Proces globalizacji pojmowany jest w różny sposób. Dla jednych oznacza on tworzenie jednego wspólnego społeczeństwa lub jednego wspólnego świata natomiast dla innych wiąże się on z intensyfikacją stosunków społecznych o zasięgu ogólnoświatowym. Jeszcze innym kojarzy się z tworzeniem wielości powiązań i sieci zależności oraz wzajemnych oddziaływań państw i społeczeństw.

Nowością epoki współczesnej jest proces społecznego równania ludzi. Idea równości jest bardzo starą ideą ale urzeczywistnienie jej dokonywało się bardzo powoli. Przez całe wieki tradycja i religia odgrywały rolę zasadniczą w życiu ludzkości. Postępowanie wyznaczone było nawykami i rutyną, przekazywanymi z pokolenia na pokolenie. Nauką zajmowało się nieliczne, odosobnione grono ludzi. Nie miała ona wpływu na społeczeństwo. W dobie współczesnej sytuacja ta się zmieniła, gdyż nauka stała się jedną z kierowniczych sił, przede wszystkim, dlatego że warunkuje życie gospodarcze ludzkości oraz że przekształca i wyznacza technikę zawodową. Dzisiejszych zawodów trzeba się

uczyć nie tylko dla zdobycia sprawności, ale także dla umiejętności zastosowania naukowych doświadczeń i teorii. Rola nauki wzrasta w dobie globalizacji także, dlatego, iż przez technikę zmieniającą życie codzienne, przez medycynę, organizującą opiekę nad zdrowiem, przez szkołę, książkę, radio nauka zstępuje w masy. W tej nowej sytuacji trwa jeszcze konflikt między stylem życia dawnym a nowym, wymaganym w dobie upowszechniania się zdobyczy naukowych, stylem, w którym obserwacja, krytycyzm, inteligencja odgrywają rolę zasadniczą.

Przez wieki ludzkość żyła w izolowanych, regionalnych kręgach. Komunikacja między częściami świata była utrudniona, życie gospodarcze kontynentów było niemal zupełnie samowystarczalne. Dopiero XIX wiek zaczyna wprowadzać zmiany. Bezpieczna i szybka komunikacja pozwala na nawiązanie kontaktów, występowanie częstszych wymian handlowych i gospodarczych. W coraz większej mierze świat staje się gospodarczo zaspokojony i współzależny.

Następuje znaczny wzrost problematyką globalną, spowodowany rosnącą rozpiętością w poziomie rozwoju między krajami o wyższym stopniu uprzemysłowienia a krajami zacofanymi. Rozwinięta gospodarka oparta na komputeryzacji i automatyzacji oraz jej nowoczesne technologie informatyczne i komunikacyjne narzucają podział ludzi na: wysokiej klasy specjalistów - m.in. naukowców, programistów, inżynierów, doradców, menadżerów, którzy decydują o kształtowaniu rozwoju nowych technologii i procesów edukacyjnych oraz na nisko opłacaną siłę roboczą, bezrobotnych, ubogich i bezdomnych.

Przygotowania produkcji do techniki komputerowej powoduje, że firmy wciąż redukują etaty. Dzieje się tak zarówno w przemyśle jak i w rolnictwie. Pracę ludzkich rąk zastępuje się komputerami i automatami, które są wydajniejsze, w wynik czego, najwięcej tracą ludzie na niższych szczeblach zatrudnienia. Komputery wkraczają niemal do każdej dziedziny współczesnego życia. Rozwój nauki i techniki umożliwił szybki postęp cywilizacji, jednak spowodował także rozwój problemów, nad których rozwiązaniem należy pracować w nowym wieku.

Początek globalizacji wyznaczają pięćdziesiąte lata naszego wieku i wielkie koncerny amerykańskie, które to w poszukiwaniu nowych powiązań gospodarczych wyruszyły do Europy i Azji. „Globalizacja gospodarcza oznacza więc transnacjonalizację rynków, edukacji i kultury, przepływ wykwalifikowanej kadry, której funkcjonalność określona jest przez efektywność i siłę rynkową”.

