1. Przekrój podłużny rzeki- co to jest, jakie elementy zawiera

Służy do rozpatrzenia możliwości regulacji dna, regulacji wałów i spiętrzania rzeki. Powstaje z przekrojów poprzecznych, przekroju podłużnego zwierciadła wody i niwelacji urządzeń inżynieryjno - gospodarczych. Wykonuje się go na podstawie wykonanych pomiarów dla całej długości rzeki lub tylko dla części, która była mierzona. Punkt początkowy dla całego ciek - ujście, dla części - punkt najniżej położony. Skala zależy od przeznaczenia rysunku i waha się od 1:500 do 1:5000. Skala wysokości zwykłe jest 10 raza większa od skali długości. Na profilu podłużnym wykreśla się następujące elementy:

• linia dna

• linia brzegowa (oba brzegi)

• linia zwierciadła wody zniwelowanego

• położenie reperów i ich rzędne

• położenie wodowskazów

• położenie budowli wodnych

W dolnej części rysunku wpisuje się następujące wartości :

• rzędna poziomu porównawczego

• rzędna zwierciadła wody

• rzędne brzegów

• rzędne dna

• kilometraż

2. Przekrój poprzeczny rzeki - co to jest i co zawiera

Wykonuje się go na podstawie wykonanych pomiarów dla całej długości rzeki lub tylko dla części, która była mierzona. Punkt początkowy dla całego ciek - ujście, dla części - punkt najniżej położony. Skala zależy od przeznaczenia rysunku i waha się od 1:500 do 1:5000. Skala wysokości zwykłe jest 10 raza większa od skali długości. Mogą być one również wykreślane na mapie sytuacyjnej. Na przekroju poprzecznym wykreśla się następujące elementy:

• linia dna

• linia brzegowa (oba brzegi)

• linia zwierciadła wody zniwelowanego

• położenie reperów i ich rzędne

• położenie wodowskazów

• położenie budowli wodnych

W dolnej części rysunku wpisuje się następujące wartości :

• rzędna poziomu porównawczego

• rzędna zwierciadła wody

• rzędne brzegów

• rzędne dna

• kilometraż

3. Definicje: spadu, spadku, głebokość, rzędna zwierciadła wody

• spad - różnicę wysokości między dwoma dowolnymi przekrojami poprzecznymi rzeki, spadek bezwględny wyrażamy w centymetrach lub metrach a za odcinek bierzemy najczęściej jeden kilometr długości rzeki. Oznaczmy różnicę wysokości pali A i B, którą otrzymaliśmy z niwelacji przez
  , zmierzone głębokości pali przez
  i
  , różnicę wysokości między punktami A i B przez
  :

• spadek - stosunek spadu do długości odcinka, na którym został on określony, Stosunek określający obie miary wyrażamy w promilach — %o (cm) lub procentach — °/o (m). Przykładowo: jeżeli zwierciadło wody obniżyło się o 25 cm na długości 1 km to spadek rzeki w danym miejscu wynosił 0,25%o lub 0,025% czyli 25 cm/km albo 0,025 m/km. Można również obliczyć spadek w mierze kątowej, na podstawie wzoru :
  , gdzie L to odległość między punktami A i B. Średni błąd wyznaczania spadku zwierciadła wody określa wzór:
  , gdzie
  to średni błąd różnicy wysokości między punktami końcowymi. Generalnie biorąc spadek rzeki maleje od źródeł do ujścia.

4. Metody wyznaczania przekroju części podwodnej rzeki

Sondowanie - pomiar wysokości dna, sposób posuwania się w tym celu po wodzie zależy od jej głębokości i szerokości.

Pomiar odległości punktów sondowań wykonuje się :

• Tachimetrycznie (gł. < 2 m)

• Za pomocą cechowanej linki stalowej umocowanej na obu brzegach

• Łódź motorowa (szr>200 m, v wody > 1,5 m/s), położenie punktu na przekroju ustala się wcięciem wprzód z bazy założonej na brzegu

• w przypadku pomiaru echosondą to odległość ustala się np. z interpolacji echogramu

Sondowanie w miejscach zmiany nachylenia poprzecznego - małe głębokości wody, przezroczysta woda.

Sondowanie w miejscach zmiany prędkości wody systematycznie co 5 - 10 m - większe głębokości.

Tachimetr, teodolit, niwelator - pomiar rzędnych dna, gdy ciek jest płytki.

5. Metody wyznaczania mapy wysokościowej koryta rzeki

W metody niwelacji powierzchniowej :

• metoda siatkowa - stosowana na terenach płaskich (łąki, torfowiska), wytycza się siatkę kwadratów w oparciu o sieć ciągów poligonowych. Wbijamy paliki wyznaczające kwadraty siatki, sporządzamy szkic, zaczynamy niwelację. Najpierw niwelujemy wierzchołki kwadratów zewnętrznych. Punkty kwadratów skrajnych będą punktami nawiązującymi, inne należy traktować jako pośrednie. Następnie niwelujemy wierzchołki kwadratów wewnętrznych. Na podstawie wyników pomiarów obliczamy wysokości poszczególnych punktów. Obliczone punkty wpisuje się na wykreśloną siatkę.

• metoda punktów rozproszonych - tereny o wyraźnych spadkach. Zakładamy sieć reperów roboczych, które będą stanowiskami niwelatora. Stanowiska powinny być powiązane ciągami poligonowymi., a ich rzędne obliczone następnie w układzie lokalnym lub nawiązanym do istniejącego układu. Sieć reperów niweluje się niwelację ze środka. Dokładność odczytu na łacie to 1 cm. Punkty wysokościowe nanosi się na mapę na podstawie uprzednio skartowanej osnowy pomiarowej.

• Tachimetria

• Stolik mierniczy - opracowanie mapy w terenie na stoliku topograficznym, pomiary dla celów budownictwa wodnego do sporządzania map w skalach od 1:5000 do 1:25000, wierność mapy z terenem, a zwłaszcza wierność zobrazowania rzeźby terenu, uzależnienie pracy topografa od warunków atmosferycznych, nie mają zastosowania na małych obszarach.

• Fotogrametria stereoskopowa - opracowanie jednocześnie sytuacji i rzeźby terenu na podstawie zdjęć lotniczych przy użyciu autografów, pomiary wodne dla skal od 1:5000 do 1:50000

6. Jak wygląda osnowa sytuacyjno - wysokościowa

Składa się z ciągów poligonowych. Na ciekach większych, o szerokości ponad 40-50 , ciągi poligonowe zakłada się na obu brzegach. Na ciekach wąskich wystarczy założyć ciąg na jednym brzegu. Punkty załamania poligonu należy zastabilizować słupkami betonowymi lub drewnianymi z gwoździem, gdyż będą one jednocześnie reperami roboczymi.

---