożeniem - dla innego może być przyjemnym urozmaiceniem!
Tu propozycja: zabawa / psychotest - załącznik.
Ćwiczenie do domu:
Kolejnym krokiem w kontrolowaniu własnego poziomu stresu - jest zastanowienie się nad problemem: który aspekt mojej osobowości jest szczególnie podatny na zranienie? / lista wywieszona w klasie przez kilka dni/
- nadmierna ambicja
- brak sukcesów
- zbyt szybkie zmiany w otoczeniu
- zbyt wysoka samoocena
- zbyt niska samoocena
- zły stosunek do osób krytykujących cię
- brak szacunku dla własnej osoby
- nieumiejętność- mówienia "nie" (brak asertywności)
- uznanie siebie za osobę o specjalnych uprawnieniach (niestosowanie się do norm, zasad)
- uznanie się za "męczennika"
- nieumiejętność- porozumiewania się z ludźmi
- niemożność- zaspokojenia ważnych potrzeb uczuciowych...
Pomyśl teraz , co z tej listy pasuje do ciebie i zastanów się "czy możesz cos z tym zrobić?" Jeśli tak, to zacznij to realizować!
Ćwiczenie 3
Podział uczniów na grupy. Każda grupa opracowuje 2 sytuacje które są najczęściej źródłem stresu?"
Ćwiczenie 3-I: uczniowie w grupach zastanawiają się, jakich objawów doświadcza osoba będąca pod wpływem stresu (analizując przykłady).
Ćwiczenie 3-II: uczniowie podają swoje metody radzenia sobie ze stresem.
Przykłady zapisywane są na tablicy i wspólnie analizowane
rekapitulacja cwiczenia3 - wypisanie metod radzenia sobie ze stresem
lub wyświetlenie na foliogramie
Metody radzenia sobie ze stresem:
- pozytywne myślenie (to w jaki sposób o czymś myślimy, zależy tylko od naszego nastawienia)
- obrócenie trudnej sytuacji w żart (to nieraz jedyne sensowne wyjście z trudnej, kłopotliwej sytuacji, bardzo rozładowuje atmosferę)
- rozmowa z bliską osobą (zawsze pomaga w zmniejszeniu poziomu stresu, pomaga też z innej strony spojrzeć- na problem, niezbędna!)
- ćwiczenia relaksacyjne (z reguły w stresie mamy wzmożone napięcie mięśni, wyraża się to np. drżeniem głosu, rąk, oddechu. Relaks polega na rozluźnieniu i uspokojeniu)
- ćwiczenia fizyczne (również odprężają, rozładowują pokłady negatywnej energii)
Ćwiczenie 3-III. Dzielimy klasę na grupy. Każda z nich otrzymuje opis pewnej stresującej sytuacji. Zadaniem uczniów jest zastanowić się, co można zrobić - by zmniejszyć stres, posługując się wyżej wymienionymi metodami.
Krzysztof dostał dzisiaj ocenę niedostateczną z fizyki. Jest z tego powodu przygnębiony. Co może zrobić, aby poprawić sobie nastrój?
Iwona gra jedną z ról w szkolnym przedstawieniu. Ma dużą tremę przed występem. Co może zrobić, aby mniej się denerwować?
Rozpoczyna się trudna klasówka. Ania jest bardzo zdenerwowana, uciekają jej z głowy wszystkie myśli. W jaki sposób mogłaby zmniejszyć napięcie?
Piotrek chciałby zaprosić swoją koleżankę z klasy do kina. Nigdy wcześniej nie umawiał się z żadną dziewczyną i dlatego myśląc o tym, jak wypadnie odczuwa zdenerwowanie. Co Piotrek może zrobić, aby mniej się denerwować?
Michał umówił się na spotkanie z koleżanką. Był już trochę spóźniony - więc dodatkowo zdenerwowany. W pośpiechu założył nową, świetną bluzę. W trakcie powitania zauważył, że dziewczyna przygląda mu się z uśmiechem.
Z boku bluzy przyczepiona była ogromna, tekturowa metka. Janek poczuł się dość głupio. Co może zrobić, by rozładować napięcie?
Kasia ma odpowiadać z historii, by poprawić ocenę na koniec semestru. Z powodu niespodziewanego przyjazdu kuzynów nie mogła się dobrze przygotować. Zamierza prosić o przesunięcie terminu poprawki, ale boi się reakcji nauczycielki. Co może zrobić, by zmniejszyć napięcie?
Ćwiczenie 4
Ćwiczenie pozytywnego myślenia /przed świętami Bożego Narodzenia - życzenia dla siebie i innych/
Uczniowie tną paski papieru tak, jakby przygotowywali łańcuch na choinkę. Na wewnętrznej stronie każdego paska piszą pozytywną myśl o sobie lub innych, lub zdanie wyrażające radość z czegoś.
Sklejają paski, tworząc łańcuchy. Łączą wszystkie łańcuchy, tworząc wspólny "łańcuch dobrych myśli", i dekorują nim klasę.
Ewaluacja i komentarz
Najważniejsze jest pozytywne myślenie. Przede wszystkim trzeba starać się docenić i polubić siebie. Ważne jest też aby umieć sobie zorganizować czas i zajęcia, poszukać bardziej interesujących i pogodnych znajomych (jeśli takich do tej pory nie było), umieć odpoczywać i relaksować się. To wszystko nie jest łatwe, ale można nad tym popracować. Nie można tu pominąć roli zdrowego stylu życia a także realistycznego podejścia do wymagań.
Psychotest - zabawa
Jeśli chcesz lepiej poznać samego siebie zaznacz przy każdym z pięciu punktów jedną możliwość (a lub b).
Nie staraj się dobrze wypaść, nie ma tu odpowiedzi dobrych lub złych.
Ja zazwyczaj:
1a - Uważam za właściwe odpoczywać od nauki lub pracy jak najczęściej, nie przemęczać się, prowadzić życie towarzyskie.
1b - Poświęcam większość czasu nauce lub pracy, a jak już marnuję czas na coś innego to z poczuciem winy.
2a - Bardzo uważam, żeby się nie spóźniać.
2b - Nie warto się spieszyć, zawsze zdążę.
3a - Jestem dobrym słuchaczem.
3b - Zdarza mi się komuś przerwać w pół zdania, żeby dokończyć je za niego.
4a - Zawsze staram się nauczyć czegoś nowego.
4b - Nie mam cierpliwości do dokształcania się.
5a - Nienawidzę własnych błędów, ale nie toleruję krytyki.
5b - traktuję własne błędy i krytykę jako pożyteczną informację na przyszłość.
Punktacja:
1a-1 1b-2
2a-2 2b-1
3a-1 3b-2
4a-1 4b-2
5a-2 5b-1
Dodaj punkty.
Podsumowanie:
5-6 pkt.
Twoje zachowania sprzyjają niskiemu napięciu i jest to zwykły dla ciebie poziom stresu, z którym się dobrze czujesz. Przy wyższym funkcjonujesz gorzej.
7-8 pkt.
Najlepiej działasz w sytuacji średniego napięcia i takiego poziomu stresu szukasz. Przy wyższym lub niższym nie czujesz się dobrze.
9-10 pkt.
Twoje zachowania sprzyjają wysokiemu napięciu i jest to zwykły dla ciebie poziom stresu, który lubisz. Przy niższym nudzisz się lub zasypiasz.
Opracowanie: Elżbieta Jankowska
II LO im.J.Chreptowicza
w Ostrowcu Świętokrzyskim