Źródłem pojawienia się problemów globalnych jest wiele czynników społeczno- gospodarczych i kulturowych, które są nieuniknione. W rezultacie globalizacji następuje wzrost międzynarodowego obrotu towarami i wytworami nauki. To z kolei prowadzi do większej międzynarodowej współzależności globalnej w wyniku której pojawiają się problemy globalne, związane z funkcjonowaniem wymiany międzynarodowej, współpracy i integracji we wszystkich obszarach życia. Postęp technologiczny jest elementem szerokiego nurtu przemian. Procesy urbanizacji i industrializacji powodują migracje, tworzą się nowe klasy i warstwy społeczne, a także nowe typy państw czy form urbanistycznych. Bardzo ważną cechą problemów globalnych jest właśnie ich światowy charakter. „Dane zagrożenie staje się więc problemem globalnym wtedy, kiedy w sposób istotny dotyczy większości państw czy narodów, bez względu na osiągnięty poziom rozwoju cywilizacyjnego”.

Współczesny świat to świat, w którym brak granic swobodnego przepływu kapitału pomiędzy międzynarodowymi koncernami, brak brak ograniczeń w kupowaniu i sprzedawaniu dóbr i usług, wartości i kultury przez jednostki ludzkie i firmy. To również nierównościw komforcie życia ludzi na wszystkich kontynentach, w poszczególnych regionach i krajach oraz możliwości upadku i rozwoju wielu miast światowych. Można powiedzieć, że swobodny przepływ kapitału, towarów, usług i wiedzy, tworzy nowe podstawy różnicowania krajów i ludzi, w znacznym stopniu ograniczając suwerenność państw, suwerenność polityki gospodarczej i społecznej i wreszcie suwerenność samych polityków. Tak pojęta globalizacja prowadzi do narastania wielu sprzeczności w gospodarce, polityce, kulturze i edukacji.

Do problemów globalnych można zaliczyć m.in. sprawy rozbrojenia niektórych państw, problemy bezrobocia i ubóstwa, głodu, analfabetyzmu i edukacji oraz rasizmu i nacjonalizmu.

U podstaww wspólczesnej transedukacji globalnej leżą wymagania obecnego i przyszłego rozwoju cywilizacji. Tak więc edukacja generuje postęp, co wynika z badań. Jednak wydatki na inwestowanie w oświatę są różne w poszczególnych krajach. W Polsce wydatki te wynoszą 150 $ USA. Tymczasem w krajach OECD na oświatę przeznacza się 1100 $ USA. W Polsce wydatki te uległy zmniejszeniu. O konkurencyjności gospoarki i bogactwie krajów decyduje produktywność.

Problemy globalne dotyczą nie tylko naszego kraju, ale wszystkich ludzi i krajów, a fakt ich istnienia zmusza te państwa oraz organizacje międzynarodowe do podejmowania działań, które będą miały na celu zapobieganie im i ich likwidowanie.

Szczególnie groźne są przede wszystkim lokalne konflikty zbrojne i procesy dezintegracji w stosunkach międzynarodowych. Najczęstszymi przyczynami konfliktów zbrojnych Są nie rozwiązane problemy narodowościowe i etniczne, spory religijne, terytorialne i społeczno - ekonomiczne. Transglobalna edukacja humanistyczna to sposób przechodzenia od tradycyjnych i jednorodnych modeli kształcenia, wzorów i form życia do ponowoczesnych, otwartych i najbardziej efektywnych, stwarzających lepsze warunki do rozoju człowieka. To bardzo ważne dla zachowania równowagi edukacyjnej oraz norm i zasad życia społeczeństwa otwartego, które jest obecnie nękane przez bezrobocie, ubóstwo, bezdomność a także przez bardzo popularne obecnie dążenie do zyzsku i wyzysku.

Istnieje jeszcze szereg innych negatywnych zjawisk, których przyczyną może być globalizacja. Niektóre z nich to:

1. globalizacja może wpływać paraliżująco na sprawność decyzyjną rządów narodowych,

2. upadek drobnych mało konkurencyjnych przedsiębiorstw,

3. upadek gospodarstw rolnych oraz małych firm usługowych,

4. wzrost biurokracji,

5. upadek placówek naukowo-badawczych oraz obniżenie prestiżu wielu instytucji,

6. spadek przyrostu naturalnego w krajach wysokorozwiniętych,

7. spadek autorytetów statusowych, podstawą statusu stają się osiągnięcia i pieniądze,

8. kryzys racjonalizmu - człowiek zaczyna posługiwać się symbolami mającymi charakter irracjonalny,

9. władza staje się pojęciem abstrakcyjnym zaczyna dominować wolność i swoboda,

Istnieją także pewne kożyści społeczne wynikające z globalizacji czyli m.in. z integracji pomiędzy państwami. Są to na przykład:

1. niezwykły wzrost znaczenia wiedzy w życiu społecznym, co prowadzi do ukształtowania społeczeństwa informacyjnego,

2. komputer i techniki telekomunikacyjne ( telekonferencje itp. tworzą infrastrukturę umożliwiającą operowanie informacją w czasie rzeczywistym, szybkie przetwarzanie informacji jest podstawą tworzenia dochodu narodowego i dostarczenie źródła utrzymania większości
   społeczeństwa ),

3. rozpowszechnienie nauki języków obcych.

