Masaż logopedyczny, pomoce logop


Jolanta Borowska

Przedmiot: szkolnictwo specjalne

Masaż logopedyczny-rehabilitacja dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym

Artykuł opublikowany w specjalistycznym serwisie edukacyjnym http://awans.szkola.net/

0x08 graphic

0x08 graphic

Jolanta Borowska

Dyplomowany logopeda

Ośrodek Szkolno-Wychowawczy

Pruszków

MASAŻ LOGOPEDYCZNY-REHABILITACJA DZIECI Z MÓZGOWYM PORAŻENIEM DZIECIĘCYM

Mózgowe porażenie dziecięce definiowane bywa jako ,,powstałe w czasie ciąży, porodu lub w okresie okołoporodowym nie postępujące zaburzenia czynności będącego w rozwoju ośrodkowego układu nerwowego, szczególnie neuronu ruchowego” (Michałowicz 1997). Mózgowe porażenie dziecięce jest więc zespołem zaburzeń głównie ruchowych. Początkowo zaburzenia ruchowe objawiają się głównie trudnościami w zakresie podstawowych czynności fizjologicznych takich jak ssanie i połykanie. Później występują również zaburzenia w funkcjonowaniu narządu mowy.

Wśród dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym znaczna grupa ma zaburzenia mowy- od najlżejszej dyslalii przez jąkanie do dyzartrii (kompleks dysfunkcji wynikający z nieprawidłowej pracy mięśni oddechowych, fonacyjnych i artykulacyjnych).

U dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym występuje mniejsza sprawność już na dwóch etapach niemowlęcego rozwoju mowy.

Głużenie - (między 2 i 4 miesiącem) - dziecko wyładowuje swą energię przez ruchy całego ciała. Są to przejawy głosowe wywołane przez stany wewnętrzne - głód, ból. Reakcje głosowe nie są jeszcze naśladownictwem, gdyż głużą także dzieci głuche. U dzieci z porażeniem mózgowym obserwuje się o wiele mniejszą sprawność czuciowo - ruchową na etapie głużenia. W okresie tym dziecko z porażeniem ma mniejszą możliwość wyćwiczenia i przygotowania swych narządów mowy do czynności jedzenia i mówienia.

Gaworzenie - (między 5 i 12 miesiącem) - traktowanie jest jako świadome powtarzanie dźwięków. Dziecko słyszące własne wokalizacje i dźwięki otoczenia zaczyna je naśladować, a powtarzając ćwiczy zarówno słuch, jak i motorykę narządów mowy. Gaworzenie jest więc swoistym treningiem słuchu i artykulatorów. Bardzo ważny więc element stanowi tu kinestezja mowna, czyli czucie położenia narządów mowy. Wskutek ograniczenia możliwości ruchowych dziecku z mózgowym porażeniem brak wyobrażenia własnego ciała, ma zaburzoną znajomość jego schematu i orientację przestrzenną.

Nie kojarzy więc słyszanego dźwięku z ruchem aparatu artykulacyjnego, nie jest w stanie naśladować wzoru i powtarzać ruchów narządów mowy, utrudnione jest śledzenie przedmiotów, a więc nie kojarzy i trudniej przyswaja ich nazwy. Mowa to czynność automatyczna, bezwarunkowa. Składa się na nią szereg bardzo precyzyjnych, skomplikowanych i szybko po sobie następujących ruchów. Zrozumiałość mowy zależy więc od jakości tych drobnych ruchów w obrębie narządów artykulacyjnych. Dziecko z porażeniem mózgowym ma znacznie mniejsze możliwości czuciowo- ruchowe na etapie głużenia, a to pogłębia mniejszą sprawność ruchowo- słuchową na etapie gaworzenia. Zaleca się, aby terapia mowy była prowadzona równolegle z rehabilitacją ruchową, ponieważ możliwość porozumiewania się za pomocą mowy ma nie mniejsze znaczenie jak sprawność ruchowa.

Zaburzenie analizatora ruchowego u dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym występuje od urodzenia. Dlatego dla logopedy niezwykle istotny jest wywiad dotyczący porodu i okresu okołoporodowego, sposobu karmienia (czy dziecko było karmione piersią?) ewentualnych trudności w ssaniu, czy połykaniu, odrzucaniu smoczka, kłopotów z gryzieniem, żuciem, piciem z kubeczka, ślinieniem się.

