PSYCHOPATOLOGIA - wykład, dn. 02.12.2010.
*Depresja:
-W zaburzeniu afektywnym jednobiegunowym (depresja) początek choroby występuje między 40-45 r. ż.
-Natomiast w zaburzeniu afektywnym dwubiegunowym (depresja-mania) początek choroby występuje między 20-30 r. ż.
-Długość faz chorobowych o naturalnym przebiegu (nie leczonych) przy zaburzeniach depresyjnych wynosi średnio 6-9 miesięcy, zaś przy stosowaniu leków od 2-6 tygodni. Natomiast przy zaburzeniu afektywnym dwubiegunowym fazy trwają ok. 3-6 miesięcy, faza manii jest krótsza niż depresji.
*Osobowości przedchorobowe:
1. Zaburzenia afektywne dwubiegunowe:
Osobowość ekstrawertywna
Osobowość impulsywna
2. Zaburzenia depresyjne:
Osobowość melancholiczna
Osobowość anankastyczna
Osobowość introwertywna
*Depresja psychotyczna:
-W jej przebiegu występują urojenia i omamy.
-Urojenia i omamy są związane tylko i wyłącznie z myśleniem depresyjnym, z urojeniem małej wartości, głównie dotyczą obrazu siebie.
-Stwierdzamy następujące urojenia:
Hipochondryczne.
Nihilistyczne - poczucie osoby chorej, że za chwilę rozpłynie się w nicości).
Prześladowcze - osoba chora ma poczucie, że ktoś chce jej zrobić krzywdę, ale nie za bardzo wiem kto.
-Symptomatologia: w depresji psychotycznej jest szczególnie wysokie zagrożenie próbami samobójczymi. Myśli samobójcze występują u ok. 50% pacjentów, a ryzyko zagrożenia śmiercią wynosi 20%.
*Mania z objawami psychotycznymi:
-Urojenia wielkościowe.
*Leczenie zaburzeń afektywnych:
-Metody farmakologiczne:
Trójcykliki - trójcykliczne leki przeciwdepresyjne; pobudzają one przewodnictwo neurohormonalne, co doprowadza do zmiany w receptorach presynaptycznych.
SSRI - są to inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny; trzeba je brać od 2 do 5 tygodni zanim uzyska się pierwsze efekty.
Inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny i noradrenaliny
Tymoleptyki - leki poprawiające nastrój.
-Na początku zażywania leków występują myśli samobójcze, co ma związek z tym, że zwiększa się napęd, ale nie poprawia się samopoczucie.
*Leczenie manii:
-Neuroleptyki - leki przeciwurojeniowe.
-Normotymiki - leki obniżające nastrój.
-Bardzo często podawane są leki przeciwpadaczkowe - np. amizepiny.
*Profilaktyka:
-Głównym celem jest to, aby remisje były jak najdłuższe oraz spłycenie choroby i skrócenie czasu jej trwania.
-Można zastosować również psychoterapię np. poznawczo-behawioralną.
-U pacjentów z manią psychoterapia jest trudnym procesem, gdyż oni nie dostrzegają, ze coś z nimi jest nie tak. Najlepiej jest szukać jednego nieprawidłowego sposobu spostrzegania świata.
*Pierwsze objawy manii mogą wystąpić nawet już ok. 15 roku życia:
-Na początku przebiega to jako hipomania i młodzi doświadczają:
Wzmożonego nastroju nieadekwatnego do sytuacji.
Dobrego samopoczucia.
Wzmożonej energii.
Nadmiernej aktywność.
Wielomówność.
Zmniejszoną potrzebę snu.
-Dwa ostatnie elementy zdecydowanie świadczą o hipomanii.
-Zostają zniesione granice w kontaktach z innymi ludźmi - np. brak odczuwania respektu przed dorosłymi.
-Trudności w utrzymaniu uwagi, roztargnienie (podobne do dawnego ADHD).
-Zawyżona samoocena. Oceny wielkościowe i sądy nader optymistyczne.
-Zaburzenia percepcji - nadwrażliwość na kolory, dźwięki.
*Schizofrenia:
-Inaczej psychoza. Schizo - rozszczepienie, fre- rozum.
-Schizofrenia jest to grupa zaburzeń charakteryzująca się niespójnością mowy i myśli, halucynacjami, urojeniami, osłabionymi lub niewłaściwymi emocjami, pogorszeniem poziomu funkcjonowania społecznego i zawodowego oraz ograniczeniem dbania o siebie.
