RYNEK KRÓTKOTERMINOWYCH PAPIERÓW KOMERCYJNYCH

Papiery komercyjne to krótkoterminowe papiery dłużne, emitowane głównie przez podmioty spoza sektora finansowego, takie jak działające w różnych sektorach gospodarki przedsiębiorstwa, ale też przez Narodowe Fundusz Inwestycyjne i banki. Papiery te określa się również mianem krótkoterminowych papierów dłużnych przedsiębiorstw (KPD), krótkoterminowych papierów wierzycielskich lub, commercial papers. Potocznie używa się takich określeń, jak bony komercyjne, weksle komercyjne czy KWIT-y.

Obecnie wykorzystywane są trzy podstawy prawne emisji papierów komercyjnych: kodeks cywilny, prawo wekslowe i ustawa o obligacjach.

Papiery komercyjne to krótkoterminowe, nie zabezpieczone, zbywalne zobowiązania pieniężne, imienne lub na okaziciela, emitowane ze ściśle określoną wartością nominalną i z określonym terminem zapadalności ( od 7 dni do 364 dni). Zaciągnięcie tego rodzaju zobowiązań umożliwia pozyskanie środków finansowych bezpośrednio na rynku pieniężnym. Emisje papierów komercyjnych są przeprowadzane w imieniu i na rzecz emitenta przez agenta emisji, którym z reguły jest bank lub (znacznie rzadziej) biuro maklerskie.

Do głównych instrumentów pozabankowego rynku pieniężnego należą bony pieniężne NBP, papiery komercyjne, krótkoterminowe papiery dłużne emitowane przez gminy oraz certyfikaty depozytowe.

Rynek papierów komercyjnych stanowi niewielki segment rynku pieniężnego. Jednak wśród papierów pozaskarbowych papiery komercyjne stanowią większość. Papiery komercyjne są emitowane w ramach programu emisji. Jego parametry szczegółowo określa umowa programowa, zawierana pomiędzy emitentem a agentem emisji. Papiery dłużne są emitowane w oddzielnych transzach, co umożliwia wykorzystanie tylko części zadłużenia i dostosowanie wartości zadłużenia do rzeczywistych potrzeb emitenta. Terminy zapadalności poszczególnych transz wahają się od 7 do 364 dni. W przeciwieństwie do bonów skarbowych, których terminy zapadalności są określone standardowo, terminy zapadalności papierów komercyjnych mogą być ściśle dostosowane do potrzeb emitenta. Największą popularnością cieszą się papiery o okresie zapadalności wynoszącym od 1 do 3 miesięcy.

Papiery komercyjne można scharakteryzować pod kątem podstawowych parametrów i cech, takich jak: oprocentowanie, nominał, okres emisji, forma prawna, zabezpieczenie. Pozwala to na wstępne przybliżenie zasad funkcjonowania rynku tych papierów.

Istnieją dwa rodzaje papierów komercyjnych: typu dyskontowego i kuponowego. Dyskontowe papiery komercyjne (których jest zdecydowana większość), podobnie jak bony skarbowe, są sprzedawane poniżej wartości nominalnej. Na koniec okresu inwestycji emitent wykupuje je, płacąc kwotę równą wartości nominalnej, która zawiera zwrot kapitału i odsetek.. W przypadku papierów komercyjnych typu kuponowego, w dniu wykupu inwestor otrzymuje nie tylko wartość nominalną, ale również kupon odsetkowy. Czasem dodatkowe kupony są wypłacane również w trakcie okresu inwestycji.

Papiery komercyjne mają wysoki nominał jednostkowy, wynoszący najczęściej 100 tys. PLN. Spotyka się również nominały w wysokości 500 tys. PLN i 1 miliona PLN.

Długość programu emisji jest z reguły określana w umowie programowej na 2-3 lata. Natomiast, jeżeli chodzi o okres emisji poszczególnych transz, to występują emisje o okresie zapadalności od 7 dni do 12 miesięcy. Przeważają jednak zdecydowanie papiery o okresach od 1 do 3 miesięcy, ponieważ takie jest zapotrzebowanie rynku.