Edukacja jest wartością uniwersalną w wymiarze indywidualnym i społecznym, jest zawsze i wszędzie formą i sensem życia. Globalizacja poprzez aktywność ludzką i system komunikacji rozwijać będzie światową solidarność, łagodzić konflikty rasowe, narodowe, etniczne, kulturowe i religijne, sprzyjać będzie rozwojowi technicznemu i gospodarczemu.

W socjologii transglobalnej edukacji są różne podejścia metodologiczne. Jedno z nich - behawioralne traktuje tę socjologię jako dyscyplinę badającą działania edukacyjne i proedukacyjne związane z wychowaniem pokoleń. Innym podejściem jest stanowisko strukturalno-funkcjonalne i rozwojowe, według którego socjologia globalna obejmuje wieloaspektowość i wielopoziomowość rozwoju jednostek i grup społecznych. Kolejne jest podejście systemowe i komplementarne, gdzie edukacja obejmuje swym zakresem wszelkie fakty i procesy rozwoju oraz przemiany występujące w różnych formach lokalizacji i przemiwnności. Teoria chaosu, jako kolejne podejście, rozumiana jako ruch nieuporządkowany, u której podstaw leżą prawa deterministyczne, określone równaniami nieliniowymi, wyznaczającymi ewolucję układu w czasie i w określonych warunkach brzegowych, przy czym przyszłość układu jest jednoznacznie wyznaczona przez jego historię i prawa, którym podlega. Chaos to system, w którym przypadek i konieczność, złożoność i prostota współistnieją ze sobą i przenikają się wzajemnie. Istnieje także podejście hermeneutyczne i fenomenologiczne oraz teoria modernistyczna. U podstaw tej ostatniej leży wychowanie lepszego człowieka, znajdującego najgłębszy wyraz w edukacji skierowanej na świat.

Podstawowym zadaniem edukacji globalnej jest stworzenie światowych wspólnot ludzkich. Tworzeniu ich służyć ma przekazywanie przekonanie, że ludzi łączy wspólne biologiczne pochodzenie, historia, potrzeby biologiczne, psychologiczne, społeczne oraz problemy egzystencjalne. Edukacja ta kształtować ma również postrzeganie samego siebie i całej ludzkości jako nierozerwalnej części ekosystemu ziemskiego, a także rozwijać ma umiejętność postrzegania samego siebie i własnej grupy społecznej jako uczestników życia międzynarodowego. Niezbędne do funkcjonowania w globalnym świecie jest również wykształcenie zdolności dostrzegania cywilizacji jako wspólnego wytworu całego gatunku ludzkiego oraz uświadomienie, ią ludzie żyjący w innych krajach i w innych kulturach odbierają i wartościują problemy światowe w oparciu o różne założenia.

Edukacja „skierowana na świat” posiada ideał wychowania, którego głównymi elementami są: dialog międzykulturowy, orientacja na globalną zmianę, antycypacja, zakładająca zdolność do konsekwentnego myślenia w kategoriach „światowego systemu” oraz „uczestnictwo, rozpatrywane jako dążenie do współudziału w rozwiązywaniu problemów światowych, w efekcie identyfikacji jednostki z całym gatunkiem ludzkim”.

Kształtowanie globalnej świadomości i wdrożenie ideału wychowania globalnego służyć ma edukacji przez całe życie i stworzeniu globalnego społeczeństwa. Perspektywa globalna oznacza przygotowanie do zgody i współżycia w globalnym społeczeństwie na rzecz rozwoju ludzkiego.