-Istotą choroby jest rozszczepienie podstawowych funkcji psychicznych, zwane również dezintegracją.
-Chorobę możemy rozpoznać, gdy wykluczymy choroby somatyczne o podłożu organicznym (np. uszkodzenia mózgu, guzy, nowotwory, udary, krwiaki, glejaki) i stwierdzimy przewlekły lub nawracającego przebieg choroby.
-Objawy:
1. Objawy negatywne (osiowe);
Autyzm.
Anhedonia (zamykanie się w świecie własnych przeżyć).
Apatia (nieumiejętność odczuwania szczęścia).
Abulia (brak napędu).
Coś tam (brak motywacji)
Amnanbulia czy coś takiego (uczucie dwojakowości).
Ambiwalencja (odczuwanie sprzecznych stanów emocjonalnych).
Ambitendencja (wykonywanie sprzecznych czynności).
Ambisentencja (wypowiadanie sprzecznych sądów).
Afekt (ekspresja emocji):
a) Niedostateczny afekt - inaczej afekt blady (pacjent mówi wszystko z tą samą ekspresją, towarzyszy temu tzw. twarz maska, pacjent mówi o bardzo wesołych rzeczach, a na jego twarzy w ogóle nie widać emocji, gdy zaczyna mówić o smutnych rzeczach nadal ma taki sam wyraz twarzy).
b) Niedostosowanie afektu (polega to na tym, że pacjent mówi o smutnych rzeczach i się śmieje itd. - niedostosowanie myśli do emocji).
Te objawy mogą dotyczyć rozszczepienia osobowości w zakresie: myśli, uczuć i popędu.
2. Objawy pozytywne (wytwórcze; nazywane także objawami pierwszorzędowymi):
Urojenia (mylne przekonania, które nie mogą być skorygowane logicznym myśleniem).
Omamy (charakterystyczne dla schizofrenii).
-Oś procesu schizofrenicznego - stanowią ją procesy negatywne (czyli deficyty możliwości człowieka i jego aktywności), na które nakładają się objawy pozytywne (czyli wytwórcze - tzw. wykwity).
-Kryteria diagnostyczne schizofrenii wg ICD-10:
Echo myśli, nasyłanie i zabieranie myśli oraz rozgłaśnianie myśli (odsłonięcie).
Urojenia oddziaływania, wpływu lub owładnięcia, wyraźnie odnoszone do ruchów ciała lub kończyn albo do określonych myśli, działań czy odczuć, spostrzeżenie urojeniowe.
Głosy omamowe (halucynacje) komentujące na bieżąco zachowanie pacjenta albo dyskutujące o nim między sobą albo innego typu głosy omamowe, pochodzące z jakichś części własnego ciała.
Utrwalone urojenia innego rodzaju, których treść jest niedostosowana kulturowo i zupełnie niemożliwa do zaistnienia.
Utrwalone omamy z zakresu jakiegokolwiek zmysłu, jeżeli towarzyszą im zwiewne lub na wpół ukształtowane urojenia bez wyraźnej treści afektywnej bądź utrwalone myśli nadwartościowe albo gdy występują codziennie od tygodni lub miesięcy.
Neologizmy albo przerwy lub wstawki w toku myślenia, prowadzące do rozkojarzenia lub niedostosowania wypowiedzi.
Zachowania katatoniczne, takie jak pobudzenie, zastyganie lub giętkość woskowa, negatywizm, mutyzm, osłupienie.
Objawy „negatywne”, takie jak apatia, zaburzenia wypowiedzi oraz spłycenie lub niespójność reakcji emocjonalnych (należy stanowczo wykluczyć ich zależność od depresji i od leczenia lekami neuroleptycznymi).
Znacząca i utrwalona, obejmująca wiele aspektów życia psychospołecznego zmiana funkcjonowania z utratą zainteresowań, bezcelowością, bezczynnością, zaabsorbowaniem sobą i społecznym wycofaniem.
-Epidemiologia schizofrenii:
Zapadalność w ostatnim półwieczy wyniosła od 0,9 do 7 nowych przypadków zachorowania na schizofrenię na 10000 osób na rok.
Ryzyko zachorowania liczone na cały okres życia wynosi 1%.
Chorują jednakowo często kobiety i mężczyźni, natomiast przebieg łagodniejszy jest u kobiet.
Mężczyźni zaczynają chorować między 15-24 rokiem życia, a kobiety między 25-34 rokiem życia.
Choroba bardzo rzadko ujawnia się przed 15 rokiem życia, natomiast bardzo często w wieku powyżej 45 roku życia.
