1. Mapy statystyczne

Mapy statystyczne są to abstrakcyjne charakterystyki zjawisk lub obiektów. Pokazują rozkład przestrzenny zmiennej liczbowej pochodzące z obserwacji bezpośredniej lub danych przetworzonych. Są to mapy ilościowe. Gdy pojawiły się w XIX wieku opracowywane były metodami spisowymi tzn. dane pochodzą z: ankiet, cenzusu, spisu.

Warunki, które muszą spełniać:

- zweryfikowane dane - jednoznaczne zdefiniowanie pojęcia np. średnie wykształcenie, miejsce urodzenia

- czas - dane odnoszą się do tego samego okresu czasu

- zgodność jednostek odniesienia np. przy zmianie podziału administracyjnego

2. Mapy operacyjne

Mapy przeznaczone do jednej funkcji. Cechują się aktualnością.

Od tradycyjnych map różnią się:

- użyciem innych znaków

- użycie innej grafiki

- inna organizacja usytuowania obiektów

Dzielą się na dwie grupy:

a) mapy do natychmiastowego działania

b) studialne

ad.a ) muszą spełniać trzy warunki:

• dostrzegalność - ograniczenia fizyczne

ze względu na użytkownika możemy podzielić te mapy dla:

- niewidomych (mapy dotykowe - aktualne lub dotykowo - dźwiękowe)

- niedowidzących (mapy z elementami świecącymi)

- osoby starszych (mapy z większymi elementami ograniczoną liczbą symboli)

• zrozumiałość - ograniczenia intelektualne

- duże znaczenie ma standaryzacja znaków

- znajomość symboli i rzeczy na mapie, mapy dla dzieci w trzech grupach wiekowych

- bariery językowe (analfabetyzm, język ojczysty, język pisany)

• warunki użytkowania zależne od środowiska:

- szybkość odbioru

- mapy czytane w ruchu, pod wodą.

Ad b)

Np. mapa spadków wysokości w górach (gdzie można wjechać pojazdem)

Lub mapa epidemii

Mapa operacyjna służy do sterowania decyzjami przestrzennymi, sterowanie czasowe np. mapa dowozu dzieci do przedszkola.

Mapy anamorficzne mogą być wykorzystywane jako mapy operacyjne np. anamorfozy liniowe - ekwidstanyty - linie równej dostępności do miejsc.

10. zdefiniuj pojęcie mapy anamorficznej powierzchniowej i podaj kilka przykładów jej zastosowania.

Mapy uzyskane z zastosowania przestrzeni tradycyjnej („geodezyjnej”) można nazwać tradycyjnymi, natomiast uzyskane w wyniku zastosowania pozostałych przestrzeni nazywa się mapami anamorficznymi.

Mapy te dzielą się na:

• powierzchniowe - w mapach anamorficznych powierzchniowych jednostką odniesienia jest pole powierzchni, które proporcjonalne jest do wartości danych jakie ma reprezentować. Takie modelowanie nadaje się dobrze do obrazowania danych wyrażonych w wartościach bezwzględnych. W operowaniu powierzchnią jako jednostką odniesienia zyskujemy na łatwości wizualnej oceny. wielkości poszczególnych pól a więc i cech przez nie reprezentowanych, natomiast tracimy w pewnym stopniu na zniekształceniu odbioru mapy na poziomie przestrzeni geodezyjnej odwzorowania. Użytkownik mapy ma pewne przyzwyczajenia w odniesieniu do kształtów, pól powierzchni i ich usytuowania (topologia) wyniesione ze styczności z popularnymi odwzorowaniami (np. Mollweide), głównie z okresu szkolnego, jak też z codziennego odbioru (prasa, książki). Dlatego też mapa anamorficzna musi uwzględniać te uwarunkowania jednocześnie nie tracąc wymienionych powyżej zysków w odbiorze informacji. np. gęstość zaludnienia, wielkość zatrudnienia kobiet na tle wszystkich pracujących, zachorowania na raka w stosunku do ogółu ludności.

• Liniowe - zastosowanie długość jako miary zjawiska, przykładowo do zobrazowania dostępności czasowych w stosunku do jakiegoś punktu. Np. koszt dojazdu do danego punktu

• Dystorsyjne, manipulowanie gęstością siatki odniesienia na mapie w celu lepszego ukazania pewnych obszarów, na przykład centów miast, gdzie mamy do czynienia ze zmiennością skali na mapie. Np. plan miasta, apteki w rynku

6. Dobór odwzorowań na mapach tematycznych ( bezpośredni i pośredni wpływ odwzorowań na metody kartograficzne).

Wybór odwzorowania dla map tematycznych uwzględnia przede wszystkim kryterium występujących na mapie zniekształceń odwzorowawczych.

