STRESZCZENIE
AKT I
Scena pierwsza
Horacjo, Bernardo i Marcellus pełnią nocną straż na zamku w Elsynorze. Nagle ukazuje im się duch poprzedniego króla, ojca Hamleta, jednak nic nie mówi i po chwili odchodzi. Wartownicy rozmawiają o przygotowaniach do wojny z Norwegią. Potem duch zjawia się ponownie, a Horacjo próbuje go zmusić, żeby się odezwał. Niestety zbliża się ranek, słychać pianie koguta i duch znika. Wartownicy postanawiają powiadomić o wszystkim Hamleta.
Scena druga
Król Klaudiusz i Gertruda proszą Hamleta, by przestał rozpaczać po ojcu, bo czas żałoby minął. Kiedy Hamlet zostaje sam, złości się, że jego matka, Gertruda, poślubiła brata jego ojca, Klaudiusza, zaledwie miesiąc po pogrzebie swojego pierwszego męża. Potem rozmawia z wartownikami. Horacjo opowiada mu, że poprzedniej nocy widzieli ducha ojca Hamleta. Książę postanawia więc przyjść na nocną wartę, żeby zobaczyć ojca.
Scena trzecia
Laertes wsiada na statek do Francji. Żegna go jego siostra Ofelia. Laertes prosi, by nie dała się omamić czułymi słowami Hamleta, bo książę jest niestały. Nadchodzi Poloniusz, ojciec rodzeństwa. Żegna się z synem, a córce zabrania spotykać się z Hamletem.
Scena czwarta
Hamlet przychodzi w nocy do wartowników. O północy zjawia się duch, który gestem zaprasza Hamleta, żeby poszedł za nim. Wartownicy próbują powstrzymać księcia, ale ten się wyrywa i wychodzi za duchem. Horacjo i Marcellus idą za Hamletem.
Scena piąta
Duch opowiada Hamletowi, że nie stał się tym, czym jest, przez ukąszenie ogrodowej żmii, jak rozpowiada się w całej Danii. Otruł go jego brat, Klaudiusz, a potem uwiódł Gertrudę. Duch żąda, by Hamlet go pomścił, jednak zastrzega, że nic nie może się stać królowej. Duch znika. Do księcia przychodzą Horacjo i Marcellus. Hamlet każe im przysiąc na miecz, że nikomu nie powiedzą ani słowa o tym, co widzieli.
,
AKT II
Scena pierwsza
Poloniusz wysyła swojego sługę Reynalda do Paryża, by ten dowiedział się, czy jego syn prowadzi przyzwoite życie. Potem rozmawia z Ofelią, która opowiada ojcu, że widziała Hamleta wyglądającego jak człowiek szalony. Poloniusz dochodzi do wniosku, że książę oszalał z miłości do Ofelii. Żałuje, że zabronił córce spotykać się z Hamletem. Postanawia o wszystkim opowiedzieć królowi.
Scena druga
Król i królowa zastanawiają się nad dziwnym stanem Hamleta. Przed królewskim obliczem stają Rosencrantz i Guildenstern. Klaudiusz zleca im, by spędzili jakiś czas z Hamletem i dowiedzieli się, co go dręczy. Następnie zjawia się Poloniusz. Twierdzi, że zna przyczynę nastroju Hamleta. Odczytuje list księcia do Ofelii, w którym Hamlet wyznaje jego córce miłość i żegna się z nią. Królowa przyznaje, że jest bardzo prawdopodobne, iż jej syn cierpi z powodu miłości do Ofelii. Do sali zbliża się Hamlet. Poloniusz prosi, by zostawiono go z księciem samego. Chce przekonać się o słuszności swojej diagnozy. Hamlet zdaje sobie sprawę, jakie zamiary ma Poloniusz. Kpi z niego, ale ojciec Ofelii w ogóle tego nie dostrzega. Nie mogąc niczego z pewnością ustalić, Poloniusz wychodzi. Pojawiają się Rosencrantz i Guildenstern. Hamlet domaga się, by przyjaciele wyznali mu, czy przybyli na dwór z własnej woli, czy też król kazał po nich posłać. Książę dowiaduje się od nich, że zjawili się na rozkaz królewski. Następnie na zamek przybywa trupa teatralna. Hamlet rozmawia przez chwilę z aktorami, potem zostaje sam. Planuje następnego wieczoru nakazać aktorom odegranie przed dworem sceny królobójstwa. Liczy, że Klaudiusz, poruszony przedstawieniem, jakoś się zdradzi. Chce się bowiem przekonać, czy przypadkiem to nie diabeł, chcąc nakłonić go do zbrodni, zjawia mu się pod postacią ducha ojca. Potrzebuje więc dodatkowego dowodu winy Klaudiusza.
