1. Rodzaje wypowiedzi
opisowe - mają charakter sprawozdawczy, opisują stan faktyczny prawdy lub fałszu;
b. ocenne - zawierają aprobatę lub dezaprobatę pewnego stanu rzeczy (przeszłego,
przyszłego lub teraźniejszego). Są to nasze subiektywne odczucia, nie podlegają
weryfikacji. Nie są prawdą ani fałszem, często jest to język polityki, język który stosujemy do
dziecka. Może to być środek perswazji, język propagandy;
c. normatywne - zawierają wzór powinnego zachowania w odpowiedniej sytuacji.
Nie podlegają kryterium prawdy lub fałszu, tylko są weryfikowane przez kryterium
„obowiązują” lub „nieobowiązują”. W ramach tych wypowiedzi mamy dyrektywy -
to życzenia, zalecenia przyszłych powinnych zachowań;
d. optatyw - wypowiedź dotycząca życzenia, co do trwającego lub przyszłego stanu rzeczy;
e. performatywne - to formułki związane z czynnościami konwencjonalnymi (np.: formuła
w czasie zawierania związku małżeńskiego, nadania imienia statku).
2. Jak jest zbudowana norma prawna
Według koncepcji trójelementowej normę prawną dzielimy na:
Hipoteza - założenie, przypuszczenie, określa warunki, w jakich przypisywany jest komuś obowiązek lub uprawnienie, wskazuje adresata normy i jego cechy (np. zawód, wiek, stan zdrowia) i okoliczności (zjawiska, wydarzenia, miejsce działania np. w miejscu pracy), np.:
Sprzedawca, który otrzymał cenę wyższą od ceny sztywnej (...)
Dyspozycja - wskazuje sposób (treść) zachowania adresata, określa jego obowiązki lub uprawnienia, np.:
(...) obowiązany jest zwrócić kupującemu pobrana różnicę (...)
Sankcja - określa konsekwencje prawne (dolegliwości, nieprzyjemności, kary) zachowania niezgodnego z obowiązkiem. Wyróżnia się sankcję karną (represyjną), egzekucyjną i nieważności (bezskuteczności), np.:
(...) podlega karze pozbawienia wolności do lat trzech.
3. Czym się różni prawo cywilne od innych gałęzi prawa
Prawo cywilne to prawo prywatne.
Charakteryzuje je równorzędność stron stosunku cywilno-prawnego i autonomia woli.
Równorzędność stron występuje tylko na płaszczyźnie prawa cywilnego.
Autonomia woli - polega na tym, że strony same decydują własną wolą: czy powstanie stosunek
prawny, w jakim kształcie i kiedy ustanie.
4. Gałąź prawa
Gałąź prawa - w miarę pełna, spójna i wewnętrznie uporządkowane wg przyjętej metedy zespoły norm prawnych regulujących obszernie określone kategorie stosunków społecznych np. prawo cywilne, karne itd.
5. Kompleksowe regulacje prawne
Kompleksowe regulacje prawne - ujęte w akcie prawnym zespoły norm prawnych
regulujące jeden stosunek społeczny z kilku gałęzi prawa (np.: prawo zamówień
publicznych)
6. Rodzaje wykładni
autentyczna - jest to wykładnia dokonana przez organ, który wydał akt prawny. Jedyny rodzaj
wykładni, który mam moc obowiązywania wstecz od momentu wydania przepisu;
legalna - wydana przez orzeczenie Sądu Najwyższego;
praktyczna - orzekanie według litery prawa przez sądy (zdroworozsądkowe orzecznictwo,
np. ława przysięgłych).
Wykładnia doktrynalna
Wykładnia językowa
Wykładnia logiczna
Wykładnia systemowa
Wykładnia funkcjonalna
Wykładnia uchylająca (derogująca)
7. Co to jest stosunek cywilno-prawny
STOSUNEK CYWILNOPRAWNY - określona przepisami prawa więź o charakterze
powinnościowym pomiędzy określonymi przez hipotezę normy prawnej podmiotami prawa,
które posiadają określone przez dyspozycję normy prawnej względem siebie uprawnienia i
obowiązki. Sankcja za ich niezrealizowanie jest egzekwowana przez paostwo. Z reguły są to
stosunki dwustronnie zindywidualizowane; są też stosunki jednostronnie
zindywidualizowane (np.: prawo własności).
Elementy stosunku cywilnoprawnego:
strona - podmiot lub grupa podmiotów o jednorodnych interesach w ramach danego
stosunku cywilnoprawnego
podmioty - osoby fizyczne lub prawne występujące jako strony
przedmiot - zachowanie dozwolone, nakazane lub zakazane stosownie do
wynikających z istoty stosunku prawnego uprawnieo i zobowiązao także względem
rzeczy i dóbr niematerialnych
8. Co to są zdarzenia cywilno-prawne i ich podział
ZDARZENIE CYWILNOPRAWNE - fakty określone w hipotezie normy prawnej, z którymi dyspozycja normy prawnej łączy powstanie zmiany lub ustanie stosunku prawnego lub zmiany w podmiotowości prawnej.
Podział:
1. zdarzenia niezależne od woli ludzkiej (np. śmierć człowieka)
2. zdarzenia zależne od woli ludzkiej - czynności zmierzające do wywołania skutków
prawnych
a. działanie (czynne zachowanie się); np.: zawarcie umowy
b. zaniechanie (bierne zachowanie); np.: niewłączenie przez kierowcę świateł
w samochodzie i spowodowanie wypadku
9. Co to są prawa podmiotowe
Prawo podmiotowe -> wynikające ze stosunku cywilno prawnego sfera możności postępowania w określony sposób, przyznania przez normę prawną w celu ochrony interesów podmiotu uprawnionego i przez te normy zabezpieczone.