Według tego kryterium można wyróżnić odwzorowania:

• wiernokątne,

• wiernopolowe,

• wiernoodległościowe,

• „dowolne”.

WŁAŚCIWOŚCI MAP

• zachowują zgodność oryginalnych i obrazowych kierunków, a więc kształtów i orientacji elementów i całego układu,

• zachowują stałość stopnia zmniejszenia wszystkich wyróżnionych na mapie pól powierzchni, a więc i ich właściwe relacje wzajemne,

• zachowują stałość stopnia pomniejszenia długości elementów zorientowanych

Ogólne zasady realizacji układów

Znane są różne sposoby realizacji układów współ-rzędnych - wybór sposobu zależy od celu, jakiemu mają te układy służyć.

Każdy układ współrzędnych musi posiadać dokładnie zdefiniowaną charakterystykę geometryczną;

• położenie początku układu,

• zdefiniowane kierunki osi współrzędnych

lub (w przypadku układów krzywoliniowych)

• sposób realizacji kątów określających położenie punktu na określonej powierzchni.

KLASYFIKACJA METOD

Metody, w których odwzorowanie wpływa bezpośrednio na sposób prezentacji i wyraz graficzny mapy (wielkość, kształt, sąsiedztwo, wzajemne relacje):

metoda zasięgów,

metoda chorochromatyczna,

metoda kartogramu,

metoda dazymetryczna;

Metody, w których odwzorowanie wpływa pośrednio na sposób prezentacji danych:

metoda sygnaturowa,

metoda kartodiagramu,

metoda kropkowa,

metoda izolinii.

Metody prezentacji kartograficznej

Punkt (P)

Linia (L)

Powierzchnia (A)

ODWZOROWANIE

Wiernokątne

Wiernopolowe

Wiernoodległościowe

P

L

A

P

L

A

P

L

A

Wpływ bezpośredni

Zasięgów

+

Chorochromatyczna

+

Kartogram (dazymetryczny)

+

Wpływ pośredni

Sygnaturowa

+

+

+

Kartodiagram

+

+

+

Kropkowa

+

+

Izolinii

+

+

ODWZOROWANIA NA MAPACH TEMATYCZNYCH

Dobór odwzorowania, zwłaszcza do opracowań tematycznych, musi uwzględniać cel i przeznaczenie mapy, a pośrednio zastosowane metody prezentacji kartograficznej.

Wybór wynika zatem z priorytetów użytkowych, przypisanych danym rodzajom map. Nie zawsze są one na tyle wyraźne, aby jednoznacznie wyznaczyć analityczne właściwości odwzorowań.

W przypadku opracowań wieloelementowych wybór odwzorowania jest dodatkowo utrudniony i musi uwzględniać rangę prezentowanych zjawisk w odniesieniu do przeznaczenia mapy.

Zależy od skali, metody wykonania, od przeznaczenia i tereny (kształt wielkość i położenie), Dokładności jakie chcemy osiągnąć (wiernokątne, wiernopolowe i wiernoodległościowe)

7. Modele generalizacyjne w poszczególnych metodach kartograficznych (progi i podprogi generalizacyjne).

Model generalizacji w metodzie kartodiagramu

Próg Generalizacyjny	granica pojemności kartodiagramu
Podpróg III	Zmiana liczby klas
Podpróg II	generalizacja ilościowa, grupowanie jednostek odniesienia,(zmniejszenie liczby punktów, linii, powierzchni)
Podpróg I	zmiana skali z ciągłej na skokową
	Pojemność wyjściowa

Model generalizacji w metodzie kropkowej

Próg Generalizacyjny	węzeł zmiany metody granica pojemności mapy
Podpróg III	zastąpienie topograficznego umieszczenia kropek- kartogramicznym
Podpróg II	zastąpienie kropek jednowagowych kropkami wielowagowymi
Podpróg I	zmiana wagi kropki, wielkości znaku
	Pojemność wyjściowa

Model generalizacji w metodzie kartogramu

Próg Generalizacyjny	węzeł zmiany metody granica pojemności mapy
Podpróg III	zmiana liczby klas
Podpróg II	grupowanie jednostek odniesienia
Podpróg I	zmiana skali ciągłej na skokową
	Pojemność wyjściowa mapy

Metoda kartogramu

Metody podziału na klasy

(szereg rozdzielczy) :

Klasy o jednakowej rozpietości;

• wartości,

• liczby obserwacji,

• powierzchni,

• odchylenia standardowego.

