Wykład : Jakość życia
Pojęcie jakości życia może być rozumiane obiektywnie
i subiektywnie.
Obiektywnie rozumiana jakość życia to zespół warunków życia
i działania człowieka. Obejmują one środowisko fizyczne, materialne i społeczno-kulturowe […]. Warunki te mogą tworzyć kontekst różnych sfer życia i działania człowieka, mogą dotyczyć rodziny, edukacji, wypoczynku, pracy, usług, prawa, życia obywatelskiego, ochrony zdrowia itp.
Warunki te można też nazwać wyznacznikami subiektywnej jakości życia.
Subiektywnie pojęta jakość życia jest wynikiem oceny
i wartościowania różnych sfer życia oraz życia jako całości.
Efekt oceny życia może mieć poznawczy charakter i wówczas mierzymy jakość życia poczuciem satysfakcji. Może też być bardziej kategorią emocjonalno-przeżyciową i wówczas mówimy raczej
o poziomie zadowolenia z różnych sfer życia i życia jako całości. Niekiedy tak pojętą jakość życia utożsamia się z poczuciem dobrostanu ( H. Sęk, 2001, s. 45)
Na jakość życia mają wpływ umiejętności jednostki związane
z zaspokajaniem ważnych dla niej potrzeb w głównych siedliskach życiowych, takich jak: praca, dom, szkoła i społeczność, oraz spełnianiem oczekiwań innych osób w tych siedliskach ( D. Goode, 1990).
Według P. Mossa (1994) jakość życia nie jest obiektywną rzeczywistością, ale subiektywną percepcją, która rozwija się
w czasie i odzwierciedla priorytety, przekonania i wartości jednostek.
Wskaźniki jakości życia obejmują: niezależność, standard życia, warunki mieszkaniowe, relacje rodzinne, wydajność, relacje społeczne, zdrowie, bezpieczeństwo publiczne, aktywności podejmowane w czasie wolnym, odczuwanie satysfakcji z życia, samopoczucie itp. (R. E. Dennis et al., 1993; R. L. Schalock, 1993).
Na jakość życia ma wpływ spektrum indywidualnych i rodzinnych doświadczeń ( np. stan posiadania, tragedie lub sukcesy w różnych płaszczyznach życia, zdrowie psychiczne i fizyczne, relacje
z sąsiadami i członkami dalszej rodziny).
Tabela 1. Obiektywny i subiektywny aspekt określania jakości życia
Obiektywne Warunki życia |
Subiektywna ocena jakości życia pozytywna negatywna |
|
korzystne |
zadowolenie uzasadnione A |
dylemat niezadowolenia B |
niekorzystne |
paradoks zadowolenia C |
niezadowolenie uzasadnione D |
Tabela ta pokazuje, że warunki życia nie wyznaczają wprost poziomu zadowolenia z życia. Są ludzie, którzy pomimo trudnych warunków posiadają pozytywną ocenę życia (C). Są wśród nich także ludzi, którzy potrafili swoją obiektywnie niekorzystną sytuację zdrowotną ( niepełnosprawność) tak przepracować psychicznie, że odkrywają dzięki tej reinterpretacji nowy sens życia i czerpią z niego wiele satysfakcji. Dylemat niezadowolenia ( B) sygnalizuje, że oprócz zewnętrznych wyznaczników, człowiek korzysta także z wewnętrznych czynników pozytywnej oceny życia; gdy ich nie ma zadowolenie z życia jest niskie. Sytuacje A i D wydają się oczywiste, występuje w nich zgodność czynników wewnętrznych i zewnętrznych .
Źródło: H. Sęk, 1993, s.11).
2