AKT III
Scena pierwsza
Poloniusz i Klaudiusz każą Ofelii porozmawiać z Hamletem. Sami ukrywają się, żeby słyszeć rozmowę. Hamlet mówi Ofelii, że jej nie kocha. Stwierdza, że kobiety niszczą mężczyzn i że nie cierpi ich strojenia się, afektacji i kokieterii. Rozkazuje zaskoczonej dziewczynie iść do klasztoru, po czym wychodzi. Klaudiusz uważa, że Hamlet nie jest szalony, jednak z pewnością coś kryje się pod jego melancholią. Postanawia wysłać go do Anglii, bo ma złe przeczucia. Poloniusz radzi, żeby przed ostateczną decyzją Klaudiusz poprosił jeszcze Gertrudę o rozmowę z księciem.
Scena druga
Hamlet instruuje aktorów i prosi swojego przyjaciela, Horacja, żeby zwrócił uwagę, jak zachowa się Klaudiusz w czasie przedstawienia. Spektakl rozpoczyna się. Kiedy aktorzy przedstawiają zdarzenie otrucia śpiącego króla, Klaudiusz podnosi się i wychodzi bardzo poruszony. Rosencrantz i Guildenstern powiadamiają księcia, że jego matka prosi, by przyszedł do niej na prywatną rozmowę. Hamlet jest przekonany o winie Klaudiusza.
Scena trzecia
Król każe Rosencrantzowi i Guildensternowi przygotować wszystko do wyjazdu Hamleta do Anglii. Kiedy zostaje sam, dręczą go wyrzuty sumienia. Zastanawia się, czy Bóg może mu przebaczyć winę bratobójstwa, skoro nadal korzysta z jej owoców. Klęka i próbuje się modlić. W tym momencie za plecami Klaudiusza zjawia się Hamlet. Chce zabić króla, ale dochodzi do wniosku, że jeśli zrobi to teraz, kiedy Klaudiusz się modli, z pewnością król pójdzie do nieba. Postanawia więc zaskoczyć go, gdy Klaudiusz będzie oddany zabawie. Kiedy wychodzi, Klaudiusz wstaje z klęczek i stwierdza, że jego modlitwa jest bezcelowa.
Scena czwarta
Hamlet zjawia się w komnacie matki. Kiedy zaczyna odpowiadać w dziwny sposób na jej pytania, królowa chce wyjść. Hamlet zatrzymuje ją przemocą. Ukryty Poloniusz zaczyna wołać pomocy, sądząc, że książę chce zabić matkę. Hamlet wyciąga szpadę, zadaje cios w miejsce, skąd dochodzi głos, i zabija Poloniusza. Potem wyjawia matce, że zna wszystkie zbrodnie Klaudiusza. Oskarża ją także o to, że dała się zwieść podstępnemu łajdakowi. O całym zdarzeniu zabrania mówić królowi.
AKT IV
Scena pierwsza
Gertruda opowiada Klaudiuszowi, O całym zdarzeniu zabrania mówić królowi.
