Wykład 1 - Komunikowanie społeczne

Literatura:
Tomasz Goban-Klas "Media i komunikowanie masowe"
Bogusława Dobek Ostrowska "Podstawy komunikowania społecznego"

Marek Tokarz „Argumentacja - perswazja - manipulacja. Wykłady z teorii komunikacji.” Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk 2006

Komunikowanie jest pojęciem bardzo pojemnym i w szerokim rozumieniu odnosi się do całej przyrody ożywionej: -świata roślin, -świata zwierząt, ludzi. Akty komunikowania (w większym rozumieniu niż tylko biologicznym) zachodzą zawsze w społeczeństwie. dlatego mówimy o "komunikowaniu społecznym" jako o najszerszym systemie komunikowania.

Stadia rozwoju społecznego:

1. Era znaków i sygnałów rozpoczęła się wraz z pojawieniem się humanoidów.

2. Era mowy i języka - między 90 a 40 tysiącleciem p.n.e. pojawiła się mowa artykułowana.

3. Era pisma - rozpoczyna się zapewne ok. 5 tys. Lat temu w dorzeczu Eufratu, Tygrysu.

4. Era druku i komunikowania masowego - jest jeszcze późniejsza, wkroczyliśmy w nią dopiero pięćset lat temu. Wynalazek druku zmienił oblicze Europy. Pojawiła się książka, potem ulotka polityczna, gazeta i rozpoczęła się epoka komunikowania masowego.

5. Era telekomunikacji i informatyzacji rozpoczęła się w połowie XIX wieku - telefon, fotografia, płyta gramofonowa, film.

6. Era komputera - koniec XX w. Społeczeństwa i gospodarki pozostają pod ogromnym wpływem tego medium.

Społeczna historia środków masowego komunikowania

Środki komunikowania nazywane powszechnie masowymi mają krótką historię. Prasa powstała 400 lat temu, radio i TV są jeszcze młodsze

Książka

Dawne gazety

Kino i film

Radio i telewizja

Muzyka fonograficzna

Media telepatyczne - łączą telekomunikację z informatyką. Wykorzystują różne rodzaje technologii multimedialnej (kable, satelity), miniaturyzację urządzeń, grafikę, odtwarzanie dźwięku, sterowanie itp.

1. Definicja komunikowania interpersonalnego i społecznego

Komunikowanie interpersonalne - dotyczy ludzi, zatem jego zrozumienie wiąże się ze zrozumieniem występujących między nimi związków. Polega na dzieleniu się znaczeniami, co wskazuje, że jeżeli ludzie mają się ze sobą porozumiewać to muszą zgodzić się co do definicji terminów, którymi się posługują. Jest symboliczne, czyli gesty, litery, dźwięki, liczby i słowa mogą jedynie przedstawiać pojęcia, które mają przekazywać lub stanowić ich przybliżenie.

Komunikowanie społeczne - proces wytwarzania, przekształcania i przekazywania informacji pomiędzy jednostkami, grupami i organizacjami społecznymi. Celem komunikowania jest stałe i dynamiczne kształtowanie, modyfikacja, bądź zmiana wiedzy, postaw i zachowań w kierunku zgodnym z wartościami i interesami oddziałujących na siebie podmiotów.

2. Schemat i model procesu komunikowania

nadawca → komunikat → odbiorca

Nadawanie szum komunikat komunikat szum odbiór

nadawca → kodowanie → kanał → dekodowanie → odbiorca

Szum

Odbiór Nadawanie

Nadawca - osoba, zapoczątkowuje proces komunikowania, posiada informacje, a ponad to chęć, potrzebę lub cel jej przekazania. Nadawca to osoba, która formułuje komunikat i ma określony cel w przekazaniu go innej osobie. Nadawca dokonuje zakodowania wiadomości, czyli tłumaczy treść na symbole, a więc słowa, rysunki, gesty itp. Podczas kodowania nadawca powinien zadbać o to, aby odbiorca rozumiał znaczenie symboli. Nadawca przekazuje wiadomość odbiorcy za pomocą określonych środków czy drogi kontaktu (kanału). Decyzja, jaki sposób komunikacji powinien zostań wybrany uzależniona jest od cech informacji, ważności, a także łatwości jej zakodowania. Odbiorca odczytuje znaczenie wiadomości poprzez jej dekodowanie.

Proces komunikacji można scharakteryzować za pomocą następujących pytań:

·       kto mówi?

·       co mówi?

·       w jaki sposób?

·       do kogo?

·       z jakim skutkiem?

Efektywność komunikacji uzależniona jest od podobieństwa umiejętności komunikacyjnych, postaw, wykształcenia, doświadczeń społecznych i kultury uczestników tego procesu. Im większe różnice w obrębie wymienionych cech tym większe prawdopodobieństwo niepowodzenia w komunikacji. Nieefektywność komunikacji oznacza, że znaczenie wiadomości, stworzone przez odbiorcę, będzie różnić się od znaczenia przyjętego przez nadawcę. Skuteczne komunikowanie się zachodzi, zatem wówczas, gdy wiadomość zostanie właściwie zrozumiana.

