Definicja rodziny-(opisowa) Szczepański . R- grupa osób połączonych stosunkiem małżeńskim i stosunkiem rodzic- dziecko. R jest grupą określoną przez trwałe i zalegalizowane stosunki seksualne dwojga partnerów dające życie swoim dzieciom i uzależniających je w początkowej fazie życia od siebie. R wprowadza w życie dzieci jednocześnie tworzy jedno gospodarstwo domowe, żyjąc pod 1 dachem. R to grupa oparta na trwałych wzorach postępowania. R to grupa oddzielona od innych grup zasadą odrębności.
Model prawosławny Prawosławie nie wypracowało szczeg. modelu rodziny, r to instytucja zbawcza. P oparte na zasadzie
Poszczególne Kościoły są niezależne, często oparte o państwowość. Istnieje tzw. moralne pierwszeństwo Konstantynopola. Założenia teologiczne *małżeństwo traktowane jako powołanie chrześcijaństwo, rodzina droga do uświęcenia na równi ze stanem zakonnym i kapłańskim. *Model małżeństwa odwołuje się do przemienienia na górze Tabor do doskonałości powołani są wszyscy: świętość małżeńska i zakonna to 2 odmiany przemienienia, Taboru, wiodą do tego samego celu, do przemienienia. Małżeństwo ma służyć temu przemienieniu: przemianie człowieka. Adam został stworzony na obraz Chrystusa, Ewa na obraz kościoła.* Stworzenie człowieka ,instytucji K-ła i małżeństwa to 1 akt stwórczy Boga. Człowiek jest powołany do życia małżeńskiego. Św J Chryzostom: kto nie jest związany węzłem małżeńskim, posiada pełnię bytu? Stąd wynika że małżeństwo nie przeszkadza kapłaństwu, ale winno je wyprzedzać. Wg XIX w popi diecezjalni musieli po 4 roku studiów ożenić się. Ten obowiązek nie dotyczył zakonników i bp. Bp mogą zostać ci, którzy wychowali swoje dzieci a żony zgodziły się na pójście do klasztoru lub wdowcy *małżeństwo zostało ustanowione w raju jako archetypiczny obraz, wyprzedza istnienie konkretnej pary ludzkiej. Małżeństwo miało już charakter sakramentalny. Chrystus swą obecnością w Kanie to potwierdził. Zatem małżeństwo nie jest stanem jedynie przyrodzonym lecz jest w pełni stanem łaski *celem małżeństwa jest wzajemna miłość *w prawosławiu model małżeństwa bardziej akcentuje aspekty: moralne, personalne, symboliczne. Katolicyzm ma znamiona: dogmatyczne, moralno-prawny. Miłość małżonków jest podstawą kościoła domowego, małżonkowie patrzą w te sama str. dzieci przynoszą jakość macierzyństwa i ojcostwo. Obrzędowość Symbolika akcentuje niezwykłość mał. Dla powołania chrześcijańskiego. Celebracja sakr. mał. składa się z 2 części, zaślubin i koronacji. Koronacja to znak otrzymania charyzmatu, potrzebna by założyć nową rodzinę, wiary K-ół domowy. Ta symbolika nawiązuje do koronacji Chrystusa. Przy końcu małżonkowie wychylają kielich wina na wspomnienie cudu w kanie. Rozwiązywalność Jest to kwestia dyskutowana: nawet wtedy rozwiązywanie jest dopuszczalne gdy stoi w sprzeczności z doktryna. Małżeństwo modelowo js dozgonne ,ale może być rozwiązane, możliwość rozwodu ze względu na wielka słabość ludzką. Wypracowano ceremoniał powtórnych zaślubin. Rozpoczyna się od modlitw pokutnych, w których js wyrażona boleść K-ła. Zabrania się udzielania więcej niż 3 ślubów. teoretycznie tylko zdrada może być przyczyna rozwodu: zdrada żony z jakimkolwiek m, męża z kobieta zamężną praktyce zasada ta poszerzona: usiłowanie zabójstwa, trwała choroba umysłowa, zmiana wyznania. Sytuacja kobiety Ma ona szczególną role w małż. Bo js wyposażony w charyzmat zbawienia, zbawczo oddziałuje na męża i dzieci. Jest zdolna obdarzać miłością bezinteresowną i tego pragnie.
