OCHRONA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ

WYKŁAD 1 (03-03-2011)

1. Literatura:

1. „Prawo cywilne i handlowe w zarysie”

2. Markiewicz, Barta „Prawa autorskie i prawa pokrewne”

2. Podstawowe pojęcia:

• dobra materialne - rzecz

• dobra niematerialne - stanowią pewną wartość, nie są rzeczami i nie mają postaci materialnej. Istnieją zatem niezależnie od rzeczy, natomiast rzecz jest dla nich pewnym substytutem, dzięki niemu możemy poznać dobro niematerialne i korzystać z niego, np. dla utworu literackiego substytutem jest egzemplarz książki, dla wynalazku - maszyna

• własność intelektualna sensu largo - to wszystkie rzeczy niematerialne. Jest to katalog otwarty, np. program komputerowy

• utwór - prawem chroniącym go jest prawo autorskie

• wzory przemysłowe - chronione prawem rejestracji

• znaki towarowe - prawo ochronne na znak towarowy

• oznaczenia geograficzne - prawo z rejestracji oznaczeń geograficznych

• firma - prawo firmowe

• własność intelektualna sensu stricto - utwory i prawa autorskie

• własność przemysłowa - pozostałe rzeczy. Jest to kategoria ukształtowana spośród wyżej wymienionych kategorii. Kategoria dóbr własności przemysłowej, której zakres przedmiotowy został wyznaczony przez konwencję paryską o ochronie własności przemysłowej z 20.03.1883 r. Zgodnie z art. 1 tej konwencji możemy wskazać, co mieści się w tej kategorii:

• patenty na wynalazki

• wzory użytkowe

• wzory przemysłowe

• znaki towarowe

• nazwy handlowe

• zwalczanie nieuczciwej konkurencji

• geograficzne oznaczenia pochodzenia

Wykorzystywanie tych dóbr pozwala na zajęcie określonej pozycji na rynku.

3. Kategorie dóbr własności intelektualnej:

1. utwory - każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze ustalonym w jakiejkolwiek postaci. Ustawa wymienia: literackie, publicystyczne, itd.

2. rozwiązania techniczne - rozwiązanie jakiegoś problemu ale musi mieć charakter techniczny i musi być rozwiązany za pomocą rozwiązań technicznych, np. wynalazki, wzory użytkowe, projekty racjonalizatorskie (nie są chronione prawem autorskim)

3. oznaczenia - wszelkie symbole zdolne do przekazywania wszelkich informacji, np.

• znaki towarowe - wskazuje na pochodzenie towaru od przedsiębiorcy

• firma - indywidualizuje przedsiębiorcę

• nazwa - oznaka przedsiębiorstw, można mieć ich kilka

• oznaczenia geograficzne - wskazuje na pochodzenie towaru z danych rejonów geograficznych, np. oscypek

4. Klasyfikacja według kryterium:

1. ładunku intelektualnego - pytamy czy do stworzenia dobra potrzebny jest wysiłek intelektualny

• TAK - mamy do czynienia z utworem i rozwiązaniem technicznym

• NIE - mamy do czynienia z oznaczeniami

2. przeznaczenia:

• konwencja paryska z 1883 - „o ochronie własności przemysłowej”

• konwencja berlińska z 1886 - „o ochronie działalności literackiej i artystycznych”

Czy dane dobro musi być użyteczna gospodarczo?

• TAK - mamy do czynienia z rozwojem technicznym albo oznaczeniami

5. Podstawowe źródła prawa krajobrazowego:

1. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 04.02.1994 r.

2. Ustawa o prawie własności przemysłowej z 30.06.2000 r.

3. Kodeks cywilny Dz. U. z 1964 r. nr 16 poz. 93 ze zmianą

4. Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z 16.04.1993 r.

6. Prawa autorskie:

1. przedmiot prawa autorskiego

2. prawa autorskie osobiste

3. prawa autorskie majątkowe

4. podmiot uprawniony

• twórca

• inny podmiot - utwory pracownicze

5. ograniczenia prawa autorskiego - dozwolony użytek prywatny i publiczny

6. obrót prawami autorskimi - środki ochrony praw autorskich

7. Utwór - przejaw działalności twórczej - akt tworzenia, kreacji - powoływanie czegoś nowego. Utwór ma być nowy w znaczeniu subiektywnym

• o indywidualnym charakterze - odzwierciedla osobowość twórcy - wyraża uczucia

• ustalony w jakiejkolwiek postaci - uzewnętrzniony, utwór powstaje z chwilą jego ustalenia

• bez względu na wartość, przeznaczenie, sposób wyrażania - utwór nie musi mieć zastosowania przemysłowego

• utwór to chroniona forma wyrażania

• ustawy i informacje prasowe nie są utworami!