Często zaburzenia schizofreniczne, jeśli chodzi o kobiety, występują w okresie okołoporodowym (podobnie jak depresja) i klimakterium - inna grupa hormonalna.
-Objawy:
1. Urojenia:
Urojenia nasyłania - odciąganie lub uwłaśnianie myśli; chory ma wrażenie, że ktoś lub coś mu nasyła lub odciąga myśli, lub też słyszy myśli, natłok myśli.
Urojenia oddziaływania - poczucie wpływu owładnięcia myśli, uczuć lub działań; pacjent ma wrażenie, że jego ruchy/myśli są wynikiem cudzego oddziaływania np. Ducha Świętego, diabła itp.
Urojenia dziwaczne - są to wszystkie urojenia, które odbiegają od uwarunkowanych kulturowo bądź środowiskowo wzorców; treści są zawsze tylko i wyłącznie połączone ze schizofrenią (np. pacjent próbuje sobie zrobić krzywdę za pomocą trujących grzybów. Jest to objaw patognomiczny (jego stwierdzenie wystarcza do rozpoznania choroby).
Urojenia prześladowcze.
2. Omamy:
Najczęściej stwierdzane są omamy słuchowe:
a) Omamy komentujące - osoba słyszy komentarz jednej lub więcej osób.
b) Omamy dyrektywno - imperatywne - jakiś głos nakazuje pacjentowi coś zrobić, np. kogoś zabić.
c) Dialog omamowy - omamy dyskutujące; pacjent słyszy rozmowy dwóch lub więcej osób, najczęściej o nim samym i najczęściej w sposób nieżyczliwy.
Inne omamy - np. płynące z ciała typu somatopsychiczne lub somatopatyczne. Są to po prostu omamy czucia ustrojowego, polegające na tym, że pacjent czuje (bez napadu lękowego) jak pracuje jego serce, jak krew krąży w żyłach itd.
Omamy wzrokowe - występują rzadko. Nie polega to na tym, że chory widzi jakiś obraz w swojej głowie, tylko ten obraz widziany jest na zewnątrz. Jest to objaw patognomiczny (i występuje tylko w schizofrenii).
3 Objawy katatoniczne:
Pobudzenie lub też osłupienie.
Stupor.
Objawy echa:
a) Echolalia - powtarzanie słów lub zgłosek.
b) Echopraksja - powtarzanie czynności.
c) Echomimia - naśladowanie mimiki
Niedostosowanie.
Nieadekwatność wypowiedzi, myśli, uczuć.
Mutyzm - całkowity lub wytwórczy.
Katalepsja (zesztywnienie mięśni) - katalepsja powietrzna, która polega na tym, że jak pacjent leży, to ma np. dziwnie ułożoną głowę.
Giętkość woskowata z dodatkowymi objawami padaczki.
Dezorganizacja myślenia - ześlizgi myślowe (np. pacjent mówi o czymś, a potem nagle zmienia wątek).
Myślenie paralogiczne - myślenie pozbawione związku logicznego.
Manieryzmy - dziwaczne pozycje ciała, pozy.
*Rodzaje schizofrenii:
-Schizofrenia paranoidalna:
Podtyp schizofrenii, w którym obserwuje się usystematyzowane i rozbudowane urojenia prześladowcze i wielkościowe.
Występują zaostrzenia i remisje w postaci zespołów paranoidalnych i omamów.
Podział zespołów urojeniowych:
1. Zespół paranoidalny - są to urojenia nieusystematyzowane i omamy słuchowe
2. Zespół parafreniczny - są to urojenia usystematyzowane i omamy typu „babcię podtruwa sąsiad” albo „ktoś mnie cały czas śledzi” - czyli takie, które wydają się realne.
3. Zespół paranoiczny - występują tylko urojenia usystematyzowane, czyli paranoja: paranoja wielkościowa, pieniacza, prześladowcza (nie ma omamów, występuje tylko poczucie prześladowania).
-Schizofrenia katatoniczna:
Podtyp schizofrenii obejmujący zachowania ruchowe bardzo ożywione lub zatamowane.
Charakterystyczne jest osłupienie lub zastyganie w bezruchu.
Negatywizm - wyraźne pozbawione jakichkolwiek motywów sprzeciwianie się wszelkim poleceniom lub próbom poruszenia.
Związana jest z zaburzeniami metabolicznymi (chodzi głównie o neuroprzekaźnictwo dopaminonergiczne), które mogą dawać objawy podobne do ostrego zapalenia mózgu (przez co wtedy może być nie leczona).