Protestancki model Brak wspólnej spójnej koncepcji teoretycznej. Wynika to z przeciwstawieniu się wszystkiemu co katolickie. Luter widział zło w instytucjach nie w człowieku. Katolicyzm nie lekceważył aspektu instytucjonalnego, ale koncentruje się na czł .Lutrranizm +kalwinizm, aspekt teologiczny *u podstaw leżą Stwórcy: „bądźcie płodni...”interpretuje się je jako przykazanie. Czł ma prawo korzystać z rzeczy stworzonych. Czł musi współżyć wynika to z natury* podkreśla się szczególna godność mał, które będąc instytucją naturalną pozostaje dziełem boskiej woli, konsekwencją tego jest wyniesienie małżeństwa ponad inne stany* małżeństwo dziełem Bożym pośrednio. Stwórca stworzył m i k obdarzył cechami(popędem)stad małżeństwo musi być traktowane jako dzieło Boga, nie jest ono jednak sakramentem lecz ziemskim powołaniem człowieka *nie musi być zawierane w kościele chociaż ma pewien wymiar kościelny, małżonkowie przychodzą po to by otrzymać błogosławieństwo. M jest też instytucja życia społ. utworzone dla dobra społecznego. M może być rozwiązane w określonych okolicznościach, nie ma charakteru absolutnego. Cudzołóstwo js powodem rozwodu. Powołanie się na Sw Pawła „trzeba się ożenić niż płonąć” stąd wniosek że małżeństwo ma prawo poślubić inna jeśli zapłonie. To przedłuża się o aspekt winy, moralny os niewinne maja prawo ułożyć na nowo sobie życie. Okoliczności uzasadniające rozwód: zdrada, impotencja, opuszczenie odstępstwo od wspólnoty protestanckiej. Kół anglikański-małżeństwo protestanckie :anglikańskie *nie udziela się ślubu kościelnego os której współmałżonek żyje błogosławieństwo ślubu jest urzędowe, ale kół się w to angażuje. Nie jest błogosławione małż które rozwija się z charyzmatu. Pojęciem małżeństwa, wolą Chr. jest to by mał. trwało całe życie i anglikanie to popierają. Po II wojnie światowej anglikanie rozluźniają to postanowienie. Nie można bezwzględnie zakazać mał jednak temu kto wchodzi w zw. małż powtórnie za życia współmałż nie świadczy sakramentalnym małż, szacunkiem dla słów Chr. *kwestia kontroli urodzeń, rygorystyczne stanowisko, 1 dozwolonym środkiem js dobrowolna wstrzemięźliwość. jednak gdy istnieją powody mogą być stosowane inne metody. Ważne by obie os były zgodne w tej decyzji i umacniali jedność mał. Decyzję 1wszy wypowiada mąż bo on dźwiga odpowiedzialność za życie każdego członka rodziny. Wybór ten wymaga żywej wiary i oceny moralnej wobec Boga. Elementy modelu rodz w protestantyzmie małżeństwo punktem wyjścia, rodzina to sposób życia ludzi wg Bożych praw, relacje do B są bezpośrednie, modlitwa, czytanie pisma, rodzina tworzy wspólnotę, model patriarchalny, dzieci słuchają rodziców ze względu na dar rodzicielstwa
Bachofen W 1861 ogłosił „ Prawo matki” wysunął w tym dziele twierdzenia *ludzie od początku żyli w stanie heteryzmu bez obrażania moralności następstwem heteryzmu jest to iż pochodzenie określano po linii żeńskiej *kobieta matka obdarzona była wielkim szacunkiem. B zauważył że można zaobserwować proces ograniczenia praw mężczyzn wobec kobiet. Jego zdaniem ta zmiana wywołana była przez religię. Prześledził mity gr i doszedł do wniosku że bogowie opowiadają się po stronie ojca. Religia miała być przyczyna zmian. tezy B były popularyzowane przez Engelsa.B wprowadził nowy typ analizy oparty na kulturze i jednocześnie otworzył obraz historycznej rodziny.