U dzieci z porażeniem mózgowym gaworzenie pojawia się później i jest ubogie. Przeważnie składa się z samych samogłosek, brak jest sylab. Często taki stan utrzymuje się długo, nawet kilka lat.. Dziecko nie wymawia spółgłosek i sylab. Dzieje się tak dlatego, że artykulacja samogłosek nie wymaga precyzyjnych ruchów języka. Język u dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym bywa najczęściej niesprawny, pozostaje w płaskim ułożeniu na dnie jamy ustnej. Mała jest też sprawność warg wynikająca ze słabej pracy mięśnia okrężnego warg.

Dziecko nie potrafi wykonywać ćwiczeń oddechowych- dmuchać, przy ,,całuskach'' nie zwiera warg, lecz ma je szeroko rozchylone .W czasie jedzenia nie ściąga wargami zawartości .łyżeczki- musi mieć pokarm płynny, wlewany do buzi. W okresie gaworzenia nie pojawiają się podstawowe sylaby -(pa, ba)

wymagające zwarcia warg. Nie są też wymawiane głoski dwuwargowe-(p, b, m). Język ponieważ leży w pozycji płaskiej i niskiej nie wykonuje ani ruchów poziomych, (w czasie jedzenia przesuwanie pokarmu na tylne zęby trzonowe)

ani pionowych niezbędnych do prawidłowego połykania i artykulacji wielu głosek. Podczas jedzenia język unosi się ku górze lub cofa spastycznie. Często więc pokarm dostaje się pod język i dziecko ma ogromne trudności z jego połknięciem. Z tych powodów u dzieci z porażeniem mózgowym z chwilą przyjęcia pionowej postawy ciała pojawia się uciążliwe dla otoczenia ślinienie. Wargi są bowiem stale rozchylone, język niesprawny i ślina spływa obficie. Dziecko nie kontroluje tego, trzeba mu przypominać, aby połykało ślinę.

Istnieje także pewna grupa dzieci, która mimo porażenia mózgowego nie ma trudności z jedzeniem i połykaniem śliny. Dzieci te jednak nie wykorzystują w miarę sprawnego języka w czasie mówienia. Takie dzieci nie naśladują podczas ćwiczeń ruchów demonstrowanych przez logopedę.

Jedzenie jest czynnością fizjologiczną, wcześniejszą niż mówienie . Jeżeli obserwujemy zaburzenia funkcji jedzenia, jest to dla nas sygnał, że będą także duże problemy na poziomie rozwoju mowy. Dobrze jest jeśli pracę z dzieckiem na jak najwcześniejszym etapie zacznie matka pod kontrolą logopedy. W czasie

Codziennej pielęgnacji można dostarczać dziecku wielu bodźców- mówiąc do niego. Dziecko obserwuje pracę narządów mowy, słucha i naśladuje .Matka w czasie codziennych czynności powinna usprawniać takie czynności związane z jedzeniem jak połykanie ,gryzienie ,żucie ,picie z kubeczka.

Ćwiczenia logopedyczne z dzieckiem z porażeniem mózgowym obejmują oprócz usprawniania narządów mowy także uczenie systemu słowno- językowego.

Ćwiczenia usprawniające motorykę artykulatorów rozpoczynamy możliwie jak najwcześniej .Należy je włączyć do zabiegów pielęgnacyjnych przy dziecku. Zaczynamy od ćwiczeń biernych niezależnych od woli i udziału dziecka. Jest to przede wszystkim masaż wszystkich części aparatu mowy: policzków , żuchwy, okolic przełyku, warg (strony wewnętrznej i zewnętrznej ), języka, dziąseł, podniebienia miękkiego i twardego.

Masaż nie jest przyjemny dla dziecka. Jeśli jednak rozpocznie się masaże odpowiednio wcześnie dziecko przyzwyczai się do nich.

Oto przykładowe ćwiczenia bierne:

MASAŻ - (ĆWICZENIA BIERNE).

Do wykonywania masażu możemy wykorzystywać następujące przedmioty:

-smoczki (bez otworków ) nałożone na butelki, które wypełniamy płynem o różnej temperaturze

- łyżeczki plastikowe lub metalowe

- skórka od chleba

- kawałek jabłka

- lizak podłużny

- miękka szczoteczka do zębów

- gaza jałowa do owinięcia palca lub chirurgiczna rękawica jednorazowa.

Masaż wykonuje się kilka razy dziennie przed jedzeniem. Ćwiczenia łączymy z bodźcami słuchowymi jak w okresie głużenia i gaworzenia - dżwięki odpowiadają masowanym miejscom:

Masaż żuchwy polega na delikatnym wykonywaniu ruchów w dół i do góry.

