Marzena Puszkarewicz

SYSTEM I USTRÓJ

SĄDOWNICTWA

ADMINISTRACYJNEGO

W POLSCE

Naczelny Sąd Administracyjny w polskiej rzeczywistości prawno-ustrojowej istnieje już 25 lat. Choć jest organem ukształtowanym w warunkach powojennych, w pewnym zakresie kontynuuje tradycję instytucji powołanej do życia w początkach II Rzeczypospolitej .

Pierwsza regulacja prawna dotycząca sądownictwa administracyjnego na ziemiach polskich pojawiła się na początku XIX w. W Konstytucji Księstwa Warszawskiego z 22 lipca 1807 r. znalazł się- wzorowany na rozwiązaniach francuskich- przepis o sądownictwie sporu administracyjnego, sprawowany przez Radę Stanu i rady prefekturalne.

Po odrodzeniu się państwa polskiego po I wojnie światowej do 1939 r. ogólnym sądem administracyjnym był Najwyższy Trybunał Administracyjny (NTA).

Ten organ sądownictwa administracyjnego został powołany do życia Konstytucją RP z 17 marca 1921 roku i ustawą z dnia 3 sierpnia 1922 roku o Najwyższym Trybunale Administracyjnym. Jako organ sądowej kontroli administracji był niewątpliwie pierwszym w polskich dziejach prawno-ustrojowych, współczesnym sądem administracyjnym, niezależnie od tego jak dziś postrzegamy zakres jego kompetencji, pozycję ustrojową, jak oceniamy jego dorobek orzeczniczy. Obok ogólnego sądu administracyjnego, jakim był NTA, wspomnieć należy o dwóch specjalnych sądach administracyjnym, a mianowicie o Inwalidzkim Sądzie Administracyjnym oraz o Sądzie Ubezpieczeń Społecznych, który wprowadzony ustawą z 28 lipca 1939 r. przed drugą wojną światową nie został zorganizowany.

Inwalidzki Sąd Administracyjny utworzony w 1935 r. orzekał o legalności aktów administracyjnych w sprawach zaopatrzeń dla inwalidów wojennych i wojskowych oraz osób pozostałych po tych inwalidach. Inwalidzki Sąd Administracyjny miał istnieć tylko czasowo, od 1 października 1935 r. do 30 września 1940 r.- po tym terminie sprawy inwalidzkie miały wrócić do kompetencji NTA. W drugiej RP nie zrezygnowano z utworzenia sądów administracyjnych niższych instancji. Świadczy o tym art. 1 rozporządzenia Prezydenta RP z 27 października 1932 r., w którym czytamy: "Do czasu utworzenia sądów administracyjnych niższego stopnia, Najwyższy Trybunał Administracyjny stanowi jedyną instancję sądową, powołaną do orzekania o legalności zarządzeń i orzeczeń, wchodzących w zakres administracji rządowej i samorządowej".

Zamierzenia utworzenia wieloinstancyjnego sądownictwa administracyjnego nie zostały zrealizowane z powodu wybuchu drugiej wojny światowej. Po drugiej wojnie światowej teoretycy prawa administracyjnego zgłaszali postulat reaktywowania sądów administracyjnych bądź utworzenia systemu sądownictwa administracyjnego.

Dopiero na podstawie ustawy z 31 stycznia 1980 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz o zmianie ustawy- Kodeks postępowania administracyjnego z dniem 1 września 1980 r. podjął działalność Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) w Warszawie. Ustawa z 31 stycznia 1980 r. obowiązywała do końca września 1995 r. W okresie jej obowiązywania utworzono 10 ośrodków zamiejscowych NSA, najpierw w 1981 r. w Gdańsku, Katowicach, Krakowie, Poznaniu i Wrocławiu, następnie w 1983 r. w Lublinie, a w latach 90. XX w. w Łodzi, Białymstoku, Rzeszowie i Szczecinie. Ostatni ośrodek zamiejscowy NSA- ośrodek w Bydgoszczy- rozpoczął działalność orzeczniczą z dniem 1 stycznia 2003 r.

