Analiza Wiersza „Kołatka” Zbigniewa Herberta
Tematem utworu Pt. „Kołatka” Zbigniewa Herberta jest wyobraźnia poety. Wiersz stanowi zbiór krótkich fraz łączących się w spójną całość. Układ wiersza sprawia wrażenie, że jest on długi, jednak to tylko pozory.
W wierszu widzimy rozdźwięk jaki panuje między fantazją podmiotu lirycznego, a innych poetów. W pierwszej części przedstawiony jest obraz myśli poety, który przelewa na papier ulotne myśli, chwilowe odczucia. Zdanie o tym, że do pisania wierszy wystarczy zamknąć oczy jest ironią skierowaną w stronę niektórych poetów. Według utworu lirycznego, poezja nie jest łatwą dziedziną sztuki i nie każdy może zostać poetą.
W dalszej części utworu ujawnia się „ja” liryczne (moja wyobraźnia). Podmiot liryczny przeciwstawia swoją wyobraźnię i fantazję wyżej wymienionych poetów. Z pozoru obrazy nie są tak piękne i niesamowite, lecz całkiem proste, jednak to w prostocie tkwi prawdziwe piękno. Podczas gdy jedni „hodują ogrody” on gra na kawałku deski. Dla jednych może być to zwykłe denerwujące stukanie, a dla innych najpiękniejsza muzyka. Kawałek deski i drewniany patyk symbolizują tu prostą i podstawową zasadę moralną - odróżnianie dobra od zła, jednoznaczne mówienie „tak” lub „nie”.
Tytułowa kołatka to przedmiot, z którego podmiot liryczny czerpie natchnienie. Dla jednych jest to drzewo, dla innych woda, natomiast dla podmiotu lirycznego kołatka stanowi jakby przejście do tajemniczego ogrodu, zakątku, gdzie króluje poezja.
Wiersz nie jest pisany górnolotną mową- jest napisany prosto i przejrzyście, aby mógł trafić pod strzechy. Możemy wyłapać epitety (miast słonecznych i białych, drewniany patyk), które pobudzają naszą imaginację oraz ciekawe metafory (włosy ich są ścieżkami do miast słonecznych i białych, zielony dzwon drzewa, niebieski dzwon wody).
Jak wspomniałem, poeta stosuje też związek wyrazowy tak-tak, nie-nie. Podobnie jak Jezus, poeta zaleca aby koniecznie zajmować jakieś stanowisko. A co kiedy niektórych kwestii nie da się rozpatrzeć jednoznacznie? Poeta nie daje jednoznacznej odpowiedzi.
Herbert przekazuje w utworze prawdę o wyobraźni, a zarazem prawdę o tym czym jest poezja. Poeta zrywa z potocznymi skojarzeniami, jakie wiążemy z wyobraźnią, twierdzi, że spełnia ona inne zadanie, niż to, które na ogół jej się przydziela: nie służy produkowaniu fikcji, nie jest narzędziem twórczej zabawy.
„Kołatka”, podobnie jak inne utwory Herberta nie są utworami zwykłymi. Nie da się po jednokrotnym przeczytaniu określić, co autor miał na myśli i właśnie w tym tkwi magia tego poety.
Wojciech Siebierański