MARMUR

Od starożytności stosowany jako cenny materiał budowlany, rzeźbiarski oraz architektoniczny. Znane marmury wydobywa się w Carrarze we Włoszech i na chorwackiej wyspie Brač. Marmury wydobywa się przy użyciu różnych urządzeń tnących, nie stosuje się materiałów wybuchowych, gdyż prowadzą one do spękania skał i drastycznej redukcji bloczności złoża, co uniemożliwia wydobycie bloków na tyle dużych by pociąć je na płyty okładzinowe lub przeznaczyć na rzeźby. Marmury spękane i odpady z produkcji pełnowartościowego marmuru wykorzystuje się do produkcji lastriko lub grysu marmurowego. Marmury zbudowane z dolomitu są podstawą wytwarzania tabletek magnezu.

W Polsce marmur wydobywany jest wyłącznie w Sudetach, przede wszystkim w masywie Śnieżnika, gdzie występuje w dwóch odmianach kolorystycznych, jako "Biała Marianna" (na górze Krzyżnik) i "Zielona Marianna". Innym złożem marmuru jest złoże marmuru szarego z odcieniem niebieskawym w Sławniowicach. Eksploatuje się także dolomity przeobrażone (nazywane przez większość geologów marmurem lub dolomitem krystalicznym) w Rędzinach.

W Polsce istnieje również pojęcie "marmur techniczny", który odnosi się wg polskiej normy i niektórych publikacji technicznych również do węglanowych skał osadowych, które przyjmują poler (pod wpływem polerowania ich powierzchnia staje się silnie błyszcząca). Jest to nazwa naukowo nieprawidłowa, ale silnie zakorzeniona w polskim kamieniarstwie. Tego typu "marmury" wydobywane są licznie w Górach Świętokrzyskich. W okresie przedwojennym niektórzy właściciele kopalń wapienia nadawali im handlową nazwę "marmurów kieleckich" - w celu podniesienia ich rangi. Kolejne tzw. "wolne" interpretacje doprowadziły do pojawienia się określeń: "marmur dębnicki", "marmur chęciński" itp. Należy jednak pamiętać, że marmur i wapień należą do zupełnie odmiennych grup skał pod względem ich pochodzenia. Jest to szczególnie istotne przy tłumaczeniu tekstów na języki obce.

Marmur
skała metamorficzna powstała w procesie przeobrażenia skał węglanowych (wapieni i dolomitów). W zależności od domieszek mineralnych może przyjmować różne barwy i wzory. Pod działaniem związków zawierających kwasy matowieje. Jest mniej odporny na warunki atmosferyczne, ścieranie i ściskanie niż granit.
Niepowtarzalne piękno marmuru zostało dostrzeżone już w starożytności. Współcześnie znajduje szerokie zastosowanie w budownictwie jako materiał na posadzki wewnętrzne, okładziny ścienne, blaty, lady, stopnie schodowe. Marmur jest materiałem najbardziej klasycznym, a równocześnie ciągle na nowo odkrywanym. Trudno sobie wyobrazić, jak przebiegałyby style sztuki, gdyby wielcy artyści nie odkryli genialnych możliwości marmuru. Bogata paleta barw, cudowne naturalne faktury, ciepłe pastelowe odcienie to wiodące cechy, które zadecydowały o tym, że marmur stał się nośnikiem stylów w architekturze wnętrz. Współcześnie odkrywa się jego kolejną cechę - łatwe komponowanie się z innymi materiałami, w tym również z elementami typowo nowoczesnej aranżacji.

Kwarcyt

Mają zastosowanie w przemyśle materiałów ogniotrwałych oraz jako tłuczeń w budownictwie drogowym.

Antracyt (węgiel)

Zastosowanie: [edytuj]

• Jest używany jako wysokokaloryczne paliwo.

• Wykazuje duże przewodnictwo elektryczne, dzięki czemu służy także do wyrobu elektrod.

• stosowany w przemyśle chemicznym i gumowym

• stosowany w przemyśle hutniczym

• do produkcji barwnikow

• do produkcji gazu przemysłowego i koksu.

fyllit, łupek krystaliczny, gnejs, amfibolit, migmatyt; pozbawione foliacji (struktura granularna) : marmur, kwarcyt, zieleniec, hornfels, antracyt.