Kolejna ustawa z 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym weszła w życie z dniem 1 października 1995 r., a obowiązywała do 31 grudnia 2003 r. Od utworzenia NSA w 1980 r. do końca 2003 r. był on sądem administracyjnym orzekającym jednoinstancyjnie, którego orzeczenia były prawomocne; mogły być wzruszone w wyniku wznowienia postępowania sądowo-administracyjnego albo w drodze rewizji nadzwyczajnej rozpatrywanej przez Sąd Najwyższy. Taka regulacja prawna co do ogólnego sądownictwa administracyjnego musiała ulec zmianie po wejściu w życie Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r.

W myśl art. 176 ust. 1 Konstytucji RP postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne. Konieczne więc było wprowadzenie dwuinstancyjnego postępowania sądowo administracyjnego. W 2004 r. weszły w życie trzy ustawy .Są to:

• ustawa z 25.07.2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych ;

• ustawa z 30.08.2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi;

- ustawa z 30.08.2002 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o ustroju sądów administracyjnych - i ustawę - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Prace nad projektami wyżej wymienionych ustaw trwały łącznie ponad 4 lata. Prowadził je zespół złożony z prezesa i wiceprezesów NSA, sędziów NSA, Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego oraz zastępcy Rzecznika Praw Obywatelskich. Ustawa- Prawo o ustroju sądów administracyjnych wprowadza nowy system sądów administracyjnych obejmujący Naczelny Sąd Administracyjny oraz nowo tworzone, w drodze rozporządzenia- przez Prezydenta RP na wniosek Prezesa NSA- wojewódzkie sądy administracyjne. Tą drogą mogą być tworzone, poza siedzibą sądu, wydziały zamiejscowe wojewódzkich sądów administracyjnych. Ukazało się rozporządzenie Prezydenta RP z 25 kwietnia 2003 r. w sprawie utworzenia wojewódzkich sądów administracyjnych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości. NSA sprawuje nadzór w zakresie orzekania nad działalnością wojewódzkich sądów administracyjnych, a w szczególności rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń tych sądów oraz podejmuje uchwały wyjaśniające zagadnienia prawne oraz rozpoznaje inne sprawy należące do jego właściwości na mocy odrębnych ustaw.

Z dniem 1 stycznia 2004 r. utworzono w Warszawie i w miejscowościach, w których miały siedziby ośrodki zamiejscowe NSA, wojewódzkie sądy administracyjne oraz zniesiono ośrodki zamiejscowe NSA. Jedynie trzy wojewódzkie sądy administracyjne utworzone zostały nie w miejsce znoszonych ośrodków zamiejscowych NSA. Są to sądy w Olsztynie, Opolu i Warszawie.

Rozporządzenie Prezydenta RP z 25 kwietnia 2003 roku w sprawie utworzenia wojewódzkich sądów administracyjnych zostało znowelizowane rozporządzeniem z dnia 13 sierpnia 2004 r. w ten sposób, że z dniem 11 września 2004 utworzono Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim- dla województwa lubuskiego i Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach- dla województwa świętokrzyskiego. Te dwa wojewódzkie sądy administracyjne rozpoczęły działalność orzeczniczą od 1 lipca 2005 r. Odtąd w każdym województwie działa wojewódzki sąd administracyjny.

Ustrój sądów administracyjnych jest zależny od tego, czy w danym państwie działa sądownictwo administracyjne jedno- bądź wieloinstancyjne.

W okresie do 2003 r. istniało w Polsce jednoinstancyjne sądownictwo administracyjne. Sytuacja ta zmieniła się po wejściu w życie Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. O ustroju sądownictwa administracyjnego w Polsce stanowi- jak wskazuje sam tytuł- ustawa- Prawo o ustroju sądów administracyjnych. Wg jej art. 2 sądami administracyjnymi są: Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) oraz wojewódzkie sądy administracyjne.

