Depresja - zespół objawów psychopatologicznych, wśród których zasadniczym jest długotrwałe, utrzymujące się przygnębienie.

• obniżenie nastroju (ahedonia, zobojętnienie)

• obniżenie napędu psychoruchowego (spowolnienie myślenia i tempa wypowiedzi)

• zaburzenia rytmu okołodobowego - wczesne budzenie, senność w ciągu dnia, gorsze samopoczucie rano

• objawy somatyczne: bóle głowy, wysychanie w ustach, zaparcia, spadek masy ciała

• lęk - poczucie napięcia, zagrożenia, niepokój, podniecenie ruchowe

20-40% chorych z wielkimi zaburzeniami nastroju wykazuje myśli samobójcze

15% osób hospitalizowanych z powodu dużej depresji popełnia samobójstwo

reguła siódemek:

• 1 na 7 osób z nawracającą depresją popełnia samobójstwo

• 70% podejmujących próby samobójcze cierpi na depresję

• w USA siódma przyczyna zgonów

Czynniki ryzyka:

• płeć: 2x częściej kobiety

• wiek (apogeum 20-40 r.ż.)

• obciążenie rodzinne (1,5-3 x częściej, gdy w bliskiej rodzinie ujawnia się depresja)

• stan cywilny (częściej samotni niż niesamotni, częściej nieżonaci niż żonaci, częściej mężatki niż samotne)

Społeczny odbiór chorób psychicznych:

71% - konsekwencja słabości emocjonalnej

65% - wada dziedziczna

45% - wina chorego

43% - choroba nieuleczalna

35% - następstwo popełnionych grzechów

10% - zaburzenia chemiczne w mózgu

Podział:

1. Depresje endogenne:

• zaburzenia w przekaźnictwie serotoninergicznym i adrenergicznym

• niezwiązane bezpośrednio z czynnikami zewnętrznymi, ale mogą być przez nie indukowane

2. Depresje psychogenne:

• powodowane przez urazy psychiczne i przeżycia - ich siła maleje z czasem

3. Objawowe

• indukowane przez choroby somatyczne, uszkodzenia OUN, leki, zatrucia

leki przeciwdepresyjne - tymoleptyki

podstawowy mechanizm polega na nasileniu transmisji w układzie serotoninergicznym i adrenergicznym

Mechanizm:

1. blokowanie wychwytu amin:

• nieselektywne - TLPD

• selektywne inhibitory wychwytu serotoniny - SSRI

• selektywne inhibitory wychwytu noradrenaliny - NRI

• inhibitory wychwytu noradrenaliny i serotoniny - SNRI

• inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i dopaminy

2. Antagoniści receptorów 5-HT_2A oraz wychwytu zwrotnego serotoniny

3. Hamowanie aktywności MAO (selektywne i nieselektywne)

4. Blokowanie receptorów α ₂ (mianseryna, mirtazapina)

Nieprawidłowości:

Dopamina:

• zmniejszenie zdolności odczuwania przyjemności

• obniżenie motywacji

• apatia

• spadek koncentracji

• zaburzenia poznawcze

Noradrenalina:

• letarg

• zmniejszona wrażliwość

Serotonina:

• obsesje i kompulsje

Działania niepożądane:

Serotonina:

• dysfunkcje seksualne

• nudności, wymioty, zaburzenia snu

Noradrenalina:

• drżenia

• tachykardia

Dopamina:

• pobudzenie psychomotoryczne

• indukowane psychozy

Depresja endogenna - przyczyny:

1. Hipoteza monoaminowa - niedobór endogennych przekaźników w synapsach OUN

2. Hipoteza receptorów neuroprzekaźnika - nieprawidłowa budowa lub czynność receptorów neuroprzekaźników. W wyniku wyczerpania puli neuroprzekaźnika dochodzi do kompensacyjnego wzrostu liczby receptorów i w wyniku do powstania depresji.

3. 
   