AKT IV
Scena pierwsza
Gertruda opowiada Klaudiuszowi, że Hamlet w szale zabił Poloniusza. Król jest przerażony i boi się, że cała wina zostanie zrzucona na niego za to, iż nie uchronił swojego dworu przed szaleńcem. Zamierza zatuszować sprawę. Rosencrantzowi i Guildensternowi nakazuje odszukać Hamleta, a ciało Poloniusza przenieść do kaplicy.
Scena druga
Rosencrantz i Guildenstern odnajdują Hamleta. Proszą, żeby wyjawił, gdzie ukrył zwłoki. Oświadczają mu także, że wzywa go Klaudiusz. Hamlet nie zdradza miejsca ukrycia ciała Poloniusza, ale daje się poprowadzić przed oblicze króla.
Scena trzecia
Hamlet, stojąc przed obliczem króla, drwi ze wszystkich. Od niechcenia wyznaje, gdzie ukrył ciało. Klaudiusz oświadcza, że w trosce o zdrowie księcia zdecydował się wysłać go do Anglii. Hamlet zgadza się bez oporu. Po jego wyjściu król mówi do siebie, że napisał list do władcy Anglii, w którym nakazał zgładzić Hamleta.
Scena czwarta
Hamlet z Rosencrantzem i Guildensternem spotykają w drodze do Anglii wojska norweskie dowodzone przez księcia Fortynbrasa. Przechodzą one przez terytorium Danii za pozwoleniem Klaudiusza, żeby zaatakować Polskę. Od kapitana Hamlet dowiaduje się, że bitwa będzie toczyć się o mały skrawek ziemi. Książę wyrzuca sobie, że inni nie szczędzą życia dla tak lichego powodu, a on sam do tej pory nie dokonał zemsty.
Scena piąta
Obłąkana Ofelia staje przed obliczem króla i królowej. Kaludiusz stwierdza, że to z pewnością z powodu śmierci ojca dziewczyna straciła zmysły. Narzeka, że tak wiele nieszczęść spadło na niego w tak krótkim czasie. Dworzanin donosi, że Laertes, który potajemnie powrócił z Francji, na czele zbrojnych wdarł się do zamku. Zjawia się Laertes i obwinia króla o śmierć ojca, poprzysięgając mu zemstę. Ponownie zjawia się Ofelia. Kiedy jej brat dostrzega, że jest obłąkana, wpada w jeszcze większy gniew. Król tłumaczy mu, że nie jest winny śmierci jego ojca i obiecuje wraz z nim ścigać mordercę.
Scena szósta
Do Horacja przybywa wysłannik z listem od Hamleta. Książę pisze, że dostał się do pirackiej niewoli, natomiast Rosencrant i Guildenstern nadal płyną do Anglii. Wzywa Horacja, by jak najszybciej do niego przybył. Wcześniej jednak ma ułatwić dostarczenie listów od księcia do króla.
Scena siódma
Klaudiusz powiedział Laertesowi, że zabójcą jego ojca jest Hamlet. W czasie rozmowy zjawił się posłaniec, który dostarczył list od księcia. Klaudiusz przeczytał w nim, że Hamlet zawrócił z drogi do Anglii i niedługo przybędzie do zamku. Król postanowił, że najlepiej będzie skłonić księcia do pojedynku z Laertesem, ponieważ Hamlet bardzo lubi szermierkę i z pewnością zgodzi się na taką rywalizację. Laertes zaproponował, że umoczy koniec swej szpady w truciźnie, by mieć pewność, że książę umrze od najmniejszego zadraśnięcia. Klaudiusz miał przygotować zatruty napój, jeśliby Laertesowi nie udało się zranić Hamleta. Kiedy tak rozmawiali, przyszła do nich Gertruda z wieścią, że Ofelia utonęła. Laertes wpadł w rozpacz.