NACZELNY SĄD ADMINISTRACYJNY -WEWNĘTRZNA ORGANIZACJA

W latach 1995- 2003 NSA dzielił się na Izbę Finansową i Izbę Ogólnoadministracyjną. Według art. 39 ustawy o ustroju NSA dzieli się na Izbę Finansową, Izbę Gospodarczą i Izbę Ogólnoadministracyjną. Pracami każdej Izby kieruje wiceprezes wyznaczony do tej funkcji przez Prezesa NSA.

Izby sprawują, w granicach i trybie określonym przez właściwe przepisy, nadzór nad orzecznictwem wojewódzkich sądów administracyjnych w sprawach zaliczonych do właściwości danej Izby.

Izba Gospo­darcza sprawuje nadzór nad orzecznictwem wojewódzkich sądów administra­cyjnych w sprawach działalności gospodarczej, ochrony własności przemys­łowej, budżetu, dewizowych, papierów wartościowych, bankowości, ubezpie­czeniowych, ceł, cen, stawek taryfowych oraz opłat. Izba Finansowa sprawuje nadzór nad orzecznictwem wojewódzkich sądów administracyjnych w sprawach zobo­wiązań podatkowych i innych świadczeń pieniężnych, do których stosują się przepisy podatkowe, oraz o egzekucji świadczeń pieniężnych. Izba Ogólno­administracyjną sprawuje nadzór nad orzecznictwem wojewódzkich sądów administracyjnych w pozostałych sprawach administracyjnych, a w szczegól­ności w sprawach z zakresu budownictwa i nadzoru budowlanego, zagospoda­rowania przestrzennego, gospodarki wodnej, ochrony środowiska, rolnictwa, lecznictwa, zatrudnienia, ustroju samorządu terytorialnego, gospodarki nieru­chomościami, prywatyzacji mienia, powszechnego obowiązku wojskowego, spraw wewnętrznych, a także cen, opłat i stawek taryfowych - związanych ze sprawami należącymi do właściwości tej Izby.

W NSA działają Kancelaria Prezesa NSA oraz Biuro Orzecznictwa. Kancelarią Prezesa NSA kieruje Szef Kancelarii, a Biurem Orzecznictwa- dyrektor, którym jest wiceprezes lub sędzia NSA.

Do zakresu działania Kancelarii Prezesa NSA należy wykonywanie zadań związanych z pełnieniem przez Prezesa NSA czynności w zakresie tworzenia warunków do sprawnego funkcjonowania sądów administracyjnych, w szczególności sprawach finansowych, kadrowych i administracyjno- gospodarczych.

Do zakresu działania Biura Orzecznictwa należy wykonywanie zadań związanych z pełnieniem przez Prezesa NSA czynności w zakresie sprawności postępowania sądowego oraz orzecznictwa sądów administracyjnych.

Za zgodą Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego Prezes NSA powołuje i odwołuje Szefa Kancelarii Prezesa NSA i dyrektora Biura Orzecznictwa.

Szczegółowy zakres zadań Kancelarii Prezesa NSA oraz Biura Orzecznictwa określa regulamin wewnętrznego urzędowania NSA, który uchwala Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA. Regulamin ten ogłasza się w Dzienniku Urzędowym RP "Monitor Polski". Warto przypomnieć, że regulamin wewnętrznego urzędowania wojewódzkich sadów administracyjnych stanowi rozporządzenie Prezydenta RP ogłoszone w Dzienniku Ustaw RP.