8. Typy utworów:

1. niezależne - twórczość samoistna

2. opracowania - art. 2 praw autorskich

3. zbiory utworów - art. 3 i dzieła zbiorowe - art. 11

9. Przykłady opracowań:

• przeróbka

• adaptacja

• tłumaczenie

10. Dzieła zbiorowe - opracowane dzieła, powstałe z inspiracji wielu osób, np. encyklopedia PWN. Twórcy mają prawa tylko do tego elementu, który opracował

11. Autorskie prawa art.. 16 praw autorskich:

• prawo do autorstwa utworu

• prawo do oznaczenia utworu swoim nazwiskiem, pseudonimem bądź anonimowo

• prawo do nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania - nikt nie ma prawa dopisywać się do innego twórcy (inaczej prawo integralności)

• prawo do decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności - twórca decyduje czy chce ujawnić utwór, czy też nie. Częsty problem z pamiętnikami osób zmarłych

• prawo do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu - twórca decyduje co się z utworem dzieje, gdzie i jak jest rozpowszechnione

WYKŁAD 2 (17-03-2011)

1. Autorskie prawa majątkowe art. 17:

• wyłączność korzystania z utworu na wszystkich polach eksploatacji

• prawo rozporządzania na wszystkich polach eksploatacji (forma korzystania z utworu, np. utrwalanie, zwielokrotnianie, użyczenie, odtworzenie)

• prawo do wynagrodzenia za korzystanie z utworu

2. Umowa licencyjna - upoważnienie do korzystania z utworu

• licencja wyłączna - tylko dla 1 osoby

• licencja niewyłączna - uprawniony do utworu upoważnia osobę trzecią, ale nie wyklucza, że ktoś inny też otrzyma licencję

3. Podmiot uprawniony:

• prawa autorskie osobiste - twórca

• prawa autorskiej majątkowe:

• twórca - osoba fizyczna, nie musi być pełnoletnia, może to być każdy człowiek, twórcą nie jest ten kto podał temat (idea nie powoduje, że ktoś jest twórcą; osoba nadająca kształt utworowi jest twórca). Promotor pomaga, ale nie jest twórcą. Twórca jest osobą, której nazwisko umieszczone jest na danym dziele (domniemanie). Twórcy zwykle przysługują prawa majątkowe.

• pracodawca

• utwór zbiorowy - producent lub wydawca

• utwór zbiorowy - prawa ma wydawca

4. Utwory współautorskie łączne - to takie, gdzie nie można przypisać jednemu współautorowi jakiejś konkretnej części

5. Współautorskie rozłączne - każdy pisał własną część pracy, każdy ma prawo do eksploatowania swojej części, do eksploatowania całego utworu potrzebna jest zgoda wszystkich

6. Uprawnienia pracodawcy i utwór pracowniczy

1. utwór pracowniczy nienaukowy - to taki, który nie jest pracowniczym programem komputerowym i utworem naukowym, z chwilą stworzenia utworu, prawo należy do twórcy, prawa majątkowe przechodzą na pracodawcę z chwilą przejęcia utworu przez pracodawcę

2. utwór pracowniczy naukowy - pracodawcą jest instytucja naukowa. Utwór powstał w wykonaniu obowiązków w pracy. Pierwszeństwo publikacji. Prawo do wynagrodzenia. 6 miesięcy od dostarczenia nie zawarto umowy albo w ciągu 2 lat od przyjęcia nie opublikowany. Prawo instytucji do korzystania z materiału naukowego oraz udostępniania utworu osobom trzecim. W przypadku uczelni prawo pierwszej publikacji należy do uczelni, dopóki naukowiec nie wyrazi zgody, do tego czasu uczelnia nie ma prawa do publikacji.

3. pracowniczy program komputerowy - stworzony przez pracownika z chwilą stworzenia należy do pracodawcy

Po 6 miesiącach od dostarczenia utworu (jeśli pracodawca go nie przyjmie) prawo należy do pracownika (twórcy).