AKT V
Scena pierwsza
Dwóch grabarzy na cmentarzu kopie grób i rozmawia, że kobieta, która ma być w nim pochowana, musiała być wysokiegorodu, ponieważ pozwolono odprawić pogrzeb chrześcijański pomimo tego, iż dziewczyna się utopiła. Zjawia się Hamlet z Horacjem. Książę przypatruje się, jak grabarz wykopuje z ziemi czaszki i zastanawia się nad ludzkim przeznaczeniem. Horacjo mówi, że zbliża się jakiś orszak pogrzebowy, w którym idzie dwór. Hamlet wraz z przyjacielem ukrywają się. Kiedy Ofelia zostaje złożona do grobu, jej brat skacze za nią i rozpacza nad trumną. Hamlet przekonuje się, że to pogrzeb Ofelii, wybiega z ukrycia i także skacze do grobu. Laertes rzuca się na niego, jednak w końcu dworzanie ich rozdzielają. Horacjo zabiera księcia - razem odchodzą.
Scena druga
Hamlet opowiada Horacjowi, że w czasie podróży do Anglii zdobył listy królewskie, które Rosencrantz i Guildenstern mieli oddać władcy Anglii. Klaudiusz pisał w nich, że Hamlet ma zostać zabity. Książę zabrał oryginały i podłożył listy zawierające wyrok śmierci na Rosencrantza i Guildensterna. Następnie zjawia się Ozryk i powiadamia Hamleta, iż król założył się, że książę pokona Laertesa na trafienia w szermierce. Hamlet godzi się wziąć udział w pojedynku, jednak ma złe przeczucia. Po jednym z trafień Hamleta, królowa wypija za jego zdrowie zatrute wino przygotowane dla księcia. Walka trwa dalej i staje się coraz ostrzejsza. Laertes rani Hamleta zatrutym ostrzem, w zamieszaniu dochodzi do zamiany broni, po czym książę tą samą bronią rani Laertesa. Królowa osuwa się na ziemię, a Laertes wyznaje Hamletowi, że książę został oszukany przez króla. Hamlet rani Klaudiusza, by ten także zginął od trucizny. Horacjo chce popełnić samobójstwo, jednak Hamlet prosi go, by pozostał przy życiu i opowiadał o całej historii. W tym czasie nadciągają zwycięskie wojska Fortynbrasa. Książę norweski jest zdumiony tym, co widzi. Horacjo obiecuje, że wszystko mu opowie i że Hamlet przed śmiercią wyraził życzenie, by teraz on został władcą Danii. Fortynbras wydaje rozkaz, by zajęto się ciałem Hamleta tak, by wyrazić mu jak największy szacunek.
CZAS I MIEJSCE AKCJI
Zdarzenia opowiadane przed powstaniem szekspirowskiego dzieła można umiejscowić około XI wieku. Czas akcji samej sztuki to około 7 dni i 3 noce, choć sama fabuła rozciągnięta jest na mniej więcej trzy miesiące. (Pomiędzy niektórymi zdarzeniami przedstawionymi w poszczególnych częściach dramatu występują kilkunastodniowe przerwy).
Cała akcja rozgrywa się w Danii, na królewskim zamku w Elsynorze, a także na pobliskim cmentarzu i na drodzewiodącej do Anglii. W treści dramatu wspomina się ponadto Francję (gdzie przez pewien czas przebywa Laertes), Norwegię (z powodu napiętych stosunków dyplomatycznych), Anglię (dokąd Klaudiusz miał zamiar wysłać Hamleta) oraz Akademię w Wittenberdze (miejsce studiów Hamleta, Rosencrantza i Guildensterna).
PLAN WYDARZEŃ
1. Na murach zamku w Elsynorze pojawia się duch.
2. Król Klaudiusz wysyła poselstwo do Fortynbrasa z prośbą, o wstrzymanie jego działań wojennych.
3. Hamlet na prośbę matki i wuja zostaje na zamku.
4. Brat i ojciec Ofelii radzą jej ostrożność w lokowaniu uczuć.
5. Hamlet, podczas rozmowy z duchem ojca dowiaduje się, że przyczyną jego śmierci było morderstwo z ręki brata Klaudiusza.