Morgan1871 „ Małżeństwo starożytne” Badał kwestie pokrewieństwa ideałów, przyjął system pokrewieństwa właściwy jest wspólny wszystkim ludziom Ameryki Płn, wyróżnił 100 nazw na określenie pokrewieństwa wg niego nazwy odzwierciedlają rzeczywiste relacje między ludzkie, wysunął wniosek że istniało najpierw małżeństwo typu heterogonicznego -grupowego -monogamicznego, przyjął też że nazwy w sposób rzeczywisty odzwierciedlają relacje
Engels 1882 „ o pochodzeniu rodziny własności prywatnej i państwa” .Przedstawił najpierw poprzednie koncepcje i przeprowadził ich krytykę, Jego koncepcja ma charakter ekonomiczny, U podstaw rodziny leży instytucja własności pr, Rodzina pojawiła się po to by rozwiązać problem dziedziczenia własności, Własność posiadali gł mężczyźni i to oni wymusili stworzenie rodziny monogamicznej. Wg E człowiek kiedyś miał inna hierarchię wartości: przetrwać. Wartości wyższe, moralne :nie istotne. Koncepcja E była inspiracja do nowych badań nad mał.
Szkoła funkcjonalna -Malinowski Twierdził że u ludzi pierwotnych są wyraźne formy zinstytucjonalizowanego małżeństwa :m jest wyraźnie rozróżnione od współżycia seksualnego pozamałżeńskiego. Instytucja małżeństwa jest wyraźnie usankcjonowana publicznie zawarcia małżeństwa (np. u polinezejczyków jest to wejście do namiotu małżonków)współżycie powszechne jest małżeństwo monogamiczne. Wg M zjawisko bezładu seksualnego obserwuje się tylko współżycie u ludów wysoko rozwiniętych
Kierunek humanistyczny Codey-1864-1929 badacz ogólników powszedników kulturowych, twórca podziału grup kulturowych na pierwotne i wtórne. C konstatując powszechność ideałów ludzkich tj. powszechność jedności miłości braterstwa i odrzucając jednocześnie możliwość pozaspołecznego wyjaśnienia tych powszechnych wartości doszedł do pojęcia gr. pierwotnej. Eg niego gr. pierwotna to rodzina, gr. rówieśnicza, społeczność lokalna to „pierwiastki natury ludzkiej” czyli ośrodki socjalizacji jednostki. Przez gr. pośrednie rozumie gr. odznaczające się ścisłym zespoleniem jednostek przez relacje, stosunki osobiste i współprace. Są one pierwotne bo mają zasadniczy wpływ na kształtowanie się społecznej natury i ideałów ludzkości. Zdaniem C to rodzina odgrywa zasadnicze znaczenie gdyż tworzy podstawowy układ odniesień. C obserwował we współczesnym mu społ. ameryk. Depersonalizacje stosunków ludzkich przy jednoczesnym ich rozszerzeniu i zwielokrotnieniu. Ta depersonalizacja polega na tym że większość gr. nie uczestniczy już jako cała osoba ale wchodzi do nich tylko jakąś wyspecjalizowaną wyszkoloną wyizolowaną częścią samej siebie. C ufał że w samej przyszłości uda się odbudować system wartości których uosobieniem była pierwotna rodzina
Modele chrześcijańskie* Chrześcijaństwo wniosło pewien przełom *Małżeństwo odnosiło do wartości ewangelicznych *Chr. zdecydowanie zrywało z poligamią na rzecz monogamii. Traktowało małżeństwo jako szczególny stan życia* Od św. Augustyna podkreślano wymiar sakramentalny małżeństwa tzn. to że na osoby spływa specjalna łaska *Ch wniosło przekonanie o równości mężczyzny i kobiety oraz o nierozerwalności małżeństwa *Z ewangelicznej perspektywy podkreśla się walor prokreacyjny. Dziecko posiada szczególną wartość, więc nie może być porzucone ani sprzedane. Szczególną role pełni wzór macierzyństwa Maryi. Na rodzinach ciąży obowiązek wychowania moralnego i społecznego. Z punktu widzenia Ew zaniedbania wychowawcze są grzechem *Przez okres starożytności i średniowiecza wymagania wobec małżeństwa i rodziny nie były kodyfikowane. Małżeństwo było zawierane wg pewnych zwyczajów we wspólnotach które strzegły jego nierozerwalności .Istniał też ścisły związek pomiędzy K-łem i wspólnotą lokalna. Związek małżeński był traktowany jako dobrowolne. Oczekiwano od niego dużej liczby dzieci, traktowano je w odbiorze społecznym niekoniecznie jako akt personalny
Model katolicki opiera się na 4 źródłach :Ew i listy, nauczanie Ojców, nauczanie Soborów :Trydencki i Vatykański, katolicyzm społeczny XIV i XV w.