Przedmiotem zainteresowania edukacji globalnej są m.in. relacje edukacyjne, socjalne i kulturowe wewnątrz danego społeczeństwa bądź między społeczeństwami, stosunki i procesy edukacyjne, które występują wewnątrz poszczególnych grup i szerszych zbiorowości w skali międzynarodowej lub regionalnej, społeczno-kulturalne uwarunkowania edukacji, norm i zasad zachowań, dostosowanie się do tych zachowań, tworzenie i konsumowanie kultury oraz interakcje z zewnętrznymi układami społeczno-kulturowymi. Bardzo ważne jest także dostosowanie edukacji do potrzeb rynku rozwoju społeczno-gospodarczego państw i narodów, pracy i zawodu, rodziny orazproblemów współczesnej techniki i cywilizacji. Przedmiotem zainteresowania jsą też problemy władzy i praworządności, zjawiska urbanizacji i codziennego życia w mieście i na wsi, problemy podziałów klasowych, nierowności społecznych oraz zjawiska ochrony środowiska. Jest jeszcz szereg innych problemów dotyczących socjologii edukacji jednak są oneujmowane jedynie sygnalizująco.

W nowych warunkach wspólczesnego świata, w których nadal występują przesądy, dyskryminacja rasowa i religijna, wojny i nienawiść, bieda, ubóstwo i głód, analfabetyzm, zachłanność i szowinizm, brakje edukacji i kultury. Koncepcja edukacji przez całe życie, preferowana przez globalizm przejawia się w tym współczesnym świecie jako konieczność i klucz do człowieczeństwa, jego zdrowia i dobrobytu, moralności, etyki i dobrobytu. Aby zasmakować owego człowieczeństwa trzeba uczyć się, by wiedzieć, działać, współżyć z innymi i uczyć się, by być. W świecie, gdzie wyuczony zawód już nie wystarcza, by godnie i spokojnie żyć, gdzie czasami nie wystarcza już ukończenie drugiego fakultetu, jednostce nie pozostaje nic innego jak ciągłe dokształcanie się, zdobywanie wciąż nowych umiejętności i zdolności. Wszystko po to, by móc zachować autonomię, mieć zdolność wydawania sądów moralnych, rozumieć siebie i innych, po to, by godnie żyć.

Edukacja to wpływy zewnętrzne na jednostkę i grupy ludzkie, które kształcą w nich świadomość czyniąc ich twórczymi członkami wspólnoty społecznej, narodowej, kulturalnej i globalnej. Wpływy te powodują rozwój, a on umożliwia aktywną samorealizację i rozwój własnego ja. „Edukacja to ogół czynności prowadzenia drugiego człowieka i jego własnej aktywności w osiąganiu pełnych i swoistych dlań możliwości, jak też ogół wpływów i funkcji ustanawiających i regulujących osobowość człowieka i jego zachowanie w relacji do innych ludzi i wobec świata”. Tak pojęta edukacja składa się, wg Z. Kwiecińskiego, z globalizacji, etatyzacji, nacjonalizacji, kolektywizacji, polityzacji, biurokracji, profesjonalizacji, socjalizacji, inkulturyzacji i personalizacji, wychowania i jurydyfikacji, kształcenia i humanizacji oraz hominizacji.

Edukacja według UNESCO to:

1. Uniwersalna wartość i podstawowe prawo każdego człowieka.

2. Całe społeczeństwo odpowiedzialne jest za edukację.

3. Trzy główne cele edukacji to równość, ważność treści i motywacja, które powinnystanowić podstawę polityki oświaty.

4. Reforma oświaty powinna opierać się o sprawdzone w praktyce eksperymenty.

5. Różnorodność ekonomiczna, społeczna i kulturalna współczesnego świata powinna być uwzględniana przy wszelkich decyzjach ale jednocześnie należy przestrzegać uniwersalnych wartości jakimisą prawa człowieka, tolerancja i zrozumienie, demokracja, uniwersalizm i kulturowa tożsamość, dążenie do pokoju, ochrona środowiska, zdrowia oraz łagodzenie biedy i ubóstwa.

Wiedza, twórczość naukowa ciągle rozwijają się, ewoluują w różnych dziedzinach. Stwarzają zatem różne pola edukacyjne dla różnych potrzeb życiowych człowieka. Edukacja ustawiczna wymaga więc ciągłego różnicowania programów kształcenia po to, by zapewnićwysoką jej jakość i dostępność, jak również efektywność. Edukacja musi stanowić także istotny czynnik zdrowia i doborobytu. Tak więc należy uczyć się, by wieść dostatni życie ale również uzyskać kompetencje zawodowe, wykształcić system wartości, mieć poczucie przynależności do grupy społecznej. Elementy te mogą podlegać oczywiście również negatywnym oddziaływaniom, mogą ulegać zakłóceniu czy też dezorganizacji. Zjawiska takie określa się mianem patologii edukacji.