Papiery komercyjne mają postać materialną lub zdematerializowaną, są emitowane jako imienne lub na okaziciela. Papiery komercyjne zmaterializowane są deponowane na rachunku depozytowym, a dane dotyczące ich nabywców są odnotowywane w rejestrze posiadaczy. Agent emisji wydaje dokument poświadczający zdeponowanie papieru komercyjnego. Dokumenty takie to: świadectwo depozytowe, kwit depozytowy, odpis lub bon komercyjny. Papiery komercyjne mogą być również zapisane na rachunku papierów wartościowym w banku.

Krąg nabywców papierów komercyjnych nie jest ograniczony podmiotowo. Inwestorami mogą być instytucje finansowe, podmiotu gospodarcze spoza sektora finansowego oraz osoby fizyczne

Nowością na polskim rynku papierów komercyjnych jest projekt emisji na rynku londyńskim za pośrednictwem Reiffeisen Centrobanku papierów dłużnych w walutach wymienialnych, tzw. Euro-Commerial Papers. Emisje papierów komercyjnych oparte na polskim prawie są podobne do bazujących na prawie angielskim. Firma, która pragnie wyemitować euro-commercial papers, musi spełniać wyższe kryteria niż w przypadku emisji papierów na rynku krajowym. Jest to rynek dla bardzo dobrych emitentów. Ich marka musi być rozpoznawalna za granicą. Powinni reprezentować rozwojową branżę.

W 1999r. na polskim rynku pieniężnym pojawiły się krótkoterminowe papiery dłużne gmin, określane jako bony komunalne. Ich zadaniem jest zapewnienie podmiotom samorządowym taniego i szybkiego źródła finansowania. Pierwszym emitentem tych papierów było miasto Radom, a organizatorem emisji Bank Energetyki. Bon komunalny jest instrumentem rynku pieniężnego o charakterze pożyczkowym, stanowiącym zobowiązanie emitenta do zwrotu określonej nominalnie kwoty w dniu jego wymagalności aktualnemu posiadaczami bonu. Jest nieoprocentowany, sprzedawany jest dyskontem. Termin zapadalności wynosi od 7 do 180 dni.

W krajach o rozwiniętej gospodarce rynkowej papiery komercyjne są alternatywnym, w stosunku do kredytu bankowego, źródłem pozyskania krótkoterminowych środków pieniężnych. Stanowią również ważny segment rynku pieniężnego. Rynek amerykański jest najlepiej rozwiniętym rynkiem papierów komercyjnych na świecie. Pod względem zadłużenia segment papierów komercyjnych przedsiębiorstw amerykańskich jest większy od rynku bonów skarbowych. Pozwala to przedsiębiorstwom na pozyskiwanie kwot rzędu 200 miliardów dolarów rocznie. Największą grupę emitentów (odwrotnie niż w Polsce) stanowią podmioty z sektora finansowego tj. banki, firmy finansujące sprzedaż, firmy faktoringowe, leasingowe, ubezpieczeniowe i inwestycyjne. Nabywcami na rynku papierów komercyjnych są prywatne fundusze emerytalne, fundusz powiernicze rynku pieniężnego, agendy rządowe, departamenty inwestycyjne banków, banki zagraniczne i przedsiębiorstwa inwestycyjne.

Rozwój rynku papierów komercyjnych w Polsce.

W 1992 roku Polski Bank Rozwoju jako pierwszy zaoferował polskim spółkom możliwość finansowania działalności przez emisje krótkoterminowych papierów dłużnych pod handlową nazwą „bony komercyjne”. Oferta została skierowana do spółek giełdowych oraz renomowanych spółek nie notowanych na giełdzie. Wkrótce włączyły się do tego również inne banki w tym banki zagraniczne działające w Polsce, wśród których pionierem był ING Bank.

W początkowym okresie banki organizujące i pośredniczące w emisji nabywały papiery na własny rachunek. Z roku na rok widoczny był dynamiczny wzrost wartości emisji.