W skład Naczelnego Sądu Administracyjnego wchodzą: Prezes NSA, wiceprezesi oraz sędziowie. Liczbę stanowisk sędziowskich, w tym liczbę wiceprezesów NSA ustala Prezydenta RP na wniosek Zgromadzenia Ogólnego Sędziów NSA. Rozporządzeniem z 18 lutego 2004 r. w sprawie ustalenia liczby stanowisk sędziowskich w Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz liczby wiceprezesów Prezydent RP ustalił liczbę stanowisk sędziowskich w NSA na 50, która objęła również stanowisko Prezesa NSA oraz 4 stanowiska wiceprezesów tego Sądu. Rozporządzeniem Prezydenta RP z 13 sierpnia 2004 r. liczba stanowisk w NSA została zwiększona do 75. Na stanowisko sędziego NSA, może być powołany ten, kto spełnia wymagania stawiane kandydatowi na stanowisko sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego a ponadto ukończył 40 lat oraz pozostawał co najmniej 10 lat na stanowisku sędziego lub prokuratora albo przez 10 lat wykonywał zawód adwokata lub radcy prawnego lub notariusza. Wymaganie ukończenia 40 lat nie dotyczy sędziego, który przez co najmniej 3 lata pozostawał na stanowisku sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego. Wymagania zaś dotyczące długoletniego stażu pracy na określonych stanowiskach bądź długoletniego wykonywania wymienionych zawodów prawniczych nie dotyczących osób z tytułem naukowym profesora lub ze stopniem naukowym doktora habilitowanego nauk prawnych.

Organy NSA : Prezes NSA ,Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA, Kolegium NSA.

1.PREZES NACZELNEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO

Ustawa o ustroju szczegółowo określa tryb wyboru Prezesa NSA. Prezydentowi przedstawia się 2 kandydatów na stanowisko Prezesa NSA. Według art. 185 Konstytucji Prezesa NSA powołuje Prezydent RP na sześcioletnią kadencję spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego. Wybór kandydatów powinien być dokonany nie później niż 3 miesiące przed upływem kadencji urzędującego Prezesa NSA. W przypadku opróżnienia stanowiska w trakcie kadencji wyboru kandydatów dokonuje się w terminie miesiąca od dnia opróżnienia stanowiska. Obradom Zgromadzenia Ogólnego Sędziów NSA w części dotyczącej wyboru kandydatów na stanowisko Prezesa NSA przewodniczy najstarszy wiekiem sędzia uczestniczący w tym Zgromadzeniu.

Wiceprezesa NSA powołuje i odwołuje Prezydent RP, na wniosek Prezesa NSA, złożony za zgoda Zgromadzenia Ogólnego Sędziów NSA.

Prezes NSA ma prawo wglądu w czynności NSA, może być obecny na rozprawie toczącej się z wyłączeniem jawności, może żądać wyjaśnień i usunięcia uchybień. W przypadku stwierdzenia uchybienia w zakresie sprawności postępowania sądowego Prezes NSA może zwrócić na nie uwagę i żądać usunięcia skutków uchybienia, nie może jednak wkraczać w dziedzinę, w której sędziowie są niezawiśli.

Stosując odpowiednie przepisy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Prezesa NSA może wystąpić o podjęcie przez NSA uchwały wyjaśniającej przepisy prawne, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych.

Prezes NSA jest przewodniczącym Zgromadzenia Ogólnego Sędziów NSA oraz przewodniczącym Kolegium NSA.

Zgodnie z art. 191 ust. 1 pkt 1 Kontytucji RP Prezes NSA może występować z wnioskami do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie kontroli konstytucyjności ustaw, umów międzynarodowych oraz aktów normatywnych wydawanych (stanowionych) przez centralne organy państwa.

Do Prezesa NSA należy powoływanie i odwoływanie:

- przewodniczących wydziałów w Izbach,

- Szefa Kancelarii Prezesa NSA,

- dyrektora Biura Orzecznictwa.

oraz fakultatywnie ("może powoływać"):

- zastępców przewodniczących wydziałów w Izbach,

- zastępców Szefa Kancelarii Prezesa NSA,

zastępców dyrektora Biura Orzecznictwa,

- naczelników wydziałów w Kancelarii Prezesa NSA i w Biurze Orzecznictwa.

