1.Diageneza to zespół procesów prowadzących do chemicznych, fizycznych i mineralnych zmian w osadzie po jego złożeniu. Procesy te obejmują zmianę składu mineralnego, struktury a niekiedy zmiany składu chemicznego osadu i prowadza do stwardnienia osadu Prowadza one do cementacji - sprasowania i spojenia ziaren.
Procesy cząstkowe:
-twardnienie koloidów , utrata wody w przestrzeni miedzy ziarnowych, efektem jest twardnienie-kombakcja pod wpływem nacisku wyżej leżących warstw skalnych(zmniejszenie porowatości)-rekrystalizacja wytracenie się związków z roztworów krążących w złożonym osadzie.-sylifikacja, wypieranie przez krzemionkę innych pierwiastków i związków (sylifikacja drewna)-dolomityzacja, -foselizacja, spłaszczenie i stwardnienie złożonych na dnie elementów szkieletowych organizmów
2.Krzemionkowe skały organiczne - głównym minerałem budującym jest chalcedon. -Geza, zawiera krzemionkę pochodzenia organicznego-ziemia okrzemkowa -diatomit, zdiagenezowana ziemia okrzemkowaspongiolity,utworzone z igiełek gąbek spojonych lepiszem-radiolaryty, utwardzone z pancerzyków radiolarii (promienic) -opoka lekka, powstaje w wyniku odwapnienia skal węglowych
2Wiek skał:
M. biostratygraficzne. skamieniałości przewodniej- szczątków czy śladów bytowania takich organizmów, które występowały powszechnie w danym środowisku sedymentacji i wykazywały dużą wrażliwość na zmiany warunków środowiskowych. wiek względny.Litostratygrafia. Jej zasada opiera się na obserwacji ciągłości sedymentacji dominującego w danej jednostce typu osadu.
.metodę C14 zjawisku stalego w organizmach żywych stężenia atomow izotopu c14. Izotop ten jest wchlaaniany przez komorki roślinne i organizmy zwierzece z powietrza wraz z dwutlenkiem wegla. Proces ten jest przerywany wraz z śmiercią organizmu i od tego czasu zaczyna się połowiczny rozpad izotopu wegla c14. Połowiczny rozpad wynosi 5568 lat. Żeby dowiedzieć się kiedy dany organizm umarl musimy zmierzyć aktualne proporcje radiowęgla do węgla stabilnego i porównać je z proporcjami jakie występowały kiedy żył.M: uranowo-torowa argonowo-potasowa. Polegają one na pomiarze ilości pierwiastków znajdujących się w szeregach promieniotwórczych.M. oparte na odczycie zapisanego w strukturach krystalicznych minerałów oddziaływania różnych typów promieniowania, np. świetlnegoM. paleomagnetyczna. Polega na rozpoznaniu w skałach orientacji magnetycznej cząstekM. klimatostratygraficzne.
3.Deluwia powstaja po spłynięciu materialu skalnego ze zbocz. Sa utworami warstwowanymi zlozonymi z gruntow mineralnych glownie gliniastych podzielonych warstwami zawierającymi humus (substancje organiczna Obserwujemy wiec cykliczność sedymentacji.
4.Hipocentrum ośrodek wstrząsów sejsmicznych zlokalizowany w głębi litosfery
Epicentrum miejsce na powierzchni skorupy ziemskiej położone w najbliższej odległości nad ogniskiem trzęsienia ziemi (hipocentrum).
5.Analiza granulometryczna określenia składu granulometrycznego skaly okruchowej polega na mechanicznym rozdzieleniu jej na frakcje o określonych średnicach ziaren i ustaleniu procentowego udziału poszczególnych frakcji w badanej probce. W skalach o średnicach mniejszych od 0.07 mm - się metoda areometryczna, rozdzielenia na frakcje dokonuje się z uzyciem areometru na podstawie okreslania prędkości opadania czastek mineralnych w zawiesinie wodnej przez oznaczenia zmian jej gęstości. Sr. wieksza niż 0.07 mm okreslenie składu dokonuje się metoda sitowa. zestawu sit o różnych oczkach.