Klasy, w których rozpiętość zwiększa się lub zmniejsza systematycznie;

• wg. postępu arytmetycznego,

• wg. postępu geometrycznego.

Klasy o nieregularnej zmiennej rozpiętości;

• na podstawie wykresu funkcji,

• metodą kolejnych przybliżeń,

• metodą średnich częściowych.

Model generalizacji w metodzie izolinii

	granica pojemności mapy
Podpróg II	generalizacja ilościowa zmniejszenie liczby unktów dniesienia, grupowanie powierzchni odniesienia
Podpróg I	zmiana cięcia izolinii
	Pojemność wyjściowa mapy

8. Mapa dazymetryczna: sposób opracowania i jej znaczenie w badaniach rozkładu przestrzennego zjawisk.

Kartogram umożliwia zaprezentowanie ilościowej informacji o średniej intensywności określonego zjawiska, przy czym informacja ta ma charakter względny.

Aby lepiej zaprezentować zmienność zjawiska wykorzystuje się kartogram dazymetryczny, dla którego jednostki podziału administracyjnego zamieniane są na pola, poprawniej przedstawiające dane informacje. Uszczegółowienie to polega na wyróżnieniu w jednostkach administracyjnych obszarów wykazujących większą różnorodność w intensywności zjawiska. Uwolnienie się od z góry narzuconych pól administracyjnych daje możliwość zaprezentowania bardziej realnego rozmieszczenia stąd często kartogram dazymetryczny nazywany jest pseudokartogramem.

Metody:

- analiza kartogramiczna

Wykorzystując analizę kartogramiczną do tworzenia kartogramu dazymetrycznego wymagana jest znajomość dodatkowych informacji o rozłożeniu zjawiska.

Często, aby zdobyć dodatkowe wiadomości o danym obszarze korzysta się z literatury odnoszącej się do tematu, badań terenowych, a także szczegółowych map poświeconych danemu zjawisku. Następnie wydziela się obszary, z jednostek administracyjnych przyjętych w kartogramie prostym, jako dodatkowy obszar, dla którego posiadamy informacje o występowaniu zjawiska oraz jego wartości. Następnie trzeba wyznaczyć nową gęstość dla obszaru pozostałego po wydzieleniu. Może wystąpić sytuacja, w której trzeba będzie utworzyć dodatkową klasę gęstości.

- pola geometryczne

Mapa powstała po nałożeniu na opracowywany obszar sieci pól geometrycznych nazywana jest kartogramem geometrycznym. Ważne, aby sieć składała się z regularnych, równych wielkością geometrycznych figur. Wykorzystuje się tutaj zarówno sieci złożone z kwadratów, trójkątów, sześcioboków czy nawet prostokątów. Aby opracować kartogram dazymetryczny za pomocą pól geometrycznych należy obliczyć dla każdego pola jednostkowego wartość zjawiska, co w niektórych przypadkach może okazać się pracochłonne. Przydatna w tym przypadku okazuje się mapa kropkowa ze względu na prostotę sczytywania wartości liczbowej zjawiska dla pojedynczego pola. A następnie przeliczenie wyznaczonej wielkości zjawiska w każdym polu siatki geometrycznej na wartość względną - wartość zjawiska przeliczona na powierzchnię pola.

- sieci zmiennogęste

Kolejny sposób budowy kartogramu dazymetrycznego opiera się na analizie sieci zmiennogęstej, której podstawową cechą jest reprezentacja zjawiska na podstawie pól odniesienia, dla których przypisana jest stała i zarazem bezwzględna wartość, przy czym przedstawienie natężenia zjawiska jest odwrotnie proporcjonalne do wielkości pola. Po sklasyfikowaniu otrzymanych powierzchni w przedziały, a następnie pokryciu barwą lub deseniem oraz zlikwidowaniu granic pomiędzy polami o gęstości przyporządkowanej do tego samego przedziału uzyskamy czytelną mapę dazymetryczną