Ew i listy Mt 19 małżeństwo js monogamiczne, to związek 1 kob i 1 mężcz, jest dozgonne *Św. Piotr traktował życie rodzinne jako świadectwo wiary, to rodzina daje innym świadectwo wiary i przez to przymnaża innym wiary. Podkreśla że trzeba ukazywać wartości wew. tzn. piękno duszy *Św. Paweł występuje przeciwko rozwiązłości seksualnej potępia rozwody, czy związki homoseksualne. To od niego pochodzi tzw. przywilej pawłowy. Dawał tez pozytywny model małżeństwa. podkreślał rolę motywacji rodzinnej, mówił o nadrzędnej roli męża i o poddaństwie żony. Kobieta ma być poddana ale i miłowana przez męża na wzór miłości J do k-ła. Dzieci mają być posłuszne w Panu swoim rodzicom. Obowiązkiem rodziców jest wychowanie przez karcenie
.Nauczanie Ojców Rozwinęli doktrynę K-ła na temat małżeństwa. Ojcowie zachodni podkreślali naturalny charakter małżeństwa małżeństwo jest naturalną konsekwencją podziału na dwie płcie, którego twórcą jest Bóg. M jest więc w początku w zamyśle Boga. sakramentalny charakter podkreślano wysoką godność małżeństwa. Augustyn ujmuje małżeństwo jako prawdziwy sakrament. *Augustyn wskazuje na 3 wartości jakie niesie małżeństwo :potomstwo, wierność, sakrament. A uważa że sakrament js największą wartością małżeństw bo oświeca tych którzy nie wybrali „ De bona comingali” miało wielkie znaczenie
Sobór Trydencki 1545-1563 Wyliczono przeszkody wykluczające nam fakt zaistnienia zw. małżeńskiego( błędy w mowie: warunkowa symulacja, pomyłka co do osoby, brak wolności, decyzji; błędy co do formy kanonicznej: wymóg zawarcia małżeństwa w Kościele i wobec kapłana, niepełnoletniość dz ( dz 14,ch 16),święcenia kapłańskie lub perfazja zakonna, uprowadzenie, zbrodnia popełniona uprzednio współmałżonka, pokrewieństwo i powinowactwo, impotencja płciowa)*wypracowano prawo procesowe w kwestiach orzeczeń o niewierności *rozróżnienie cele pierwszorzędne i zrodzenia wzajemna pomoc i zaspokojenie potrzeb seksualnych *Sobór ten ustalił że mał zawarte w Kle mają też charakter państwowy, cywilny. Stąd zrodziła się myśl objęcia mał które nie być w Kłe j ursdykcją państwową np. mał niewierzących. W konsekwencji rewolucji franc wprowadzono instytucję małż świeckiego i instytucje rozwodów. Państwo przejęło funkcje Kła: jursdykcja na każdym już mał. Przyjęto procedury świeckie na wzór kościelnych ale bez aspektów religijnych. Odłączenie państwa od Kła było b. łatwe gdyż kłó oparł się na naturalnych elementach więzi jak miłość i przyjaźń. *Interpretacja związana ze strukturą mieszkańską trwa do dziś. Rozdział kła od państwa, obywatele nie muszą być tego samego wyznania. W Polsce 1945 wprowadzono świeckie prawo małżeńskie. Nie określano w nim definicji mał, określano zespół czynności cywilno prawnych. Z punktu widzenia pr polskiego mał js instytucja świecką powstałą przez kontrakt, js związkiem trwałym ale nie absolutnym powstaje we swobodzie, cele małżeństwa :osobisty-służy dobru i szczęściu partnerów, społeczny. Interpretacja mał związana państwami totalitarnymi- komunizm, faszyzm. Komunizm traktował mał jako świeckie i na tej postawie chciał stworzyć model rodziny socjalistycznej wychowanie obywateli poza rodziną
