Powstanie Antykomunistyczne przeciwko kolonizacji Polski przez Sowietów, Płużański Tadeusz

Wydany przez Instytut Pamięci Narodowej "Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944 - 1956" jest dziełem szczególnym, nie tylko dlatego, że w sposób niezwykle szczegółowy przedstawia dzieje oporu Polaków przeciwko nowemu, sowieckiemu okupantowi. Jego wielką wartością jest również to, że porusza zagadnienia do tej pory mało znane w powszechnej świadomości. O podziemiu antykomunistycznym nie pisano - mimo upływu 18 lat "wolnej Polski" - zbyt wiele, wyjąwszy kilka większych prac, jak np. "Czerwona Msza" Bohdana Urbankowskiego, czy dwie pozycje o tym samym tytule - "Żołnierze wyklęci", jedna autorstwa Jerzego Ślaskiego, druga wydana w formie albumu przez Oficynę Wydawniczą Volumen we współpracy z Ligą Republikańską.

Atlas zadaje kłam kilku rozpowszechnianym w PRL-u przez komunistyczną propagandę, kłamliwym twierdzeniom, niestety funkcjonującym często nawet do dziś. Po pierwsze: że w Polsce mieliśmy do czynienia z wojną domową, bratobójczymi walkami, w których tylko jedna strona - rzecz jasna komunistyczna - miała rację. Po drugie, że w 1944 roku zdecydowana większość Polaków poparła nową władzę, czyli że komuniści nie napotkali na większy opór społeczny. Po trzecie, że ci, którzy przeciwstawiali się tej władzy, byli "zdrajcami", "faszystowskim, reakcyjnym podziemiem", "zaplutymi karłami reakcji", a najczęściej "bandami".
Jak wypowiadał się o tym wybitny znawca powojennych dziejów Polski historyk Marek Jan Chodakiewicz: "Jest to zdumiewające, bowiem nigdy w historii świata nikt nie pisał uczciwie o żadnej »wojnie domowej«, kiedy centrum dowodzenia drugiej strony znajdowało się w obcej stolicy (Moskwie) i w obcych rękach (Stalin), a większość wojsk związanych z walkami, decydującymi o ich przebiegu, to Sowieci - zarówno Armia Czerwona jak i NKWD. Komunistyczny przywódca Władysław Gomułka pisał otwarcie w maju 1945 r., że bez Sowietów, tubylczych komunistów zmieciono by z Polski w tydzień. Dużo bardziej zasadnym jest przyłożyć do Polski model post-kolonialny. Większość tzw. polskich żołnierzy służących po stronie komunistów, to poborowi z przymusu. Nieliczni to miejscowi kolaboranci. Do pewnego stopnia podobnie przecież było w koloniach brytyjskich w Afryce czy w Indiach. Tamtejsze powstania tłumiły od początku siły tubylcze pod brytyjskim dowództwem. Ale wojska brytyjskie były bardzo nieliczne. W Polsce natomiast mieliśmy nie tylko siły tubylcze pod sowiecką komendą, ale wręcz wielomilionowe armie sowieckie z całymi dywizjami NKWD zajętymi zwalczaniem polskich powstańców.
Żołnierze II konspiracji niepodległościowej byli zatem nie "bandytami", ale patriotami, którzy walczyli o niepodległy byt państwa polskiego, płacąc za to często najwyższą cenę. Ich cnotą było to, że nawet pod nową okupacją chcieli być ludźmi wolnymi. Często do lasu szli dlatego, że w "ludowej" Polsce nie było dla nich miejsca, że tylko w leśnych oddziałach mogli czuć się bezpiecznie. Dwie, przeprowadzone w 1945 i 1947 roku, akcje amnestyjne dla większości żołnierzy podziemia skończyły się więzieniem, a nawet karą śmierci.
Mało znana była do tej pory również skala oporu. Tymczasem przez podziemie niepodległościowe przeszło ponad 200 tysięcy osób, kilkanaście tysięcy z nich straciło życie.
Dla porównania - w Powstaniu Styczniowym walczyło co najwyżej 100 tysięcy Polaków. Dlaczego zatem walki z sowieckim okupantem po II wojnie światowej nie nazywać po prostu: Powstaniem Antykomunistycznym, jak domaga się tego Marek Jan Chodakiewicz?
Atlas opisuje dzieje zarówno wielkich, ogólnopolskich organizacji, jak Armia Krajowa i powstałe na jej bazie Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość, jak również Narodowe Zjednoczenie Wojskowe, ale także dziesiątki mniejszych, często lokalnych struktur antykomunistycznych. Prócz historii zbiorowości pokazuje też konkretnych ludzi, ich nazwiska, twarze i na ogół tragiczne losy.
Po raz pierwszy opisana została także mało znana konspiracja młodzieżowa, która obejmowała - jak się dowiadujemy z wnikliwych badań - ponad 11 tys. grup w całym kraju. Dla nich "ludowa" władza wcale nie była łagodniejsza - też byli represjonowani, skazywani i zsyłani do obozów dla młodocianych więźniów politycznych.
W "Atlasie" przyjęto dwie daty graniczne istnienia antykomunistycznego podziemia. Początek to styczeń 1944 r., kiedy Armia Czerwona zaczęła wkraczać na ziemie II RP. Koniec to grudzień 1956 r., czyli ostatnia amnestia dla żołnierzy wolnej Polski, związana z październikową "odwilżą". Ale - jak podkreślają sami autorzy - to cezura jedynie symboliczna. Nawet do połowy lat 60. przed komunistami ukrywali się bowiem (bo o walce nie mogło być już raczej mowy) ostatni żołnierze II RP. Jednym z nich był Józef Franczak "Lalek", w czasie niemieckiej okupacji AK-owiec, potem członek Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, zadenuncjowany i zamordowany podczas obławy w 1963 roku.
Reasumując, wbrew komunistycznej, czarnej propagandzie, niepodległościowe podziemie w latach 1944 - 1956 było niemal bezpośrednią kontynuacją organizacyjną i ideową niepodległościowej konspiracji antyniemieckiej okresu II wojny światowej, przede wszystkim Armii Krajowej i Polskiego Państwa Podziemnego. Głównym celem żołnierzy II konspiracji było odzyskanie przez Polskę wolności. Powołując się na Marka Jana Chodakiewicza, śmiało można powiedzieć, że było to Powstanie Antykomunistyczne przeciwko kolonizacji Polski przez Sowietów.

TADEUSZ M. PŁUŻAŃSKI