Typy praw podmiotowych:
bezpośrednie - możność podejmowania działań w odniesieniu do
określonego dobra bez udziału osób trzecich
roszczeniowe - możność żądania określonego zachowania się w celu
osiągnięcia korzyści
kształtujące - możność ukształtowania przez uprawnionego stosunku
prawnego istniejącego w ramach innego stosunku
Kryterium - stopień ochrony prawnej
bezwzględne - skutkują extra omnes, czyli wobec wszystkich
względne - skutkują względem określonej osoby (np.: względem kontrahenta)
Kryterium - interes ekonomiczny
majątkowe
niemajątkowe (osobiste i rodzinne)
Kryterium - przenoszalność
zbywalne
niezbywalne (dobra osobiste)
Nabycie, zmiana, wygaśnięcie praw podmiotowych
Nabycie:
pierwotne - bez następstwa prawnego (np. przez zasiedzenie)
pochodne:
translatywne - przechodzi w całości
konstytutywne - nabywamy fragment uprawnień poprzednika
sukcesja generalna - przechodzi całość praw
singularna - nabywamy poszczególne prawa
Kolizja praw podmiotowych - jedno prawo ogranicza inne
zasada rozstrzygnięcia sądowego
zasada pierwszeństwa
10. Co to jest osoba fizyczna
Osoba fizyczna - to każdy człowiek
Koniec bytu osoby fizycznej.
Następuje wraz z jej śmiercią (ustaje zdolność do czynności prawnych i wszystkich praw).
Prawnym stwierdzeniem jest: zwłoki, orzeczenie lekarskie, akt zgonu wystawiony przez urzędnika
Urzędu Stanu Cywilnego.
Uznanie za zmarłego - np. zaginionego po 10 latach - zaginiony to taki, o którym nie wiadomo
gzie jest i czy żyje. W przypadku 70-latka uznanie następuje po 5 latach. Przed 23 rokiem życia
nie można nikogo uznać za zmarłego (nawet jak zaginie niemowlę).
Sadowe stwierdzenie zgonu - ma charakter deklaratoryjny (stwierdza jak powstała sytuacja,
gdyby nastąpiła śmierć) - brak zwłok.
Kiedy śmierć jest niewątpliwa, aczkolwiek niezupełnie pewna (np. pilot, bo samolot eksplodował,
lawina itp.) sąd stara się określić najbardziej precyzyjnie godzinę zgonu (dziadkowie na chwilę
obecną nie mogą dziedziczyć).
W przypadku odnalezienia cofa się skutki prawne - można je cofnąć.
11. Co to są dobra osobiste
kodeks cywilny nie definiuje w sposób jednoznaczny pojęcia,
wymienia przykłady takie jak: zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko,
pseudonimy, wizerunek, tajemnica korespondencji, prawo do pochówku
12. Zdolność prawna i do czynności prawnych
Zdolność prawna - zdolność podmiotowa, czyli zdolność do bycia podmiotem prawa. Każdy
człowiek ma ją od chwili urodzenia. Dziecko poczete lecz nie narodzone (naciturus) może
także być podmiotem praw i obowiązków w określonych sytuacjach (jeżeli urodzi się żywe)
Zdolność do czynności prawnych - możność kształtowania swojej sytuacji prawnej poprzez zaciąganie i realizację zobowiązań
Zdolność do czynności prawnych:
1. brak zdolności do czynności prawnych
osoby do 13 roku życia
osoby ubezwłasnowolnione całkowicie
2. częściowa zdolnośd do czynności prawnych
małoletni ( 13 - 18 lat)
osoby częściowo ubezwłasnowolnione (tylko w sprawach majątkowych)
(podlegają kontroli sądu, opiekun może kwestionowad dokonane czynności)
3. pełna zdolność do czynności prawnych
osoby pełnoletnie ( od 18 lat)
osoby, które nie są ubezwłasnowolnione
kobiety od 16 roku życia, w przypadku, gdy zawarły związek małżeoski za zgodą
sądu.
13. Co to jest osoba prawna
9. Osoba prawna.
Osoba prawna - podmiot prawny (ma zdolność prawną).
Osoba prawna - to jednostka organizacyjna wyposażona przez normę prawną w zdolność
prawną, aby mogła być podmiotem prawa (np. skarb państwa, gminy, powiaty itp.)
oraz posiadająca zdolność do czynności prawnych.
Początek bytu osoby prawnej - to moment wpisu do stosownego rejestru. Osoba prawna
w stosunku do osoby fizycznej ma ograniczoną zdolność prawną (z jej natury, bo np. prawo
rodzinne, prawo spadkowe). Wolę osoby prawnej wyrażają jej organy.
Koniec bytu osoby prawnej może nastąpić przez:
akt uprawnionego organu państwa (organu założycielskiego),
upływ czasu (spółka na czas nieokreślony),
decyzja władz organu,
orzeczenie sądu, np. rozwiązanie lub upadłość,
reorganizacja, np. inkorporacja, podział, połączenie.
Wszystkie te sposoby muszą być poprzedzone okresem likwidacji.
Osobowość prawną posiadają:
sp. z o.o. (domniemanie winy w przypadku zaistnienia niewypłacalności; ciężar dowodu
spoczywa na członkach zarządu),
spółka akcyjna (jest domniemanie niewinności w przypadku niewypłacalności; ciężar
dowodu spoczywa na twierdzącym).
Kategorie i rodzaje osób prawnych:
państwowe (Skarb Państwa - jako dominium: przedsiębiorstwa państwowe),
samorządowe (gminy, powiaty, województwa, spółki gminne),
wyznaniowe (kościoły, związki wyznaniowe, spółki wyznaniowe),
prywatne - spółki prywatne (spółki kapitałowe posiadają osobowość prawną).