6. Hamlet przyrzeka duchowi ojca pomszczenie jego śmierci
7. Ofelia tłumaczy sobie dziwne zachowanie Hamleta odrzuceniem jej względów dla niego, w czym utwierdza ją ociec.
8. Rozenkranc i Gildenstern na prośbę króla i królowej postanawiają przyjrzeć się dziwnemu zachowaniu Hamleta.
9. Poloniusz stwierdza, że dziwne zachowanie Halmleta jest spowodowane utratą miłości Ofelii. Postanawia to sprawdzić.
10. Poloniusz spotyka Hamleta, ten jednak nie poznaje go, bredzi.
11. Rozenkranc i Gildenstern informują Hamleta o przybyciu trupy aktorskiej.
12. Hamlet prosi aktorów o wystawienie Zabójstwa Gonzagi. Dopisuje do sztuki własny fragment.
13. Hamlet wyznaje Ofelii, ze nigdy jej nie kochał.
14. Poloniusz i Klaudiusz, przysłuchują się rozmowie Hamleta i Ofelii. Klaudiusz domyśla się przyczyny rozstrojenia Hamleta. Postanawia wysłać go do Anglii.
15. Hamlet obserwuje zachowanie stryja podczas trwania sztuki teatralnej. Podczas sceny obrazującej zabójstwo ojca Hamleta, zdenerwowany Klaudiusz wychodzi.
16. Król, coraz bardziej obawiając się Hamleta, postanawia wysłać go do Anglii w towarzystwie Rozenkranca i Gildensterna.
17. Hamlet słyszy przyznanie się Klaudiusza do zbrodni. Powstrzymuje się przed zemstą, gdyż Klaudiusz się modli.
18. Hamlet podczas rozmowy z matką zabija ukrytego za zasłoną Poloniusza, myśląc że to stryj.
19. Gertuda donosi Klaudiuszowi o morderstwie popełnionym przez Hamleta. Król postanawia niezwłocznie wysłać go do Anglii.
20. Hamlet nie chce wyjawić Rozenkrancowi i Gildensternowi gdzie ukrył ciało Poloniusza, w końcu wyjawia, że ciało leży na schodach.
21. Hamlet godzi się na wysłanie go do Anglii. Klaudiusz ma zamiar prosić króla Anglii o zamordowanie bratanka.
22. Ofelia, która po śmierci ojca postradała zmysły, występuje przed królewską para śpiewając niezrozumiałe piosenki.
23. Klaudiuszowi doniesiono, że lud okrzyknął królem syna Poloniusza, Laertesa.
24. Laertes podejrzewa Klaudiusza o zamordowanie swego ojca.
25. Hamlet w liście do Horacego pisze, że w wyniku bitwy z piratami przedostał się na statek płynący do Danii.
26. Klaudiusz wyjawia Laertesowi, że to Hamlet zabił jego ojca oraz, ze chce również zabić Laertesa.
27. Hamlet prosi króla o spotkanie. Klaudiusz wraz z Laertesem postanawiają zabić Hamleta.
28. Królowa donosi, że Ofelia utonęła.
29. Podczas pogrzebu Ofelii dochodzi do pojedynku Hamleta z Laertesem.
30. Hamlet wyjawia Horacemu, iż wiedział o zamiarach króla dotyczących jego śmierci w Anglii.
31. Król aranżuje pojedynek Hamleta z Laertesem. Podczas pojedynku częstuje Hamleta winem, które jednak wypija Getruda.
32. Laertes i Hamlet ranieni podczas pojedynku zatrutym mieczem umierają.
33. Hamlet, nim umiera, prosi Horacego o wyjawienie prawdy o całym zdarzeniu.
34. Fortynbras grzebie Hamleta jak bohatera.
PROBLEMATYKA
SYMBOLIKA
Tekst można odczytywać na różne sposoby.