SKAŁY NAJCZĘŚCIEJ STOSOWANE W BUDOWNICTWIE
GRUPA	TYP SKAŁY ZE WZGLĘDU NA POCHODZENIE	RODZAJ SKAŁY	SKŁAD	ZASTOSOWANIE
MAGMOWE	głębinowe	granit	kwarc, skalenie, biotyt	fundamenty, ściany budynków niemieszkalnych, ogrodzenia i murki oporowe, okładziny zewnętrzne i wewnętrzne, cokoły, elementy małej architektury, elementy wykończenia wnętrz
		wylewne	sjenit	ortoklaz, piagioklaz, biotyt, piroksen	fundamenty, ściany budynków niemieszkalnych, ogrodzenia i murki oporowe, okładziny zewnętrzne i wewnętrzne, cokoły, posadzki
	OSADOWE	okruchowe	piaskowiec	kwarc, skalenie	fundamenty, cokoły (piaskowiec twardy i średnio twardy),ściany budynków niemieszkalnych, ogrodzenia i murki oporowe, okładziny zewnętrzne i wewnętrzne, elementy małej architektury, elementy wykończenia wnętrz
		pochodzenia organicznego	wapień	kalcyt	fundamenty, cokoły (wapień twardy),ściany budynków niemieszkalnych, ogrodzenia i murki oporowe, okładziny zewnętrzne i wewnętrzne
				dolomit	węglan wapnia, węglan magnezu	ściany budynków niemieszkalnych, cokoły, okładziny zewnętrzne i wewnętrzne
			pochodzenia chemicznego	wapień olitowy	kalcyt	fundamenty, cokoły (wapień twardy),ściany budynków niemieszkalnych, ogrodzenia i murki oporowe, okładziny zewnętrzne i wewnętrzne
				alabaster i anhydryt	gips	produkcja farb, szkła, zapraw, wyrób ornamentów
				trawertyn	kalcyt	okładziny
	METAMORFICZNE		-	marmur	kalcyt	okładziny, elementy wykończenia wnętrz, produkcja kruszyw (odpady)
				kwarcyt	kwarc	fundamenty, ogrodzenia i murki oporowe, cokoły
				serpentynit	serpentyn	wyrób płytek podłogowych i lastryko, okładziny
				łupek	-	krycie dachów

Wybrane skały metamorficzne - zastosowanie:

Gnejsy wykorzystuje się jako drogowe materiały kamienne (kamień łamany, tłuczeń drogowy, brukowiec, krawężniki), także jako kamień ciosowy.

Amfibolity wykorzystuje się do produkcji tłucznia drogowego.

Łupki krystaliczne:

• • łupki łyszczykowe używane są jako posypki papowe, domieszki do tynków elewacji budynków, wypełniacze mas plastycznych oraz w przemyśle izolacyjnym,

• • łupki fyllitowe używane są do produkcji dachówek, nośników plastycznych,

• • łupki kwarcytowe są materiałem ogniotrwałym,

• • łupki talkowe są materiałem izolacyjnym i kwasoodpornym.

Kwarcyty używane są w budownictwie drogowym, mieszkaniowym (fundamenty, podmurówki), do produkcji narzędzi szlifierskich oraz jako materiał ogniotrwały i kwasoodporny.

Marmury mają zastosowanie jako kamień budowlany dekoracyjny, blok płyty, kolumny, schody, nagrobki, grysy lastrikowe, mączki, kamień łamany oraz używany jest do produkcji wapna.

GNEJSY

Charakteryzują się strukturą ziarnistą oraz teksturą

warstwową. Głównymi ich składnikami są kwarc,

skalenie i miki. Są barwy szarej, wykazują całkowitą mrozoodporność.

ŁUPKI FYLLITOWE

Posiadają strukturę drobnoziarnistą. Największe złoża

łupków występują w okolicach Jarnołtówka. Skały

te stosowane są jako surowiec do produkcji

wyrobów ogniotrwałych oraz pokryć dachowych

budowli sakralnych, użyteczności publicznej, zamków i pałaców

---