6. Metody okreslania wspolczynnika filtracji.
a) za pomoca wzorow empirycznych - wykorzystuje sie analize ganulometryczna k=cd210 [m/d]. Stosowalnosc 0,1<d10<3mm
b) za pomoca metod labolatoryjnych - do rurki wsypujemy porcjami probke gruntu o wysokosci najczesciej 10cm. Po wsypaniu kolejnej porcji zwilzamy od dolu w wyniku wzniosu kapilarnego. Gdy probka jest nasaczona dolewamy wody do pewnego okreslonego punktu. Otwieramy odplyw na dole i woda przeplywa przez caly badany obiekt. Rejestrujemy ubytek wody w jednostce czasu.
c) za pomoca badan polowych Najbardziej wydajna jest metoda próbnego pompowania. Probne pompowanie wykonuje sie w warunkach naturalnych przy nie naruszonej strukturze gdzie panuja naturalne cisnienia piezometryczne i temperatury. Przeprowadza sie je w pojedynczych otworach lub w wezlach hydrogeologicznych. otwory umozliwiajace założenie do otworow pomp do spagu warstwy wodonosnej. Otwory obserwacyjne do pomiarow stanow zwierciadla wody i poboru probek do badan fizykochemicznych. min 3 piezometry umozliwiaja okreslenie kierunku i predkosci przeplywu wody. Jezeli pompowanie wywoluje mala depresje to moze to swiadczyc o duzej zasobnosci w wode,
7.Minerały allogeniczne- minerały powstałe poza środowiskiem sedymentacji danej skały (np. kwarc to efekt procesów pomagmowych - buduje morskie piaskowce; biotyt, muskowit, piaskowiec arkozowy)
Minerały autigeniczne - minerały powstające w środowisku formowania danej skały, charakterystyczne dla jej środowiska sedymentacji (np. tlenki żelaza- limonit, weglany - kalcyt, dolomit)
11.Rzeki :doliny, w których gromadzą się znaczne ilości osadów rzecznych zwanych aluwiami . erozje, transport , osadzanie.
a) rzeka prostolinijna: koryto pozbawione zakretow, przy brzegach lachy aluwialne polozone naprzemian, wystepowanie zwiazane jest z obecnoscia w podlozu skal odpornych na scieranie tworzacych struktury linijne, dominuje erozja wglebna
b) rzeka meandrujaca: niewielki spadek, wyrownany reżim, duza zdolnosc retencyjna zlewni ,splywem powierzchniowym a znaczna infiltracja wod opadowych, rzeki zasilane głównie z wod podziemnych, woda plynie jednym waskim glebokim kretym korytem
c) rzeka roztokowa (dzika): niewyrownany przeplyw, nadbudowuja dno doliny, mala zdolnosc retencyjna zlewni spowodowana spadkiem terenu lub brakiem zwartej pokrywy roslinnej wiecej wod opadowych splywa do dolin rzecznych po powierzchni terenu.
Tarasy rzeczne są to spłaszczenia terenu występujące na różnych wysokościach w dolinie. Tarasy:
erozyjne -zawieszone nad dnem doliny pozostałości dawnej równi aluwialnej
erozyjno-akumulacyjne na skalnych półkach większe miąszości osadów.
Osadowo-erozyjny rzeka wcina się we własne osady.
Akumulacyjne- cykliczność zmian intensywności erozji i akumulacji.
12. Lodowce:cyrkowy, alpejski, norweski, piedmontowy, kontynentalny
13.typy wód:
higroskopijna - powstaje na drodze absorpcji przez ziarna mineralne pary wodnej z powietrza. błonkowata - powstaje poprzez wiązanie przez ziarna mineralne drobin pochodzących z wody ciekłej, dzięki siłom elektrycznym występującym w cząstkach mineralnych. kapilarna - poruszająca się pod wpływem sił adhezji, które przy powierzchni ziaren w kapilarach są większe od sił ciężkości. wsiąkowa - woda atmosferyczna poruszająca się pod wpływem siły ciężkości w dół przez strefę aeracji.zawieszona - przypowierzchniowa - występuje płytko pod powierzchnią tam gdzie występują nieprzepuszczalne i słabo przepuszczalne utwory, jej gruntowe - ograniczone od góry swobodnym zwierciadłem i strefą aeracji, a od dołu stropem warstwy słabo lub nieprzepuszczalnej. Zasilane bezpośrednio przez opady atmosferyczne wgłębne - przykryte są utworami słabo lub nieprzepuszczalnymi, znajdują się pod ciśnieniem hydrostatycznym. głębinowe - występują głęboko pod powierzchnią Ziemi, nie są zasilane przez opady atmosferyczne, ich źródła są nieodnawialne.
14.wydatek stodni - obietosc wody uzyskiwana w okreslonych warunkach hydrogeologicznych, hydrogeologicznych technicznych oraz okreslonej depresji zwierciadla wody podczs pompowania samowyplywu z otworu studziennego w jednostce czasu
15. OSW i ZWU
Obszar w otoczeniu ujecia w ktorym w wyniku pompowania nastepuje zmiana parametrow filtracyjnych strumienia -zasiegeim wplywu ujecia ZWU. Obszar splywu wod do ujecia (OSW) jest to czesc obszaru ZWU z ktorego woda splywa do ujecia i w obrebie ktorego linie pradu zbiegaja sie w ujeciu.
