Stan nietrzeźwości zgodnie z przepisem art. 115 § 16 kodeksu karnego zachodzi wtedy, gdy:
zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 ‰, albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość, lub
zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość.
Stan po użyciu alkoholu występuje wtedy, gdy zawartość alkoholu we krwi zawiera się w przedziale od 0,2 do 0,5 ‰ (od 0,1 do 0,25 mg/dm3 wydychanego powietrza).
Ustalenie stanu trzeźwości, w jakim znajduje się kierujący, może być przeprowadzone w różny sposób. Ponieważ zawartość alkoholu we krwi jest proporcjonalna do zawartości alkoholu w wydychanym powietrzu, badanie wydychanego powietrza jest pośrednią analizą krwi przepływającej przez pęcherzyki płucne. Dlatego też obecnie obok laboratoryjnych metod (badanie krwi, badanie moczu) oznaczania zawartości alkoholu we krwi, szeroko stosuje się badanie za pomocą urządzeń elektronicznych. Jest to zgodne ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, który uchwałą pełnego składu Izby Karnej z dnia 15 lutego 1989 r. stwierdza, że "Zawartość alkoholu we krwi może być ustalona zarówno analizą chemiczną, jak i innymi sprawdzonymi metodami, np. analizą stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu urządzeniem "Alcomat" lub innymi o podobnym działaniu". W chwili obecnej takimi urządzeniami używanymi przez policję, są: Alcomat, Alcometr A 2.0 , Intox EC/IR, Alcosensor oraz różne modele alkotestów. Wyskalowane są one w mg/dm3 i mierzą zawartość alkoholu z dokładnością do 0,01 mg/dm3 (przeliczenie na promile polega w uproszczeniu na pomnożeniu wyniku przez 2). Należy tutaj zaznaczyć, że alkohole to nie tylko produkty spożywcze zawierające alkohol etylowy w stężeniu powyżej 1,5 %, ale także każdy inny produkt zawierający alkohol (środki kosmetyczne, denaturat, płyny mrozoodporne). Jak widać do określenia stanu trzeźwości wpływ jaki wywarł na dany organizm ludzki spożyty alkohol jest całkowicie nieistotny, ponieważ tolerancja na alkohol zależy od wielu czynników i ustalenie jej dla indywidualnego przypadku nie jest możliwe.
Zupełnie inaczej niż w przedmiocie nietrzeźwości określa się stan organizmu ludzkiego jaki wywołują użyte środki odurzające. Pod pojęciem "środek odurzający" należy rozumieć wszelkiego rodzaju substancje pochodzenia naturalnego lub syntetycznego, które negatywnie oddziaływują na ośrodkowy układ nerwowy, powodując stan odurzenia. Są to między innymi: ziele, żywica, nalewki oraz wyciągi z konopi, koncentraty i wyciągi słomy makowej, acetorfina, anilerydyna, fentanyl, heroina, kokaina, morfina, normorfina, nikomorfina, kodeina, toluen, benzen, aceton, cykloheksan, trichloroetylen, czterochlorek węgla, octany alifatyczne oraz kleje i rozpuszczalniki.
Z uwagi na mnogość środków odurzających oraz ich różne oddziaływanie na ośrodkowy układ nerwowy a zwłaszcza zakłócenie czynności psychomotorycznych, brak jest obiektywnego miernika określającego zawartość środka odurzającego w organizmie takiego jak dla alkoholu. Możliwe jest oznaczenie ilościowe znajdującego się w organizmie środka odurzającego lecz ze względu na wspomniany brak stałego miernika na określenie stopnia zaburzenia świadomości decydujący wpływ mają inne dowody takie jak np. bezingerencyjne badanie lekarskie czy zeznania świadków. Przeprowadzane badanie ma na celu stwierdzenie w organizmie obecności środka odurzającego i jego rodzaju. W chwili obecnej wykonuje się badania krwi, moczu, potu i włosów. Do powszechnego użytku w Policji wchodzą proste w budowie i stosowaniu testy narkotykowe.
Reasumując, zgodnie z obowiązującym prawem:
Jeżeli zawartość alkoholu w Twojej krwi wynosi do 0,2 ‰ (do 0,1 mg/dm3 wydychanego powietrza), jesteś trzeźwy i możesz kierować pojazdem.
Jeżeli zawartość alkoholu w Twojej krwi wynosi od 0,2 do 0,5 ‰ (od 0,1 do 0,25 mg/dm3 wydychanego powietrza), jesteś w stanie po użyciu alkoholu i kierując pojazdem popełniasz wykroczenie, za które w przypadku kontroli drogowej skierowany zostanie wniosek o ukaranie do Sądu Grodzkiego.
Jeżeli zawartość alkoholu w Twojej krwi przekracza 0,5 ‰ (0,25 mg/dm3 wydychanego powietrza) , jesteś w stanie nietrzeźwości i kierując w tym stanie pojazdem stajesz się przestępcą, ponieważ w przypadku kontroli drogowej zostanie na Ciebie sporządzony akt oskarżenia i skierowany do Sądu.
Jeżeli w czasie kontroli policjant (np. przy pomocy testu) stwierdzi w Twoim organizmie obecność środków podobnie działających jak alkohol (np. znikoma ilość niektórych środków narkotycznych), a badający Cię lekarz nie stwierdzi wpływu tych środków na działanie Twojego ośrodkowego układu nerwowego, kierując pojazdem popełniasz wykroczenie i sprawa trafia do Sądu Grodzkiego.
Jeżeli w czasie kontroli drogowej stwierdzone zostanie, że w Twoim organizmie są środki odurzające i mają one wpływ na działanie Twojego ośrodkowego układu nerwowego popełniłeś przestępstwo i odpowiesz za nie przed Sądem.