Ludwik Wittgenstein (1889-1951)
- z Wiednia, homoseksualista, mieszczanin, Żyd, chodził do jednej klasy z Adolfem Hitlerem
- problemy filozoficzne rodzą się z niewłaściwego użycia słów
- tzw. Terapeutyczna filozofia analityczna
- I, II i III - zmieniał zdanie wiele razy („tylko krowa nie zmienia zdania”)
- należy wyjaśnić terminologię (używamy słów, które mogą być przez każdego z nas inaczej zrozumiane)
- pieniądze szkodzą społeczeństwu → należy oddać kasę bogatym, bo i tak są już zepsuci, więc już im nie zaszkodzimy,
- czy życie jest cenne czy bezcenne?
- nie należy poświęcić czasu czyli także i pieniędzy na pacjenta?!
- nie mamy odpowiedzi, bo nie rozumiemy się, dlatego Wittgenstein stwierdził, że należy wyjaśnić terminologię
- „zabijanie osoby, która prosi o pomoc, nie jest dobrym pomysłem” → dotyczy m.in. Świtonia
- eutanazja
Naturalizm a normatywizm
Uzasadnienie zdania przed innymi osobami - racjonalnie
- jak ocenić czy argumenty innych są racjonalne?
Tolerancja:
- sprzeciw - tolerancja osób, z którymi się zgadzamy
- akceptacja - zgadzamy się na zło w sytuacji gdy walka z tym złem wywoła jeszcze więcej zła
- odrzucenie - warto walczyć ze złem, które jest bardzo duże
Granica tolerancji
Tolerancja szacunku - 2 sfery:
- publiczna
- prywatna
Np. minarety zakłócają sferę publiczną
- jakościowa - „koncepcja sprawiedliwości” = równości
- formalna - sfera publiczna nie ingeruje w sferę prywatną
Jakościowa:
- jest czymś niesprawiedliwym traktować równo ludzi, którzy są nierówni
cechy „równości” ludzi:
wartość dla społeczeństwa (czasy II wojny światowej - penicylina dla żołnierzy „z kiłą” nie dla weteranów, bo żołnierze wrócą na front)
wiek
„cena” człowieka - ile kosztuje jego wykształcenie
żyć - przeżyć ileś lat
więcej należy się osobie z największymi zasługami społecznymi
„Sprawiedliwość zza zasłony niewiedzy” - J. Rauss
sprawiedliwość w medycynie
nie wiadomo, co komu przypadnie
potrzeby zaspokojone w tym samym stopniu
Status ontyczny (moralny, normatywny) osoby ludzkiej - kto jest kim, kto jest człowiekiem, kto ma prawo być chroniony prawem moralnym
- każdy autorytet jest subiektywny
Podstawowe błędy definicji:
- za wąska
- za szeroka
Definicja z wyglądu → potoczna
Definicja człowieka:
- biologiczna
- genetyczna
- podmiot godności
Osoba ludzka:
- myśli
- ma wolną wolę
- jest człowiekiem
Osoba ludzka musi być człowiekiem.
Człowiek nie musi być osobą ludzką
Osoba - istota rozumna i wolna
Człowiek jako Homo sapiens:
- człowiek jest przedstawicielem gatunku biologicznego, stosunkowo więc łatwo wskazać na kryterium przynależności gatunkowej człowieka,
- definicja biologiczna gatunku
- definicja genetyczna gatunku - człowiekiem jest ten, który ma 23 pary chromosomów,
Sam decyduję o rozumności wolnej woli człowieka
Człowiek a osoba ludzka (osoba ludzka musi być człowiekiem)
Ale czy istnieje człowiek, który nie jest osobą ludzką?
- zaśniad graniasty,
- pasożytniczy bliźniak,
- anencefalik,
Wartości życia człowieka nie mierzy się poprzez pryzmat jego długości
- „Życie ma wartość, bo ludzie nim żyją”
Gdzie jest granica gatunku człowieka?
- tworzenie swego rodzaju hybryd, chimer z ludzi ?(przeszczepianie narządów od zwierząt i innych ludzi)
Kryterium osobowości ludzkiej: Callahan (empirycznie postrzegalne (mierzalne))
- społeczne
- rozwojowe
-genetyczne
H. Tristram Engelhardt, Jr. - być uznanym za osobę przez inne osoby
- czyn ludzki to czyn osoby - jest rozumny i wolny,
- czyn ludzki rodzi odpowiedzialność moralną
- człowiek, któremu nie przypisuję odpowiedzialności moralnej nie powinien być uznany a rozumnego i wolnego (za osobę ludzką)
Być podmiotem moralnym - osoba odpowiada za swoje czyny (działa świadomie i dobrowolnie)
- płód, małe dziecko, osoba chora psychicznie, starzec z demencją → nie ma odpowiedzialności moralnej, nie są osobami, bo nie mają świadomości, więc nie są wolni, mają tylko prawa społeczne
- urodziliśmy się i byliśmy zwierzętami, umrzemy jako zwierzęta
- niezgodne z kulturą - przeciw
- zgodne z logiką - za
Osoba autonomiczna - odpowiedzialna moralnie za swoje czyny
Osoba społeczna - ma prawa ale nie ma obowiązków moralnych
Człowiek narzędziem, nie osobą (narzędzie nie jest ani dobre ani złe, to sposób jego użycia może być dobry lub zły)
Tradycja kulturowa wygrywa z rozumem:
- odroczona racjonalność
Kryteria rozwojowe:
- coś musi wydarzyć się w ontogenezie co sprawia, że człowiek staje się osobą
Kryterium z urodzenia - tradycja prawna: osobą w prawie jest ten, który się urodził
- nie zgodnie z wiedzą, zgodnie z kulturą
Z empirycznego pomiaru odczucia bólu
- kto czuje ból, ten ma status moralny
- co to jest ból?
Ból to:
- reakcja na negatywny bodziec środowiska → kryterium genetyczne
- reakcja układu nerwowego → kryterium z empirycznie mierzalnej pracy mózgu
- reakcja pozawerbalna → kryterium z urodzenia
- reakcja werbalna → kryterium społeczne
Kryterium z empirycznie mierzalnej pracy mózgu: - kto myśli jest człowiekiem
- racje za: myślenie, kryterium śmierci, poczucie tożsamości,
- przeciw: rozum a nie mózg, śmierć mózgu to kryterium śmierci, zmienna solidarność z własnym ciałem,
Pomyślenie myśli nie jest zależne od mózgu (myśl nie waży)
Kryterium z implantacji:
- kończy się ok. 15 dnia od poczęcia,
- gdyby przed implantacją była już osoba ludzka, to miałaby wszystkie „Prawa człowieka”, w tym prawo do mienia i nazwiska
Kryterium genetyczne - gdy ma 23 chromosomy to jest uznany za osobę
- od momentu poczęcia do momentu śmierci naturalnej
Za:
- tożsamość - inny niż inni
- ciągłość - kryterium wyróżniające mnie na całe życie
Zarzuty:
- redukcja do wodoru
- zaśniad groniasty
- potworniak
(my nie decydujemy, my odkrywamy)
błąd logiczny w założeniu
Warunki kryterium: trwałe i możliwe do zastosowania dla wszystkich