Vatikanum II Małżeństwo jest aktem osobowym, związkiem trwałym ze względu na dobro obu stron, potomstwa i małżeństwa. jest związkiem miłości w którym zaakcentowana js miłość małżonków. W nauczaniu soboru niejako odwrócona zostaje kolejność celów: miłość jako podstawa zostaje zaakcentowana, a zrodzenie jest konsekwencją. Podkreślano że współżycie js istotnym elementem życia małżeńskiego ale służy nie tylko prokreacji a dobru miłości małż bo celem małżeństwa js świadczenie sobie pomocy, rozwój osobowości małżonków. Rodzina jest szkoła dojrzałego człowieczeństwa.
Katolicyzm społeczny Od połowy XIX zainicjowano tygodnie społeczne. Szerokie studia nad zagadnieniem rodziny prowadzone były przez został przez nią opracowany kodeks rodziny kt był częścią szerszego kodeksu społecznego. Kodeks rodziny była to wykładnia zagadnień rodziny żyjącej pod koniec XIXw. Na pierwszym miejscu były prawa rodziny wobec państwa ze względów chronologicznych i teolog. W państwie rodzina powinna znajdować swego opiekuna i orędownika, nie może ono ingerować bezpośrednio w życie rodziny. Kodeks podkreślał równość kob i mężczyzn ale zaznaczając że kobiety i m dopełniają się ze względu na komplementarność płci-stąd wynika różne rolr społ. Role pozarodzinne kob powinny być rozpatrywane z punktu widzenia jej zasadniczej roli jako matki i żony. Pierwszorzędnym posłannictwem k jest macierzyństwo. Rodzice mają prawo do wychowania dzieci w tym do wych religijnego.
Orientacja psychoseksualna Froud, wychodził z założenia że w jednostce jest siła napędowa osobowości-libido. Wyprowadził tezę ze motorem ludzkich działań są świadome i wyparte ze świadomości procesy psychiczne stłumione i wyparte ze świadomości do podświadomości gł w ok. dzieciństwa. Wyodrębnił w osobowości struktury id ego i superego. Istnieje ciągła walka pomiędzy sprzecznymi dążeniami kultury i natury. Elementem tej walki jednostki ze społeczeństwa są nerwice. Psychoanaliza ma odkrywać źródła jego lęków i nerwice. Froud dookreślił libido, co naprawdę nakręca osobę Libido to popęd seksualny jest od dzieciństwa. Inni w tym kierunku np. Adler wiążą libido z innymi siłami tu libido to instynkt mocy i znaczenia. Na podstawie luźnej analizy struktury rodzeństwa ustalił że osoby najstarsze są spokojniejsze bo mają poczucie znaczenia .Jego zdaniem dzieci muszą zaznaczyć swoją pozycję. Fromm twórca psychoanalizy humanistycznej, w „ ucieczce od wolności” wychodzi z założenia że podstawowym instynktem jest instynkt bycia z kimś Dla realizacji tej potrzeby człowiek jest w stanie zrezygnować z własnej wolności tam funkcjonuje rodzina. Cechy wspólne or psychoan. rodzina jest podstawą strukturą która wywiera silny wpływ na kształtowanie osobowości. Rodzina tworzy harmonijną osobowość