W początkowym okresie emitentami papierów komercyjnych były spółki giełdowe lub działające w Polsce filie koncernów międzynarodowych. Pierwsza w Polsce nie notowaną na giełdzie firmą, nie będącą również filią koncernu zagranicznego, była Fabryka Elektrofiltrów z Pszczyny, która dokonała emisji w październiku 1995r. Później nastąpiły inne tego rodzaju emisje, min. Stoczni Szczecińskiej.

Przełomowym okresem stał się rok 1996, gdzie można było zaobserwować przyspieszenie rozwoju rynku papierów komercyjnych. Łączna wartość emisji wyniosła ponad 5 miliardów PLN. W tym roku w roli agentów emisji po raz pierwszy pojawiły się banki wyłonione w 1989r. w wyniku podziału NBP: Bank Śląski, Bank Gdański, Bank Przemysłowo-Handlowy oraz Powszechny Bank Kredytowy.

Do emisji papierów komercyjnych podchodzono z pewną nieufnością. Obecnie bariera ta została przełamana i zainteresowanie przedsiębiorstw tym sposobem pozyskiwania środków jest obecnie bardzo duża.

Na koniec 1998 r. zadłużenie z tytułu emisji papierów komercyjnych stanowiło 9% ogólnego zadłużenia z tytułu papieru krótkoterminowych, co stanowi wzrost w porównaniu z 1997r. o 3%.

W drugiej połowie lat 90-tych można było zaobserwować pojawienie się wyraźnego zainteresowania ze strony emitentów i nabywców, instrumentami dłużnymi o terminie zapadalności od 1 roku do 2 lat (obligacjami przedsiębiorstw). Emisje tego rodzaju papierów zaczynają coraz częściej dochodzić do skutku i wiele banków stara się promować te formy papierów wartościowych. Rozwój rynku obligacji przedsiębiorstw będzie mieć bardzo duży wpływ na dalsze funkcjonowanie rynku papierów komercyjnych, ponieważ może doprowadzić do zwrócenia się części inwestorów i emitentów w kierunku papierów o dłuższych terminach zapadalności, co może w konsekwencji zmniejszyć wolumen obrotów na rynku papierów komercyjnych.

Popyt na papiery komercyjne zwiększ się proporcjonalnie do liczby nowych emisji i rozwój tego rynku jest dość równomierny zarówno po stronie popytu jak i podaży. Największe zainteresowanie utrzymuje się w odniesieniu do papierów o najkrótszych zakupy, wynoszących od 1 do 3 miesięcy.

Rozwój rynku papierów komercyjnych w Polsce stymulują następujące czynniki:

• wysoki koszt kredytu bankowego

• zapotrzebowanie przedsiębiorstw na elastyczne finansowanie krótkoterminowe

• rosnące zapotrzebowanie ze strony inwestorów na krótkoterminowe lokaty o wysokiej rentowności, dużym stopniu płynności i akceptowalnym poziomie ryzyka

• zainteresowanie banków zastępowaniem obciążonych ryzykiem dochodów z tytułu odsetek od kredytów, dochodami z tytułu prowizji, które nie są obciążone ryzykiem

Rynek ten jest hamowany przez następujące czynniki:

• brak jednolitej podstawy prawnej, regulującej zasady emisji obrotu papierami komercyjnymi

• zróżnicowanie poziomu opłaty skarbowej w odniesieniu do poszczególnych instrumentów, co dyskryminuje niektórych inwestorów, przede wszystkim nabywców nie będących instytucjami finansowymi

• niezadowalający dostęp do informacji, utrudniający ocenę sytuacji finansowej emitentów i poziomu ryzyka związanego z inwestowaniem w papiery komercyjne

Papiery komercyjne oparte na prawie wekslowym oferowane są w formie weksli własnych, wystawionych przez wystawcę zgodnie z ustawą Prawo wekslowe. Pod względem konstrukcji prawnej tego rodzaju papiery są po prostu wekslami. Emitent wykorzystuje w tym przypadku prawo weksle jako podstawę emisji krótkoterminowych papierów komercyjnych. Z założenia nie jest to instrument mający pełnić funkcje płatnicze jego wykorzystanie ogranicza się wyłącznie do funkcji kredytowych. Ponadto papierów takich nie można dyskontować w banku. Banki mogą nabywać je na własny rachunek, jak każdy inny inwestor, jednak nie mogą ich redyskontować w NBP.