Konflikty i kontrowersje przejawiać się mogą na wszystkich poziomach edukacji, szczegółnie jednak:

-między globalizacją a regionalizacją, jak i uniwersalnością a lokalnością edukacji;

-między tradycją i nowoczesnością, współzawodnictwem a równowagą w zakresie edukacji i równości społecznej;

• między potrzebami i aspiracjami a realnymi możliwościami ich zrealizowania;

• między zasobami społeczności a intensywnością ich wykorzystania i zagospodarowania;

• między podejmowanymi decyzjami a odpowiedzialnością;

• między poziomami edukacji a efektywnością działań jednostek i grup społecznych, jak i instytucji;

• między systemem reulowania edukacji a potrzebami społeczymi gospodarki wolnorynkowej, skierowanej na ulepszenia i wzrost gospodarczy oraz zbyt.

Punktem wyjścia dla edukacji globalnej jest przekonanie o "jedności" gatunku ludzkiego oraz konieczności eliminacji ksenofobii jako przyczyny destrukcyjnego, międzygrupowego współzawodnictwa. Podstawową sprawą jest upowszechnienie instytucji, procesów i środków uczenia się dla ludzi wszystkich środowisk i pokoleń, zmiana treści, charakteru i jakości kształcenia, otwieranie przed każdą jednostką drogi samorozwoju ku pełnej autonomii i pełnomocności, na szerszy wielokulturowy świat i jego przyrodę oraz na perspektywę naszego wspólnego świata. Najpotężniejszymi sojusznikami takiej edukacji są procesy socjalizacyjne i inkulturacyjne, które zachodzą poza instytucjami kształcenia.

Dzisiejsza globalizacja to w dużym stopniu amerykanizacja. Globalizacja ta ma siłę sprawczą w postaci innowacji technologicznych, odkryć naukowych, przemian gospodarczych i politycznych, przeobrażeń kulturowych i zmian edukacyjnych jakie dokonują się w Stanach Zjednoczonych i tylko częściowo w Japonii i Unii Europejskiej. Najnowsze odkrycia i osiągnięcia informatyki i telekomunikacji przybliżyły idee szkoły i edukacji wirtualnej. Odkrycia w zakresie funkcjonowania ludzkiego mózgu pozwalają na zarysowanie perspektywy nowej edukacji, która opiera się na idei zrównoważenia, asymetrycznego uspójnienia, transferu i partycypacji struktur poznawczych i obrazowania językowego. Nowe obszary aktywności i nowy ład ekonomiczny w gospodarce globalnej prowadzi do wyznaczenia nowych reguł porządku edukacyjnego oraz konieczności dostosowania szkoły i edukacji do potrzeb i oczekiwań odbiorców i użytkowników usług edukacyjnych.

Globalizacja jest obecnie na ustach wszystkich. Słowo na czasie, które zmienia się w slogan, w hasło otwierające bramy wszystkich tajemnic teraźniejszości i przyszłości. Podczas gdy jedni ją popierają widząc wniej nadzieję, inni uważają, że stanowi ona przyczynę naszego nieszczęścia. Wszyscy jednak uważają globalizację za nieunikniony los świata, a także za nieodwracalny proces, który dotyczy każdego z nas w takim samym stopniu i w ten sam sposób.

Literatura:

1. Liberska B., Globalizacja. Mechanizmy i wyzwania, Warszawa 2002.

2. Woźniak R.B., Zasrys socjologii edukacji i zachowań społecznych,

Szczecin 2002.

R.B.Woźniak, Zarys socjologii edukacji i zachowań społecznych, Szczecin 2002, s. 305

R.B.Woźniak, Zasrys socjologii edukacji i zachowań społecznych, Szczecin 2002, s. 306

Podaję za R.B.Woźniak, Zasrys socjologii edukacji i zachowań społecznych, Szczecin 2002, s. 307

Podaję za R.B.Woźniak, Zasrys socjologii edukacji i zachowań społecznych, Szczecin 2002, s.310

R.B.Woźniak, Zasrys socjologii edukacji i zachowań społecznych, Szczecin 2002, s. 312

Podaję za R.B.Woźniak, Zasrys socjologii edukacji i zachowań społecznych, Szczecin 2002, s. 315

R.B.Woźniak, Zasrys socjologii edukacji i zachowań społecznych, Szczecin 2002, ss. 317, 318

11

---