WYKŁAD 3 (31-03-2011)

1. Dozwolony użytek osobisty art. 23 pr. aut.:

• nieodpłatne

• korzystanie z rozpowszechnionego utworu

• korzystanie z pojedynczych egzemplarzy

• własny użytek (naukowy, kolekcjonerski)

• osoby pozostające w związku osobistym

• jest dozwolony, gdy dane utwory są tylko dla naszych potrzeb, nie sprzedajemy ich nie czerpiemy z tego korzyści

2. Dozwolony użytek publiczny art. 23¹ - 35 pr. aut.:

• używanie w prasie, radiu, telewizji w celach informacyjnych art. 25

• przytaczanie fragmentów utworów udostępnianych podczas aktualnych wydarzeń w sprawozdaniach o tych wydarzeniach w granicach uzasadnionych celem informacji art. 25

• w celach dydaktycznych lub prowadzenia badań przyznanych instytucjom naukowym i oświatowym art. 2

• biblioteki, archiwa i szkoły w ramach pełnionej przez siebie działalność

3. Prawo cytatu art. 29:

• nieodpłatne wykonanie rozpowszechnionych utworów podczas uroczystości religijnych, imprez szkolnych i akademickich art. 31

• właściciel egzemplarza utworu plastycznego może go publicznie wystawić jeśli nie wiąże się to z uzyskanie korzyści

• rozpowszechnianie utworów na stałe publicznie udostępnionych na ogólnie dostępnych drogach, parkach, placach ale nie do tego samego użytku

• zamieszczanie w encyklopediach i atlasach opublikowanych utworów plastycznych lub fotograficznych jeśli uzyskanie zgody twórcy napotyka na trudne do przezwyciężenia przeszkody

4. Prawo cytatu:

• utwór wcześniej rozpowszechniony

• urywek utworu lub drobny utwór w całości

• ustawowo wskazany cel (wyjaśnienie, analiza krytyczna, nauczanie lub prawa gatunku twórczości)

• zakaz wprowadzanie zmian

• podrzędna rola cytatu w stosunku do całości utworu

• wyraźnie oznaczony

• podany twórca, źródło

5. Obrót prawami autorskimi:

• forma pisemna ad solemnitatem

• przejście praw z chwilą przejęcia utworu, chyba że strony postanowią inaczej

• określone pola eksploatacji znane w chwili zawierania umowy

• przedmiotem nie mogą być wszystkie utwory lub wszystkie utwory określonego rodzaju mające powstać w przyszłości

• przyniesienie egzemplarza nie powoduje przyniesienia praw autorskich

6. Środki ochrony autorskich praw osobistych:

• zaniechanie

• usunięcie pieniężna tytułem zadośćuczynienia

• suma pieniężna na wskazany cel społeczny

7. Środki ochrony autorskich praw majątkowych:

• zaniechanie

• usunięcie skutków naruszenia

• naprawianie szkody

• na zasadach ogólnych

• zapłatę sumy pieniężnej odpowiadającej wielokrotności opłaty licencyjnej

• wydanie uzyskanych korzyści

• ogłoszenie w prasie oświadczenia lub podanie do publicznej wiadomości orzeczenia

• zapłaty na rzecz Funduszu Promocji Twórczości jeżeli naruszenie zawinione i w ramach działalności gospodarczej

8. Własność przemysłowa:

• katalog otwarty dóbr własności przemysłowej

• katalog zamknięty dóbr własności przemysłowej chronionych prawem podmiotowym bezwzględnym

• wynalazek - patent

• wzór użytkowy - prawo ochronne

• wzór przemysłowy - prawo z rejestracji

• znak towarowy - prawo ochronne

• oznaczenia geograficzne - prawo z rejestracji

• topografia układów scalonych - prawo z rejestracji

• firma

9. Własność dóbr przemysłowych:

• prawo czasowe - co do zasady (wyłączność przyznawana jest na określony czas)

• prawo terytorialne - ma charakter terytorialny, wyłączność na danym terytorium

• prawo formalne - prawo nadawane w drodze decyzji administracyjnej

• oparte na zasadzie pierwszeństwa - kto pierwszy ten lepszy

• opłata za ochronę - wnieść opłatę za prawa wyłączne

• treść prawa określona ustawowo

• majątkowe, zbywalne, dziedziczne

~ 7 ~

---