Prezes NSA wydaje zbiór orzeczeń sadów administracyjnych. W sprawach nieuregulowanych w ustawie- Prawo o ustroju sadów administracyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz do sędziów, urzędników i pracowników tego Sądu stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące Sądu Najwyższego. Określone w tych przepisach uprawnienia Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego przysługują Prezesowi Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Zwierzchni nadzór nad działalnością administracyjną sądów administracyjnych sprawuje Prezes NSA. Prezes NSA informuje Prezydenta RP i Krajowa Radę Sądownictwa o działalności sądów administracyjnych, a Prezesa Rady Ministrów- o problemach funkcjonowania administracji publicznej wynikających ze spraw rozpatrywanych przez sądy administracyjne.

2.ZGROMADZENIE OGÓLNE SĘDZIÓW NACZELNEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO

Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA tworzą wszyscy sędziowie tego sądu, a przewodniczy mu Prezes NSA.

Do kompetencji Zgromadzenia Ogólnego Sędziów NSA należy:

- rozpatrywanie informacji Prezesa NSA o rocznej działalności NSA,

- przedstawianie Krajowej Radzie Sądownictwa kandydatów na stanowiska sędziów,

- wybór kandydatów na stanowisko Prezesa NSA,

- wyrażanie zgody na powołanie i odwołanie wiceprezesów NSA,

- ustalanie składu liczbowego Kolegium NSA, wybór jego członków i dokonywanie zmian w składzie tego organu,

- rozpatrywanie i opiniowanie spraw przedłożonych przez Prezesa NSA lub zgłoszonych przez członków Zgromadzenia Ogólnego Sędziów NSA..

Prezes NSA zwołuje Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA co najmniej raz w roku. Do podjęcia uchwał Zgromadzenia Ogólnego Sędziów NSA wymagana jest obecność co najmniej połowy liczby jego członków. Uchwały tego organu zapadają bezwzględną większością głosów.

3.KOLEGIUM NACZELNEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO

Kadencja Kolegium NSA trwa 3 lata. Przewodniczącym tego organu jest Prezes NSA.

Do kompetencji NSA należy:

- ustalanie podziału czynności w NSA i określanie szczegółowych zasad przydziału spraw poszczególnym sędziom,

- przedstawianie Zgromadzeniu Ogólnemu Sędziów NSA opinii o kandydatach na stanowiska sędziów,

- wyrażanie zgody w sprawie tworzenia i znoszenia wydziałów oraz powołania i odwołania przewodniczących wydziałów, Szefa Kancelarii Prezesa NSA i dyrektora Biura Orzecznictwa,

- rozpatrywanie spraw przedstawianych Zgromadzeniu Ogólnemu Sędziów NSA,

- rozpatrywanie i opiniowanie innych spraw przedłożonych przez Prezesa NSA lub z własnej inicjatywy.

Uchwały Kolegium NSA podejmowane są w takim samym trybie jak uchwały Zgromadzenia Ogólnego Sędziów NSA.

WOJEWÓDZKIE SĄDY ADMINISTRACYJNE

Wewnętrzną organizację wojewódzkich sądów administracyjnych reguluje rozporządzenie Prezydenta RP z 18 września 2003 r.- Regulamin wewnętrznego urzędowania wojewódzkich sądów administracyjnych. Według przepisów tego rozporządzenia wojewódzki sąd administracyjny dzieli się na wydziały orzecznicze tworzone na podstawie, ustalonych w przepisach o biurowości kryteriów rzeczowo- problemowych określających przedmiot spraw sądowoadministracyjnych. Liczba wydziałów orzeczniczych zależy od wpływu spraw określonego rodzaju oraz liczby sędziów, z tym że liczba sędziów w wydziale nie powinna być mniejsza niż 6. Jeżeli rodzaje spraw i ich liczba za tym przemawiają, w wydziale orzeczniczym może być utworzona sekcja do rozpoznawania spraw określonego rodzaju.