Papier komercyjny, wystawiony w oparciu o Prawo wekslowe posiada cechy jednoznacznie określanego jako weksel własny. Są to:

1. nazwa weksel w tekście weksla komercyjnego

2. przyrzeczenie bezwarunkowej zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej

3. oznaczenie daty i miejsca wykupu weksla komercyjnego

4. oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla komercyjnego

5. nazwisko/firma osoby, na której zlecenie zapłata ma być dokonana

6. podpis złożony w imieniu wystawcy weksla komercyjnego

CECHY WSPÓLNE PAPIERÓW KOMERCYJNYCH EMITOWANE W OPARCIU O RÓŻNE PODSTAWY PRAWNE:

• jest to instrument dyskontowy

• papiery mają krótki termin zapadalności (od 7 do 364 dni)

• mają wysoki nominał jednostkowy, za wyjątkiem papierów emitowanych za pośrednictwem Banku Handlowego - jest to co najmniej 100 tys. PLN

• są uruchamiane w transzach, w ramach programu emisji

• zobowiązania z tytułu emisji papierów nie są zabezpięczone ale mogą być poręczone

• ryzyko zakupy wiąże się z oceną kondycji finansowej emitenta, której może dokonać w oparciu o memorandum informacyjne

• istnieje możliwość sprzedaży papierów na rynku wtórnym

• przeznaczenie pozyskanych środków nie podlega ograniczeniom (emitent jedynie deklaratywnie określa, na co wykorzysta środki)

• emisje są skierowane do ograniczonego kręgu inwestorów (emisje niepubliczne )

RYNEK PIERWOTNY PAPIERÓW KOMERCYJNYCH to rynek, na którym papiery komercyjne są nabywane przez inwestorów od emitentów. Na rynku tym w każdym dniu okresu ważności transzy, agent emisji kojarzy przejęte zlecenia nabycia z papierami danej transzy, które nie zostały zbyte, zgodnie z kolejnością przyjęcia zleceń, z zachowaniem terminów ważności zleceń.

Na rynku pierwotnym sprzedaż papierów komercyjnych może się odbywać na podstawie:

• zaproszenia do rokowań

• przetargu ograniczonego lub nieograniczonego

RYNEK WTÓRNY PAPIERÓW KOMERCYJNYCH to rynek, na którym inwestorzy nabywają papiery od innych uczestników rynku. Na rynku wtórnym, w każdym dniu wartości transzy, na podstawie przyjętych zleceń, agent emisji kojarzy zlecenia nabycia i zlecenia zbycia oraz wyznacza datę transakcji. W przypadku nieskojarzenia zleceń zbycia ze zleceniami nabycia w terminie ważności zleceń, zlecenia wygasają.

Obrót wtórny papierami komercyjnymi może odbywać się:

• z udziałem agenta emisji występującego w roli pośrednika lub strony transakcji. Agent emisji pełni wówczas rolę organizatora rynku

• bez udziału agenta emisji jako pośrednika lub strony transakcji

KORZYŚCI Z NABYWANIA PAPIERÓW KOMERCYJNYCH

Z punktu widzenia inwestorów najważniejsze aspekty związane z nabywaniem papierów komercyjnych to: rentowność lokaty, stopień ryzyka oraz płynność rynku wtórnego. Inwestorzy odnoszą następujące korzyści z nabywania tych papierów:

• wyższą rentowność niż w przypadku inwestycji w bony skarbowe lub depozyty bankowe

• możliwość przedterminowego zbycia nabytych papierów na rynku wtórnym, organizowanym przez agenta emisji

• możliwość zdywersyfikowania swoich aktywów oraz wzbogacenia portfela inwestycyjnego o nowy instrument