   
   
   
   
   
   Monoaminowa hipoteza ekspresji genów - C-HT i NA po połączeniu z receptorem postsynaptycznym powodują wzrost stężenia cAMP w neuronach postsynaptycznych

LPD - działanie:

• rozwija się powoli, działanie po wielu dniach

• zmiana gęstości i wrażliwości receptorów

• leczenie podtrzymujące - kilka miesięcy po uzyskaniu poprawy

• inne działania (sedacja, aktywacja, poprawa snu, złagodzenie lęku)

• działanie aktywizujące - ostrożnie u chorych z myślami samobójczymi

• ½ wraca do zdrowia po 6 miesiącach, ¾ po 2 latach

• częste nawroty choroby

TLPD (trójcykliczne leki przeciwdepresyjne):

• częste działania niepożądane 15-20% nieselektywnie hamują wchłanianie zwrotne monoamin

• działają także na inne układy - działania niepożądane

Działania niepożądane:

• receptory H - objawy antycholinergiczne

obwodowe: suchość w ustach, nieostre widzenie, zatrzymanie moczu, zaparcia

ośrodkowe: majaczenie

• blok receptorów H: sedacja, przybór wagi, dysfunkcje seksualne

• blok receptorów D (amoksapina): objawy pozapiramidowe, akatyzja

• napady drgawkowe 0,5-1% leczonych

• pobudzenie i bezsenność, w chorobie afektywnej dwubiegunowej może wystąpić mania

• zaostrzenie objawów psychotycznych (gł. zespołu paranoidalnego)

• nagłe odstawienie - objawy „zespołu abstynencji” (ale nie uzależniają)

Układ krążenia:

• blokada receptorów alfa 1 - ortostatyczne spadki ciśnienia

• wydłużenie PR, QRS, QT, spłaszczenie i odwrócenie załamka T

• tachykardia zatokowa, komorowa, migotanie przedsionków, migotanie komór

Zatrucie TLPD:

• dawka toksyczna większa tylko 3-5 razy od dawki terapeutycznej

• należą do najczęstszych

• zaburzenia świadomości, atakcja, drgawki, hipertermia, zaburzenia oddychania, mioklonia

Przeciwwskazania - TLPD:

• zatrucia

• choroby serca

• uszkodzenie wątroby i nerek

• nadciśnienie tętnicze, znaczna hipotonia

• jaskra, przerost prostaty

Wskazania:

• zespoły depresyjne

• nerwice pourazowe

• ból psychiczny (imipramina)

• moczenie nocne u dzieci (imipramina)

• zespoły natręctw (klopramina)

TLPD:

• amitryptylina

• imipramina

• doksepina

• klopramina

• dibenzepina

• opipranol

SSRI:

• działanie po 2-3 tygodniach

• stosowane u ludzi zdrowych nie poprawia kondycji psychicznej

• działa na słabo i średnio nasilone depresje (stosowanie ambulatoryjne)

• długi okres półtrwania

SSRI - działania niepożądane:

• nudności, wymioty

• biegunka

• utrata łaknienia, spadek masy ciała

• niepokój, lęk

• zaburzenia seksualne

• zatrucia - rzadko, mało groźne

SSRI - zespół serotoninergiczny:

• wzmożone przekaźnictwo serotoniczne w OUN i na obwodzie

• zaburzenia świadomości, niepokój, mioklonie, zlewne poty, dreszcze

SSRI - przeciwwskazania:

• ciąża

• padaczka

• niewydolność nerek i wątroby

• stosowanie leków serotoninergicznych

• przebyte bezpośrednio leczenie IMAO (min. 2 tygodnie przerwy)

SSRI - wskazania:

• natręctwa

• lęki napadowy

• bulimia

• zespół przewlekłego zmęczenia

• depresja (umiarkowane i średnie nasilenie)

• zespół napięcia przedmiesiączkowego

Porównanie: SSRI a TLPD:

• mniejsza liczba i miej nasilone działania niepożądane

• wygodne dawkowanie (1 raz dziennie)

• chętnie przyjmowane przez pacjentów

• bezpieczne w razie przedawkowania

• porównywalna skuteczność

IMAO:

• dawniej stosowane

• spożycie tyraminy w trakcie leczenia: zwyżki RR, bradykardia, nudności, wymioty

Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego NA (NRI)

• reboksetyna - lek II rzutu w depresji z towarzyszącą apatią, męczliwością, spowolnieniem psychoruchowy

NDRI (Zyban):

• ADHD

• W Polsce - leczenie antynikotynowe

SNRI:

• wenlafeksyna (Effectin)

• milnacipran (Ixel)

Antagoniści alfa 2:

• mianseryna (“przecięcie hamulca”)

• mirtazapina

Antagoniści 5HT_2A i SARI (Inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny):

• na lęk, niepokój, zaburzenia snu

• w zespole abstynencyjnym po odstawieniu BZD

• priapizm - nieustający wzwód

cAMP

Fosforylacja kinaz białkowych

Aktywacja białka CREB (czynnika transkrypcynjego)

Stymulacja wytwarzania BDNF - białka odpowiedzialnego za żywotność neuronów

---