W miarę potrzeb w wojewódzkim sądzie administracyjnym tworzy się wydział informacji sądowej.

W wojewódzkim sądzie administracyjnym działają oddziały funkcjonalne, a mianowicie oddział spraw ogólnych i osobowych, oddział administracyjno- gospodarczy oraz oddział finansowo- budżetowy. W sądzie o niewielkiej liczbie sędziów można utworzyć tylko jeden bądź dwa oddziały. Kierownik oddziału finansowo- budżetowego jest głównym księgowym sądu.

Rozporządzenie Prezydenta RP, o którym mowa, określa, co prawda przykładowo, ale aż w 11 punktach obowiązki prezesa sądu w zakresie administracji sadowej oraz aż w 9 punktach - obowiązki przewodniczącego wydziału. Oczywiście, przewodniczący wydziału wykonuje ponadto obowiązki tylko jemu przypisane.

Prezes wojewódzkiego sądu administracyjnego może powierzyć wiceprezesowi sądu stałe wykonywanie niektórych czynności z zakresu administracji sądowej.

Wojewódzki sąd administracyjny tworzy się dla jednego województwa lub dla większej liczby województw. Na wniosek Prezesa NSA, w drodze rozporządzenia, Prezydent RP tworzy i znosi wojewódzkie sądy administracyjne oraz ustala ich siedziby i obszar właściwości, a może także tworzyć, poza siedzibą sądu, i znosić wydziały zamiejscowe tych sądów (art. 16 ustawy- Prawo o ustroju sądów administracyjnych).

Rozporządzeniem z dnia 25 kwietnia 2003 r. w sprawie utworzenia wojewódzkich sądów administracyjnych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości Prezydent RP utworzył 14 wojewódzkich sądów administracyjnych. Jedynie w województwach lubuskim i świętokrzyskim nie było wojewódzkich sądów administracyjnych. Dla obszaru województwa lubuskiego właściwy był Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, a dla obszaru województwa świętokrzyskiego- Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie. Sytuacja zmieniła się, w związku z utworzeniem - na mocy rozporządzenia Prezydenta RP z 13 sierpnia 2004 r.- wojewódzkich sądów administracyjnych w Gorzowie Wielkopolskim i Kielcach, które podjęły działalność orzeczniczą z dniem 1 lipca 2005 r. Odtąd istnieje 16 wojewódzkich sądów administracyjnych.

O utworzeniu Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie oraz wojewódzkich sądów administracyjnych w miejscowościach, w których miały siedziby ośrodki zamiejscowe NSA, przesądziła ustawa- Przepisy wprowadzające ustawę- Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę- Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Art. 85 ustawy wprowadzającej stanowi, że z dniem 1 stycznia 2004 r. tworzy się w Warszawie i w miejscowościach, w których miały siedzibę ośrodki zamiejscowe NSA, wojewódzkie sądy administracyjne na podstawie ustawy o ustroju oraz znosi się dotychczasowe ośrodki zamiejscowe NSA. Ustawa wprowadzająca przesądziła o utworzeniu Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie oraz 11 wojewódzkich sądów administracyjnych w miejscowościach, w których miały siedzibę ośrodki zamiejscowe NSA.

Wojewódzkie sądy administracyjne utworzone w miejscowościach, w których miały siedzibę ośrodki zamiejscowe NSA, wstąpiły w stosunki prawne związane z nieruchomościami i lokalami zajmowanymi przez te ośrodki oraz przejęły pozostające w ich dyspozycji mienie i środki finansowe.

Nie później niż do 30 września 2003 r. Krajowa Rada Sądownictwa zobowiązana były do przedstawienia Prezydentowi RP wniosków o powołanie sędziów wojewódzkich sądów administracyjnych w liczbie ustalonej przez Prezesa NSA spośród kandydatów mających kwalifikacje do zajmowania tych stanowisk, zgłoszonych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA oraz Prezesa NSA.