16.Porowatosc- cecha utworow skalncych wynikajaca z obecnego w nich wzajemnie kontaktujacych sie dostepach dla przeplywu medium pustek. Szczelinowatosc- cecha utworow sklanych wynikajaca z obecnosci w nich sieci spekan i szczelin. Wyrozniamy szczeliny syngenetyczne- powstajace w procesie tworzenia sie skaly w skutek dzialania sil wewnetrznych, tektoniczne- powstajace podczasz zachodzenia ruchow gorotworczych w skutek dziala sil zewnetrznych, wietrzeniowe- powstaja w skutek wietrzenia fizycznego, odprezeniowe- powstaja w wyniku zmniejszenia sie sily nakladu szczeliny moga powstac w kazdym rodzaju skal zwiezlych. Krasowatosc- wlasnosc skal wynikajaca z obecnosci pustek skalnych powstalych na drodze ugowania skal latwo rozpuszczalnych
17. ruchy masowe Spływy nieregularnym często przyspieszonym ruchem przypowierzchniowym mas skalnych w dół zbocza wywołanym ich przesyceniem wodą. Upłynnieni ulegają łatwo osady ilaste, toteż tak zwane spływy błotne - spływy glin i iłów - są najczęstszym rodzajem tego typu przemieszczeń zboczowych..Zsuwy przemieszczanie mas skalnych po zboczu wzdłuż jednej lub kilku powierzchni poślizgu. Ruchy osuwiskowe zachodzą najczęściej na zboczach o nachyleniu do 30 stopni. Obrywy - powstają w wyniku nagłego ruchu mas skalnych, któremu towarzyszy krótkotrwała utrata kontaktu z podłożem. Obrywy powstają na zboczach o nachyleniu powyżej 60 stopni
18. prawo filtracji Darcy'ego.
Ilość wody przepływająca w jednostce czasu przez środowisko porowate jest wprost proporcjonalna do wysokości straty ciśnienia i odwrotnie proporcjonalna do odległości.
19.Przemieszczanie osadów po zboczu: zwiększenie nachylenia , obciążenie, wstrząsy,przesuszenie, podniesienie poz. Wód. 20. wybrzeże abrazyjne: klif,podcios brzegowy, platforma abrazyjna, szkier, platforma akumulacyjna.
21.Rozpad skał: insolacja, zamróz. 22.metamorfizm:regionalny,termiczny,dynamiczny,impaktowy
.Osówisko konsekwentne, insekwentne, asekwentne(jedna wrastwa):szczeliny,nisza osów., rynna os jęzor os..Wysadzinowość gruntów-zdolnośc do agrdacji lodu w ich strukturach. sezonowe zmiany objętośc gruntów. .izostazja - równowaga pomiędzy różnymi wycinkami skorupy ziemskiej; bloki stosunkowo sztywnej i lekkiej litosfery "pływają" po plastycznej astenosferze - obciążone zanurzają się, odciążone unoszą się.Ploso-przebłębienie przy brzegu podcinanym Erozja wiatru: deflacja(nisza def z wydmą, ostaniec deflacyjny),korazja(grzyb skalny,grniak)
Wietrzenie mechaniczne: # zmianami natężenia promieniowania słonecznego # zmianami wilgotności gruntu - duże znaczenie w przypadku skał ilastych# mechanicznym działaniem soli # mechanicznym działaniem organizmów
Linia lobowa - linia, która powstaje na styku przegród i wewnętrznej ściany muszli głowonogów. Linia lobowa nie jest widoczna z zewnątrz muszli, ale jest głównym elementem diagnostycznym podczas rozpoznawania taksonów dla paleontologów.
Zlodowacenia polskie
a)narwii - czesc pojezierza mazurskiego, polnocne mazowsze, polnocne podlesie, b) poludniowo polskie - siegnelo podnurze karpat i sudet c) srodkowopolskie polnocne zbocza sudetow, wyzyne slaska i gory swietokrzyskie obiol zasiegiem srodkowa wisle i dolny bug d) wisly w dorzeczu odry do zielonej gory powyzej poznania, w dorzeczu wisly do rejonu plocka i dalej w kierunku polnocno wschodnim
ERA |
OKRES |
Kenozoiczna |
Czwartorzęd |
|
Trzeciorzęd |
Mezozoiczna |
T, j, k |
Paleozoiczna |
K, o, s, d, k,p |
Proteroiczna |
Prekambr |
Archaiczna |
|