- bufory pierścieniowe

Wykorzystując bufory pierścieniowe do budowy kartogramu dazymetrycznego konieczne jest utworzenie kilku stref buforowych wokół każdej kropki, gdzie każda strefa wyróżnia się innym promieniem bufora. Jeśli odległość pomiędzy kropkami jest mniejsza niż podwójna wartość promienia bufory ulegają połączeniu w jedną strefę. Następnie trzeba zsumować wartość zjawiska w każdej strefie buforowej, wyznaczyć powierzchnię tej strefy a następnie wyznaczyć wartość względną - wartość zjawiska w przeliczeniu na powierzchnię. Otrzymujemy w ten sposób po nałożeniu na siebie kilku stref mapę, z której możemy odczytać gęstość zjawiska w zależności od zastosowanego promienia.

9. Wymień i krótko scharakteryzuj sposoby zastosowania wymiaru fraktalnego do badania struktury zjawisk przestrzennych.

Geometria fraktalna jest ważna ponieważ wymiar fraktalny pozwala na badanie zróżnicowania komponentów środowiska przyrodniczego ze względu na złożoność ich struktury.

Wymiar to jedna z najczęściej wymienianych liczbowych charakterystyk fraktali.

Istnieje wiele definicji tego wymiaru, (Wszystkie one są ze sobą powiązane stwierdzeniem, mówiącym że są miarami samopodobieństwa, a równocześnie miarami skomplikowania (lub w konkretnym przykładzie - miarami chropowatości powierzchni), ale trzy z nich są szczególnymi przypadkami wymiaru fraktalnego: są to wymiar samopodobieństwa, wymiar cyrklowy i wymiar pudełkowy. Spośród tych typów zastosowanie w analizach znalazł wymiar pudełkowy.

Wymiar pudełkowy

Polega na nakryciu interesującego nas obiektu zbiorem kostek (kwadratów w przypadku płaszczyzny, sześcianów w przypadku przestrzeni trójwymiarowej) o bokach równych ε i zwyczajnie zliczamy kostki, które zawierają fragmenty badanego obiektu. Otrzymana ilość N₁ kostek takiego zliczania ściśle zależy od długości boku pojedynczej kostki ε, stąd oznaczmy ten wynik jako N₁(ε). W kolejnych krokach zmniejszamy stopniowo ε otrzymując tym samym nowe wyniki N₂, N₃ itd. Następnie sporządzamy wykres określony zależnością:

po czym do otrzymanych punktów dopasowujemy prostą i mierzymy jej nachylenie D. Otrzymana wartość D to właśnie wymiar pudełkowy.

Istnieje kilka metod zastosowania wymiaru pudełkowego:

METODA 1

Metoda ta pozwala na określene wymiaru pudełkowego poszczególnych obiektów. Polega na zliczeniu liczby pół N które przecinają lub dotykają granic obiektu. Na ich podstawie oblicza się wymiar

pudełkowy korzystając z zależności.

Znaczący wpływ na wyniki pomiaru ma w tym przypadku wielkość przyjętej skali pomiarowej oraz położenie siatki względem obiektów.

METODA 2

Druga metoda pozwala na wyznaczenie wymiaru fraktalnego dla całej grupy obiektu. Jest on wyrażony za pomocą współczynnika regresji liniowej wyprowadzonej z zależności

liniowa wartość równania (po obustronnym logarytmowaniu ma postać)

Gdzie

S- obwód konturu,

P- pole powierzchni, w których udział wynosi więcej niż przyjęta wartość,

c- stała,

D- wartość wymiaru fraktalnego

Współczynniki przyjmują wartości od 1 dla obiektów o regularnych kształtach takich jak kwadrat czy koło, do 2 dla granic maksymalnie skomplikowanych.