Przede wszystkim jest to studium zbrodni dla osiągnięcia władzy. W utworze na plan pierwszy wysuwa się bowiem wątek bezwzględnej walki o władzę. Brat ojca Hamleta posuwa się do zbrodni by zdobyć tron, następnie próbuje pozbyć się niewygodnego dla siebie pasierba. Chęć zdobycia nieograniczonej władzy przyćmiewa wszelkie inne cele tego bohatera. Jednakże sprytny i tragiczny scenariusz „zbrodni doskonałej” zostaje zdemaskowany.
Utwór ten można także odczytywać jako dramat miłosny tytułowego bohatera - zmęczony tym co działo się dookoła niego oraz przerażony światem pełnym obłudy, podstępu i zdrady, bohater rezygnuje z prawdziwego uczucia do swojej wybranki, którą doprowadza na skraj szaleństwa i w konsekwencji przyczynia się do jej śmierci. Sam także ginie wkrótce potem.
Utwór ten to także doskonałe studium psychologiczne głównego bohatera. Jest to tajemniczy indywidualista, skoncentrowany na swoich własnych myślach i czynach. Wrażliwość oraz indywidualizm nie ułatwiają mu odnalezienia się w rzeczywistości która go otacza. Postanawia udawać obłęd by zachować resztki własnego JA, wówczas też obmyśla sposób na to by zdemaskować brata swego ojca. Jest on jednocześnie zwolennikiem prawdy i uczciwości nade wszystko. Hamlet to po dziś dzień symbol tajemniczości, urzeczywistniania marzeń na tle filozoficznych rozważań o sensie własnego życia i własnego postępowania.
Problematyka szekspirowskiego „Hamleta” jest niezwykle rozległa: od mistrzowskiej konstrukcji postaci, poprzez rozważania dotyczące sensu ludzkiego życia, po zagadnienia bardziej szczegółowe, bezpośrednio związane z fabułą dramatu. Najczęściej jednak traktuje się „Hamleta” jako dzieło opowiadające o prawdzie, zemście, dobru i złu, władzy oraz szaleństwie.
Chęć odkrycia prawdy determinuje działania Hamleta od momentu, gdy duch ojca wyjawił mu, iż Klaudiusz dopuścił się bratobójstwa. Jej poznanie prowadzi go do podjęcia decyzji o dokonaniu zemsty na stryju. Na początku książę wydaje się przekonany, że zapłatą za taką zbrodnię powinna być śmierć. Kiedy jednak zdaje sobie sprawę z wagi planowanego czynu, zaczyna się wahać. Poddaje w wątpliwość słowa wypowiedziane przez zjawę, pragnie kolejnego potwierdzenia. Niepisane prawo nakazujące pomścić ojca jest zbyt trudne dla jego sumienia i wrażliwości. Zgodnie z tym prawem powinien bez wahania, nie zważając na okoliczności, zabić Klaudiusza, jednak, gdy nadarza się odpowiednia okazja, nie potrafi tego zrobić. Odwleka więc wykonanie wyroku, co jeszcze bardziej potęguje wyrzuty sumienia. Jednocześnie nikomu poza Horacjem, nie może się zwierzyć z dręczących go myśli. Sytuacja zmusza go więc do udawania, odgrywania przed innymi roli obłąkanego. Hamlet przywdziewa maskę szaleńca. Ostrożnie i umiejętnie dobiera każde wypowiadane słowo, ponieważ wie, że chcąc zwyciężyć swoich przeciwników (nie tylko Klaudiusza, ale także Guildensterna, Rosencrantza oraz Poloniusza), musi prowadzić z nimi podstępną grę. By dojść do prawdy i zdemaskować podstęp, sam skazany jest na ciągłe oszukiwanie. Czasem jednak jego emocje są tak wielkie, że nie potrafi ich poskromić. Wówczas jasno daje do zrozumienia, że doskonale wie o zbrodni stryja, podstępach Poloniusza czy pułapkach, jakie próbują zastawić na niego rzekomi przyjaciele: Rosencrantz i Guildenstern. Jednak fakt, że książę mógłby otwarcie o tym mówić, jest dla jego wrogów czymś tak niewiarygodnym, iż wolą oni uznać go za człowieka szalonego niż dopuścić do siebie myśl, że Hamlet przejrzał ich grę.