Na stanowisko sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego może być powołany ten kto:

1) ma obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,
2) jest nieskazitelnego charakteru,
3) ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne uznane w Polsce,
4) jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego,
5) ukończył 35 lat życia,
6) wyróżnia się wysokim poziomem wiedzy w dziedzinie administracji publicznej oraz prawa administracyjnego i innych dziedzin prawa związanych z działaniem organów administracji publicznej,
7) pozostawał co najmniej osiem lat na stanowisku sędziego lub prokuratora albo przynajmniej przez osiem lat wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego lub notariusza albo przez dziesięć lat pozostawał w instytucjach publicznych na stanowiskach związanych ze stosowaniem lub tworzeniem prawa administracyjnego lub pracował w charakterze asesora sądowego w wojewódzkim sądzie administracyjnym co najmniej dwa lata.

Wymienione wymagania co do stażu pracy na określonych stanowiskach bądź co do wykonywania zawodu adwokata, radcy prawnego lub notariusza nie dotyczą osób z tytułem naukowym profesora lub ze stopniem doktora habilitowanego nauk prawnych.

W skład wojewódzkiego sądu administracyjnego wchodzą: prezes sądu, wiceprezes lub wiceprezesi sądu oraz sędziowie. Liczbę sędziów i wiceprezesów określa Prezes NSA.

Organami wojewódzkiego sądu administracyjnego są:

-prezes sądu,

-zgromadzenie ogólne sędziów wojewódzkiego sądu administracyjnego (zgromadzenie ogólne),

-kolegium wojewódzkiego sądu administracyjnego (kolegium sądu).

Prezes i wiceprezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego kieruje sądem i reprezentuje go na zewnątrz, pełni czynności administracji sądowej i inne czynności określone ustawą. W zakresie administracji sądowej prezes wojewódzkiego sądu administracyjnego podlega Prezesowi NSA. Prezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego zastępuje wiceprezes tego sądu lub wyznaczony sędzia.

Prezesa i wiceprezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego powołuje i odwołuje spośród sędziów sądu wojewódzkiego lub naczelnego Sądu Administracyjnego Prezes NSA, po zasięgnięciu opinii zgromadzenia ogólnego. Niewydanie opinii w terminie 2 miesięcy od przedstawienia kandydata przez Prezesa NSA powoduje, że Prezes NSA może powołać prezesa bądź wiceprezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego bez opinii zgromadzenia ogólnego. W przypadku wydania przez zgromadzenie ogólne negatywnej opinii o kandydacie Prezes NSA może powołać prezesa (wiceprezesa) po uzyskaniu pozytywnej opinii Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego. Natomiast negatywna opinia tego Kolegium jest dla Prezesa NSA wiążąca.

1.ZGROMADZENIE OGÓLNE SĘDZIÓW WOJEWÓDZKIEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO

Zgromadzenie Ogólne sędziów sądu administracyjnego składa się z wszystkich sędziów tego sądu. Przewodniczącym tego zgromadzenia jest prezes wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Do zgromadzenia ogólnego sędziów sądu wojewódzkiego należy:

1) rozpatrywanie informacji prezesa wojewódzkiego sądu o rocznej działalności sądu,

2)przedstawianie Krajowej Radzie Sądownictwa kandydatów na stanowiska sędziów wojewódzkiego sądu administracyjnego,

3) wyrażanie opinii w sprawie powołania lub odwołania prezesa (wiceprezesa) wojewódzkiego sądu administracyjnego,

4)ustalenie składu liczbowego kolegium sądu wojewódzkiego, wybór jego członków oraz dokonywanie zmian w jego składzie,

5) wybór ze swego grona dwóch przedstawicieli, którzy uczestniczą w Zgromadzeniu Ogólnym Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego wybierającym członków Krajowej Rady Sądownictwa,

6)zgłaszanie kandydatów na członków Krajowej Rady Sądownictwa,

7) rozpatrywanie i opiniowanie innych spraw przedłożonych przez prezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego lub zgłoszonych przez członków zgromadzenia ogólnego,.