METODA 3

Trzecim sposobem można wyznaczyć wymiar fraktalny obiektów zgrupowanych w klasy wg różnorodnych kryteriów. (np. wielkości powierzchni bądź rodzaju zjawisk lub sposobu zagospodarowania) Wymiar pudełkowy jest w tym wypadku miarą złożoności konturów obiektów tworzących strukturę. Wymiar pudełkowy wyznaczany jest wg tej samej zależności jak w metodzie 1. Dane na podstawie których obliczamy wartość wymiary są wyznaczane dla każdego indywidualnego obiektu natomiast wartość wymiaru charakteryzuje cały badany zbiór obiektów (wymiar pudełkowy to nachylenie prostej łączącej jedne dane z następnymi na wykresie logarytmicznym)

METODA 4

Metoda „curdlingu” zaproponowana została przez Mandelbrota do modelowania procesu, który wytwarza skupiska gwiazd na niebie. Ma ona na celu ocenę stopnia koncentracji, zagęszczenia punktów wewnątrz obszaru wybranych pól, które powstają poprzez kolejne etapy zawężania początkowego obszaru badań. Bazuje na wykorzystaniu siatek, w których długości boków zmniejszają się trzykrotnie- w pierwszym etapie element siatki dzielony jest na 9 pól. W kolejnych etapach pola w których znajdują się badane elementy dzielone są ponownie na 9 części. Zawęża to lokalizację do obszaru składającego się z elementów tworzących skupisko dyskretnie występujących obiektów.

Wymiar ten obliczany będzie na podstawie wzorów:

dla etapu pierwszego i drugiego

dla etapu drugiego i trzeciego

Wykres pudełkowy mierzony nachyleniem prostej łączącej dane elementy na wykresie log wynosi

- n/n to średnia gęstość elementów

Liczba wyrażająca wymiar pudełkowy nie umożliwi oceny różnorodności typów układów ani ich wewnętrznej konfiguracji. Wartość wymiaru fraktalnego będzie taka sama dla układów o różnej liczbie pól z podziału w dwóch fazach lecz o takim samym stopniu gęstości. Dla 10 pól w których po dwa pola występują obiekty po 5,4,3,2,1 elementy i 10 pól po 3 elementy to wymiar jest taki sam. Można więc traktować ten wymiar jak miarę koncentracji w obrębie pól wydzielonym w etapie poprzednim.

Wymiar może osiągać wartości od 0 do 2 i nie rośnie on proporcjonalnie do wartości zgęszczenia. Pozwala natomiast wyróżnić specyficzny charakter skupisk o zróżnicowanym, przypadkowym stopniu koncentracji.

12. Algorytm wykorzystania mapy kropkowej do opracowania kartogramu w zależności od zastosowanej jednostki odniesienia.

- pola geometryczne

Aby opracować kartogram dazymetryczny za pomocą pól geometrycznych należy obliczyć dla każdego pola jednostkowego wartość zjawiska - zliczyć liczbę kropek, która następnie przeliczamy przez wagę i odnosimy do powierzchni pola jednostkowego siatki. Te dane względne posłużą do wydzielenia klas i budowy kartogramu dozymetrycznego.

- sieć zmiennogęsta

Zadaniem sieci nieregularnej jest pokazanie w sposób pośredni natężenia przez przedstawienie wielkości powierzchni, jaka przypada na kropkę. Są dwie metody tworzenia takiej sieci zaproponowane przez J.Szewczuka:

- wykorzystując symetralne odcinków pomiędzy kropkami sąsiednimi lub

- łącząc najbliżej siebie położone środki tych odcinków na przemian z środkami ciężkości utworzonych trójkątów.

Tworzymy w ten sposób sieć wieloboków, gdzie w każdym oczku znajduje się jedna kropka. Aby utworzyć kartogram dazymetryczny przyjmujemy jako dane wyjściowe do utworzenia przedziałów gęstość zjawiska, a zatem przeliczamy wagę kropki na powierzchnię reprezentowaną przez tą kropkę - dalej agregacja w klasy poszczególnych gęstości i utworzenie mapy dazymetrycznej.

- bufory pierścieniowe

Wykorzystując bufory pierścieniowe do budowy kartogramu dazymetrycznego konieczne jest utworzenie kilku stref buforowych wokół każdej kropki, gdzie każda strefa wyróżnia się innym promieniem bufora. Jeśli odległość pomiędzy kropkami jest mniejsza niż podwójna wartość promienia bufory ulegają połączeniu w jedną strefę. Następnie trzeba zsumować liczbę kropek w każdej strefie buforowej, przemnożyć przez wagę kropki, wyznaczyć powierzchnię tej strefy a następnie wyznaczyć wartość względną - wartość zjawiska w przeliczeniu na powierzchnię. Otrzymujemy w ten sposób po nałożeniu na siebie kilku stref mapę, z której możemy odczytać gęstość zjawiska w zależności od zastosowanego promienia.