• możliwość dostosowania inwestycji do preferencji dotyczących ponoszonego ryzyka, rentowności, terminu zapadalności

• możliwość wykorzystania papierów komercyjnych do sterowania płynnością finansową

• ograniczone ryzyko, w porównaniu z zakupem akcji

WADY LOKOWANIA ŚRODKÓW W PAPIERY KOMERCYJNE

Z punktu widzenia nabywcy inwestowanie w te instrumenty ma jednak również pewne wady

• poziom ryzyka jest wyższy niż w przypadku inwestycji w bony skarbowe

• sprzedaż zakupionych papierów na rynku wtórnym przed nadejściem terminu zapadalności nie jest atrakcyjna, a może nawet prowadzić do strat, ze względu na wysoką marżę pobieraną przez agenta emisji

• rynek wtórny papierów komercyjnych nie charakteryzuje się tak dobrą płynnością, jak rynek wtórny bonów skarbowych

PRZYSZŁOŚĆ RYNKU PAPIERÓW KOMERCYJNYCH W POLSCE

Wśród uczestników rynku kapitałowego panuje powszechne przekonanie, że występuje obecnie wiele czynników, które wpływają na kierunki rozwoju rynku, w najbliższym czasie powinny one doprowadzić do istotnego przyspieszenia rozwoju nie tylko rynku papierów komercyjnych, ale również innych segmentów rynku pieniężnego i kapitałowego w Polsce.

Do czynników takich można zaliczyć:

• wzrost popytu na instrumenty dłużne na rynkach finansowych, wywołany rozpoczęciem działalności przez fundusze emerytalne

• wzrost liczby podmiotów zainteresowanych dokonywaniem emisji

• wzrost liczby agentów emisji oraz rozszerzanie wachlarz produktów w ofercie banków

• systematycznie obniżającą się stopę inflacji i postępującą stabilizację gospodarki, która sprzyja zmniejszaniu się ryzyka gospodarczego i pozwala na wydłużenie horyzontu planowania finansowego

• zmianę relacji rentowności bonów skarbowych w stosunku do rentowności papierów komercyjnych przedsiębiorstw

• obniżenie poziomu rezerwy obowiązkowej

• upowszechnienie praktyki poddawania się emitentów ratingowi

• ewentualne wprowadzenie jednolitych podstaw prawnych, regulujących zasady emisji i obrotu papierami komercyjnymi

• rozwój rynku długoterminowych obligacji przedsiębiorstw

• integracja ze strukturami rynku europejskiego i światowego

Dotychczasowy rozwój rynku papierów komercyjnych w Polsce był wynikiem istnienia oddolnego zapotrzebowania ze strony przedsiębiorstw na tanie źródła finansowania. Rynek ten nie był tworzony odgórnie, jego rozwój nie był centralnie sterowany i nie stworzono mu infrastruktury, która by ten rozwój ułatwiała. Ze względu na brak centralizacji powstały różne poglądy na to, jaki powinien być ostateczny kształt tego segmentu rynku i jakie rozwiązania należałoby promować.

Uważa się, że dobrze funkcjonujący rynek papierów komercyjnych powinny charakteryzować następujące elementy:

• dobrze zdefiniowana podstawa prawna emisji

• szeroka baza inwestorów dysponujących nadwyżkami gotówki

• rentowność, która nie jest głównym wyznacznikiem decyzji

• bezpieczeństwo i pewność otrzymania zwrotu pieniędzy

• uwzględnienie źródeł alternatywnej płynności w programach emisji

• dostęp do rynku ograniczony do pożyczkobiorców o dobrej sytuacji finansowej

• ujawnienie przez emitentów informacji w wystarczającym zakresie

• wykorzystanie środków z emisji na cele ekonomicznie uzasadnione

• zaufanie do rynku ze strony wszystkich jego uczestników

Podsumowując obecny stan rynku papierów komercyjnych w Polsce można stwierdzić, że głównym czynnikiem odpowiedzialnym za występowanie pewnych braków w stosunku do nakreślonego wyżej obrazu dobrze funkcjonującego rynku jest krótki okres jego rozwoju.

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

---