-Schizofrenia hebefreniczna (zdezorganizowana):
Podtyp schizofrenii charakteryzujący się brakiem powagi i niespójnością.
Zachowanie jednostki objawia jowialnością, jednak dość dziwaczną i absurdalną, co wskazuje na nadmierną wrażliwość na bodźce wewnętrzne i na zupełną niewrażliwość na bodźce zewnętrzne.
Nie występują natomiast systematyczne urojenia ani halucynacje.
Dotyczy głównie młodzieży, typowe są zachowania bardzo nieadekwatne, przypominające zachowanie klowna, który chce nas rozśmieszyć.
-Schizofrenia prosta (rezydualna):
Podtyp schizofrenii charakteryzujący się brakiem tak widocznych symptomów jak urojenia, halucynacje, niespójność lub duże zdezorganizowanie zachowania.
Jednak istnieją dowody na utrzymywanie się stosunkowo mniej uciążliwych objawów. O istnieniu zaburzenia świadczy obecność przynajmniej z dwóch poniższych objawów:
a) Wyraźna izolacja społeczna lub wycofanie.
b) Znaczne upośledzenie funkcjonowania w określonych rolach.
c) Bardzo osobliwe zachowanie.
d) Poważny spadek poziomu higieny i umiejętności zadbania o siebie.
e) Stępione, spłycone, nieadekwatne wyrażanie emocji.
f) Dziwne, magiczne i osobliwe myślenie.
g) Niezwykłe doświadczenia percepcyjne.
h) Apatia lub brak inicjatywy.
Występuje stosunkowo wcześnie. Należy różnicować ją z depresją!
-Schizofrenia somatopsychiczna (hipochondryczna):
Urojenia i omamy związane z ciałem.
Uwaga chorego skupiona jest na narządach wewnętrznych.
*Etiopatogeneza (czynniki powodujące określoną patologię) - jest kilka koncepcji co do występowania schizofrenii:
-Czynniki genetyczne
Częstość i zgodność choroby bliźniąt jednojajowych wynosi 70-80%, u bliźniąt dwujajowych wynosi od 20-30%, natomiast norma dziedziczenia jest nieznana.
Duże powinowactwo do dziedziczenia z choroba afektywną dwubiegunową.
-Koncepcja uszkodzenia okołoporodowego:
Przebieg ciąży.
Konflikty - czy dziecko było chciane czy nie.
Sam poród, urazy związane z porodem i laktacją.
Asfiksja - niedotlenienie płodu lub dziecka. Na niedotlenienie wrażliwe są okolice podkorowe, których właśnie patologie stwierdza się w schizofrenii.
-Czynniki immunologiczne (wirusowe):
Jeśli dochodzi do infekcji wirusowych w trakcie drugiego trymestru ciąży, to dziecko ma duże szanse na wystąpienie schizofrenii w przyszłości.
-Rola stresu:
Stres jako czynnik inicjujący schizofrenię.
Ale sam stres nie jest czynnikiem wystarczającym do wystąpienia schizofrenii. Wszystkie czynniki razem dają ryzyko zachorowania.
-Rola rodziców:
Największą wagę przypisuje się współczynnikowi ujawniania negatywnych emocji w rodzinie - im większy ten współczynnik tym większy procent zachorowań na schizofrenię.
*Patogeneza (mechanizm powstawania choroby):
-Objawy pozytywne są spowodowane nadczynnością dopaminergiczną:
Wzrost dopaminy doprowadza do pojawienia się objawów pozytywnych czyli omamów i urojeń.
Leczy się je neuroleptykami (czyli lekami przeciwpsychotycznymi).
-Objawy negatywne - obniżenie wydzielania serotoniny, dopaminy i adrenaliny , podaje się leki typowe dla depresji.
*Zmiany strukturalne i czynnościowe w mózgu:
-Występują najczęściej w takich obszarach jak:
Kora czołowa.
Kora skroniowa (głównie lewy płat).
Zmiany w układzie limbicznym.
Jądro podkorowe.
Jądro ogoniaste i suteczkowate.
-Ponadto w wyróżnionych obszarach stwierdza się zaniki korowe.
*Małe podsumowanie:
-Schizofrenia jest PROCESEM.
-Postępują objawy najczęściej negatywne..
-Formy leczenia:
Może być czasami stosowana psychoterapia, najlepiej behawioralna.
Trening interpersonalny.
Edukacja.