Rozwój kartografii polskiej

Początki kartografii polskiej należy odnieść do okresu Odrodzenia tj. do połowy XV wieku. Pierwsze mapki nie są poważniejszymi dziełami kartograficznymi, so to:

- szkic terenowy ziem polskich które toczono spór z zakonem krzyżackim (1421r);

- ziemie zakonu krzyżackiego;

- Pomorze Gdańskie

Dwie ostatnie pochodzą z Kodeksu Sędziwoja z Czechła (1450r).

Później była mapa obszaru Polski w „Geografii” Ptolemeusza, ale była ona niedokładnym obrazem ziem polskich.

Najstarsza drukowaną (miedzioryt) lecz niepoprawną pod względem naukowym mapą przedstawiającą ziemie polskie jest wykonana mapa Mikołaja z Kuzy (XV w). Była w skali ok. 1:3,5 mln, oparta na „Geografii” Ptolemeusza, zawiera 100 nazw miejscowości Polski z dokładną ich lokalizacją.

Z początkiem XVI w. zaczyna się wybitna działalność kartograficzna humanisty krakowskiego Berneta Wapowskiego. Około 1525 r. wydał on dwie mapy Sarmacji europejskiej z których jedna- zaginiona - obejmowała kraje nadbałtyckie (płn. część Polski, Litwa i skrawek Szwecji), a druga, przedstawia całą południowo- wschodnią część Europy(obszar miedzy Toruniem i Konstantynopolem oraz miedzy ujściem Donu a Poznaniem). Następnie w 1526 r. wydał wielką mapę Polski i zachodniej części Litwy w skali ok. 1:1mln czyli jak na ówczesne czasy bardzo szczegółowej. Wpływ mapy Wapowskiego (1:1mln) na przedstawienie obrazu kartograficznego zachodnich partii ziem polskich był tak ogromny, że przetrwał z mniejszą lub większą dokładnością aż do połowy XVIII w.

Już z początkiem XVI w. Polska posiadała własną szczegółową mapę w skali ok. 1:1mln, wyprzedzając pod tym względem wiele państw europejskich.

W II poł. XVI w. ukazały się przeróbki mapy Wapowskiego:

- mapa Polski Wacława Grodeckiego z 1568 r. w skali 1:2,6mln wydaną w Bazylei i włączoną do sławnego atlasu Orteliusza.

- mapa Polski Andrzeja Pograbki (1570r) będącą przeróbką poprzedniej w skali ok. 1:2mln, jest to jedna z najbardziej rozpowszechnionych i kopiowanych map naszego kraju.

- mapa Polski Gerarda Merkatora (1585 r) pod tytułem „Polonia et Silesia” i włączoną później do jego znanego atlasu.

Od czasów Wapowskiego bardziej szczegółową mapą była mapa Księstwa Oświęcimskiego i Zatorskiego (1563) w skali ok. 1:250 000. Do późniejszych map należy mapa Zatoki Puckiej i Żuław Wiślanych Getkanta (XVII w.).

Od połowy XVII w. przez z górą wiek trwa w kartografii ogromny okres zastoju wyrażający się w tym czasie zupełnym brakiem map oryginalnych.

Dopiero w związku z rozpoczynającą się w II poł XVIII w. odrodzeniem umysłowym społeczeństwa zaczyna się również poważniejsza działalność kartograficzna. Należy tu wymienić prace F. F. Czaki - mapy Spisza. Karol de Perthees opracował do 1795 r. 14 map (tzw. mapy szczególne) wszystkich prawie województw zachodniej Polski w skali ok. 1:220 000, na podstawie pomiarów miejscowych i pomiarów astronomicznych oraz opisów parafii z ankiet.

W czasie rozbiorów Polski kartografia obszarów pod zaborami była kontynuowana.

W 1822 r. stworzono „Karty Topograficzne Królestwa Polskiego” w skali 1:42 000 opracowane przez wojsko i nazywane mapami kwatermistrzostwa i oparta na regularnej triangulacji całego kraju.

W II poł XIX w. stworzono pierwszą polską mapę warstwicową zachodniej Galicji (1860), a 20 lat później Witkowski opracował mapę hipsometryczna całej Polski.

Po I wojnie światowej rozpoczyna w 1919 r. swoją działalność Wojskowy Instytut Geograficzny (WIG) wydając szereg map topograficznych Polski, początkowo niewielkich przeróbek map zaborczych, później gruntownie przerobionych dla potrzeb kraju.

---