 

Odbiorca - osoba, której zmysły odbierają komunikat przekazywany przez nadawcę.

Kodowanie - następuje wówczas, gdy nadawca przekształca informację w wiele symboli.

Komunikat - fizyczna forma zakodowanej informacji, którą odbieramy za pomocą zmysłów

Kanał - nośnik informacji (powietrze), nadawca powinien określić, jaki będzie najlepszy kanał do przekazania informacji

Dekodowanie - tę czynność wykonuje odbiorca, interpretuje komunikat i przekłada go na przydatną informację

Szum - czynnik, który zakłóca uniemożliwia zajście procesu komunikacji

- szum zewnętrzny - np. kichnięcie, ruch uliczny, rozmowy na korytarzu

- szum wewnętrzny - ból głowy, zęba, głód

Szumem jest każdy czynnik, który zniekształca, powoduje zamieszanie, albo w inny sposób przeszkadza w komunikacji. Szum może powstać w kanale komunikacji, czyli w środku przekazu (jakim jest powietrze dla głosu albo papier dla listu). Szum może być wewnętrzny (np. kiedy odbiorca nie zwraca uwagi na komunikat) albo zewnętrzny (np. kiedy komunikat ulega zniekształceniu przez inne dźwięki w otoczeniu). Szum może występować na każdym etapie procesu komunikowania. Jest szczególnie dokuczliwy w fazie kodowania i dekodowania.
- pragnienie nadania sensu otrzymanemu komunikatowi może być tak silne, ze odbiorca często dekoduje przekaz niejasny albo nawet bezsensowny w rozsądne stwierdzenie, całkowicie

Proces komunikowania się odgrywa w naszym życiu ważną rolę i spełnia wiele istotnych funkcji, między innymi zaspokaja potrzeby kontaktu z innymi ludźmi poprzez tworzenie się satysfakcjonujących więzi, umożliwia wywieranie wpływu na postępowanie innych ludzi, poprzez upowszechnianie i egzekwowanie pewnych wartości, norm i wzorców zachowań. Odgrywa również niebagatelną rolę w procesie samodoskonalenia się człowieka. Pomaga lepiej zrozumieć innych ludzi, otaczający go świat jak również samego siebie, przez co pozwala zdobyć aprobatę innych i tym samym umocnić poczucie własnej wartości.

Porozumiewanie się polega na przekazywaniu informacji. Umiejętność

porozumiewania się Kształtuje relacje między ludźmi. Przekazywanie informacji może odbywać się jednokierunkowo lub dwukierunkowo. W komunikowaniu jednokierunkowym nadawca przekazuje informacje bez sprzężenia zwrotnego z odbiorcą.

Nadawca - Komunikat - Odbiorca

W dwukierunkowym komunikowaniu się istnieje sprzężenie zwrotne nadawcy z odbiorcą.

Wady i zalety obu sposobów komunikowania się:

• Jednokierunkowe komunikowanie się jest szybsze, może być stosowane w przypadku komunikatów prostych i łatwych do przekazania. Jest ono także bardziej uporządkowane. Nadawcy maj ą większą pewność siebie, gdyż nie są „atakowani" przez odbiorców. Ten sposób komunikowania się jest skuteczny wtedy, gdy szczególnie trzeba dbać o porządek, np. w trakcie masowego zgromadzenia publicznego.

• Dwukierunkowe komunikowanie się jest dokładniejsze. Sprzężenie zwrotne pozwala nadawcy na udoskonalenie i doprecyzowanie komunikatu. Odbiorcy przez możliwość zadawania pytań lepiej rozumiej ą komunikat co zwiększa ich pewność siebie. Ten sposób porozumiewania się jest niezbędny w przekazywaniu komunikatów skomplikowanych. Ma ona dodatkowo, przez możliwość wypowiedzenia się i zadawania pytań, aspekt motywacyjny.

Istnieją trzy podstawowe problemy dotyczące wymiany informacji:

1. właściwe „nadawanie"

2. właściwe „odbieranie"

3. używanie pozajęzykowych środków przekazów.

1 Właściwe „nadawanie":

— treść komunikatu powinna być interesująca;

— język powinien być prosty i zrozumiały dla odbiorcy;

— przekazywanie powinno odbywać się w sposób zaangażowany;

— nadawca powinien reagować na sygnały odbiorcy (znudzenie, zmęczenie czy

odwrotnie - zainteresowanie) Dobry komunikat powinien:

— zawierać niewiele fachowych terminów;

Komunikacja   to   nie   tylko   nadawanie   komunikatu,   ale   też   aktywne

słuchanie.

Aktywne słuchanie to umiejętność a raczej kompetencja, która w znacznym

stopniu ułatwia komunikacje i poprawia zdecydowanie relacje międzyludzkie.

Rozmówca, który ma świadomość, że słuchany a nie słyszy, poprawia poczucie

własnej wartości, czuje się akceptowany i dowartościowany.

Sprzężenie zwrotne

---