Ruchy muszą być rytmiczne i płynne. W pozycji górnej wargi są złączone,

a w dolnej rozciągnięte. Należy próbować naśladować ruchy żucia, czyli łączyć ruchy pionowe i poziome żuchwy.

Masaż warg wykonuje się czystymi rękami, można założyć cienkie gumowe rękawiczki medyczne:

Policzki, podbródek i czoło masujemy ku skroniom .Wewnętrzną stronę policzków, wargi i dziąsła masujemy palcem w rękawiczce lub którymś z wymienionych przedmiotów.

Masaż języka wykonujemy ruchami kolistymi od czubka ku tułowi- należy tu uważać na często wygórowany odruch wymiotny. Masujemy czubek i boki języka. Próbujemy ujmować język i przesuwać go na boki i ku górze. Takie bowiem precyzyjne i szybkie ruchy języka są warunkiem prawidłowej wymowy spółgłosek.

W masażu bardzo istotna jest kolejność- zaczynamy od miejsc oddalonych od jamy ustnej - czoło, broda - stopniowo zbliżając się do warg, a masaż kończymy wewnątrz jamy ustnej.

Użycie przedmiotów o różnej gładkości i strukturze powierzchni oraz o różnej temperaturze ma ścisły związek z teorią i praktyką zajęć z zakresu integracji sensorycznej. Masaże takie bowiem oprócz stymulowania motoryki artykulacyjnej oddziaływują także na analizator czuciowy masowanych narządów. Wybór przedmiotów do masażu dostosowuje się indywidualnie do dziecka, jego wieku, wrażliwości i preferencji. Przedmioty o powierzchni szorstkiej chropowatej czy lekko kłującej stosujemy tylko w masażu dzieci starszych. Ingerencja wewnątrz jamy ustnej nie jest przyjemna, dlatego masaż zawsze wykonujemy stopniowo i tylko z użyciem tych przedmiotów, które dziecko zna i do których jest przyzwyczajone. Masaż poprawia motorykę artykulacyjną, poprawia czucie w obrębie jamy ustnej (kinestezja artykulacyjna), a także zmniejsza wrażliwość błon śluzowych. Nadwrażliwość jest przyczyną częstych wymiotów i zaksztuszeń . Masaż można wykorzystywać do nauki prawidłowego jedzenia- stopniowego przechodzenia z pokarmów płynnych i papkowatych na stałe, co wiąże się z lepszym żuciem i połykaniem. Ma to niebagatelne znaczenie w doskonaleniu samoobsługi dziecka, o co za tym idzie jego lepszego funkcjonowania.

LITERATURA:

,,Logopedia pytana i odpowiedzi” -podręcznik akademicki pod red. Tadeusza Gałkowskiego i Grażyny Jastrzębowskiej

,,Zaburzenia mowy u dzieci- wczesne rozpoznawanie i postępowanie logopedyczne” - Elżbieta Stecko

,,Logopedia”- Irena Styczek

6



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Wierszyki logopedyczne - Burek z podwórka, pomoce logop
dzieckolog, pomoce logop
Uczymy poprawnej wymowy wzorujac sie na bazie literatury dzieciecej -Materialy na WDN, pomoce logop
masaz logopedyczny
plan pracy logopedycznej, POMOCE EDUKACYJNE, logopedyczne dok
12 PRZYKAZAŃ LOGOPEDYCZNYCH, Pomoce do pracy z dziećmi, Logopedia
diagnoza logopedyczna, POMOCE EDUKACYJNE, logopedyczne dok
Pomoce dydaktyczne w terapii logopedycznej, POMOCE EDUKACYJNE, logopedyczne dok
dzieckolog, pomoce logop
masaz logopedyczny
Autorskie pomoce do utrwalania wybranych przez siebie glosek, Logopedia
KONSPEKT ZAJĘĆ LOGOP 21x, LOGOPEDIA
GIMNASTYKA DLA JĘZYKA, pomoce dydaktyczne, logopedia
Metoda SI(1), pomoce-logopedia
Sposoby wywoływania głoski sz, POMOCE EDUKACYJNE, logopedia
Ćwiczenia oddechowe jogi, Pomoce do pracy z dziećmi, Logopedia
sluch d-t, Pomoce do pracy z dziećmi, Logopedia

więcej podobnych podstron