Przewodniczący zgromadzenia ogólnego zwołuje zgromadzenie ogólne co najmniej raz w roku. Do podjęcia uchwał przez zgromadzenie ogólne wymagana jest obecność (kworum)przynajmniej połowy liczby jego członków. Uchwały zgromadzenia zapadają bezwzględną większością głosów.

2.KOLEGIUM WOJEWÓDZKIEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO

Ustalanie liczby członków kolegium wojewódzkiego sądu administracyjnego, wybór członków tego organu i dokonywanie zmian w jego składzie należy do zgromadzenia ogólnego sędziów wojewódzkiego sądu administracyjnego. Przewodniczącym kolegium wojewódzkiego sądu administracyjnego jest prezes tego sądu. Kadencja kolegium sądu trwa 3 lata. Uchwały kolegium zapadają w takim samym trybie jak uchwały zgromadzenia ogólnego sędziów wojewódzkiego sądu.

Do kolegium wojewódzkiego sądu administracyjnego należy:

1) ustalanie podziału czynności w sądzie i określanie szczegółowych zasad przydziału spraw poszczególnym sędziom,

2) przedstawianie zgromadzeniu ogólnemu opinii o kandydatach na stanowiska sędziów,

3) rozpatrywanie spraw przedstawianych zgromadzeniu ogólnemu,

4) rozpatrywanie innych spraw przedstawionych przez prezesa sądu lub z własnej inicjatywy.

3.PRACOWNICY WOJEWÓDZKIEGO SĄDU ADMINISTRCYJNEGO

Poza sędziami w wojewódzkim sądzie administracyjnym mogą być zatrudnieni asesorzy sądowi i referendarze sądowi oraz urzędnicy i pracownicy sądowi.

Ustawa o ustroju sądów administracyjnych przewiduje zatrudnianie w wojewódzkich sądach administracyjnych wysoko kwalifikowanych pracowników sądowych- referendarzy sądowych. Referendarz sądowy może samodzielnie podejmować czynności w postępowaniu mediacyjnym oraz w postępowaniu o przyznanie prawa pomocy. Na stanowisko referendarza może być mianowany ten, kto jest obywatelem polskim i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich, jest nieskazitelnego charakteru, ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub studia zagraniczne uznane w Polsce oraz pozostawał co najmniej 3 lata na stanowiskach związanych ze stosowaniem lub tworzeniem prawa administracyjnego.

Referendarza sądowego mianuje i rozwiązuje z nim stosunek pracy Prezes NSA na wniosek prezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Poza referendarzami sądowymi wyróżnia się urzędników sądowych i innych pracowników sądowych niebędących urzędnikami. Stanowiska urzędników sadowych i innych pracowników sądowych, jak i kwalifikacje wymagane do zajmowania tych stanowisk określa rozporządzenie Prezydenta RP z 18 września 2003 r. Rozporządzenie to ustala również szczegółowe zasady wynagradzania referendarzy sądowych, urzędników i innych pracowników sądowych.

Najwyższym stanowiskiem w grupie urzędników wojewódzkiego sądu administracyjnego jest stanowisko dyrektora tego sądu. W latach 2004- 2005 dyrektor wojewódzkiego sądu administracyjnego był powoływany tylko wówczas, gdy uzasadniała to liczba sędziów i innych pracowników sądu. Dyrektora, o którym mowa, powołuje Prezes NSA na wniosek prezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego.

BIBLIOGRAFIA:

1. USTAWA z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych.

2. B.Adamiak, J.Borkowski,Postępowanie administracyjne i sądowo administracyjne ,Lexis Nexis, Warszawa 2007.

3. M.Jaśkowska,M.Masternak,E.Ochendowski,Postępowanie sądowo administracyjne,Lexis Nexis,Warszawa 2007

1

---