Położenie duńskiego księcia staje się jeszcze trudniejsze z powodu trapiących go wątpliwości moralnych. Zabicie Klaudiusza jawi mu się jako karygodne tak samo, jak zaniechanie zemsty. Poza tym Hamlet wiele rozmyśla nad ludzkim istnieniem i dochodzi do wniosku, że tak naprawdę jest niewiele warte. Jaką więc karą może być pozbawienie kogoś nędznego życia? Ale skoro jest ono bezwartościowe, dlaczego odebranie go miałoby być czymś złym? Można podejrzewać, że w czasie długich rozmyślań książę zadawał sobie podobnie brzmiące pytania.
Hamlet nie jest w dramacie jedyną postacią, która zastanawia się nad dobrem i złem. Są chwile, gdy Klaudiusz bardzo dotkliwie odczuwa ciężar winy, która spoczywa na nim po zabójstwie brata. Kiedy próbuje w jakiś sposób za nią odpokutować, modląc się, dochodzi do wniosku, że błaganie o jej odpuszczenie nie ma już w jego przypadku większego znaczenia. Nadal korzysta bowiem z owoców swojej zbrodni, których nie jest się w stanie wyrzec. Czasem żałuje, że z powodu żądzy władzy zamordował własnego brata, ale wydaje mu się, że po tym zdarzeniu nie ma już odwrotu. Sam uznaje się zatem za ostatecznie potępionego.
„Hamlet” jest dziełem, które pokazuje, co może dziać się w człowieku, gdy przychodzi mu zmierzyć się z sytuacją graniczną, ekstremalną. Kiedy musi dokonać pewnych wyborów, a jednocześnie jest świadom, że ich konsekwencje będą radykalne i ostateczne. Według Szekspira najbardziej będzie cierpiał wówczas ten, kto nosi w sobie szlachetność, wrażliwość i jednocześnie jest obdarzony przenikliwym umysłem. Taki ktoś jak duński książę.
Zgodnie z toposem zwanym teatrum mundi życie jest grą, a świat sceną, każdy człowiek - aktorem z wyznaczoną do odegrania rolą. Szekspirowski „Hamlet” idealnie nadaje się do takiego odczytania. Nie tylko występuje w nim teatr w teatrze (w dramacie opisany został spektakl wystawiony na zamku w Elsynorze), ale sami bohaterowie dramatu zmuszeni są do odgrywania podwójnej roli w celu zrealizowania wyznaczonych sobie planów.
Hamlet chce pomścić ojca - udaje szaleńca; Klaudiusz chce zabić Hamleta - odgrywa rolę dobrego króla i ojczyma; Rosencrantz, Guildenstern i Poloniusz pragną przejrzeć zamiary księcia - przybierają maski dobrych przyjaciół. Tym sposobem iluzja zostaje podwojona i trudno odróżnić ją od rzeczywistości.
Hamlet musi przywdziać maskę, by móc zrealizować swoje plany. Udaje obłąkanego i robi to na tyle dobrze, że wszyscy wierzą, iż oszalał. Uznanie, iż książę jest chory, stanowi dla jego wrogów przynajmniej tymczasowe rozwiązanie. Uspokajają się myślą o tym, że ich przeciwnik nie jest w stanie myśleć racjonalnie.
Hamlet okazuje się jednak na tyle dobrym aktorem, iż nie pozwala, by jego rola go pochłonęła, by maska, metaforycznie mówiąc, przykleiła mu się do twarzy. Cały czas jest bowiem świadomy celu, dla którego zdecydował się ją przywdziać.
CHARAKTERYSTYKA
Hamlet
Hamlet
Duński królewicz. Niedawno zmarł mu ojciec, zaś matka poślubiła brata ojca - Klaudiusza, który przejął władzę w państwie. Hamletowi ukazuje się duch ojca i wyjawia, że jego mordercą jest własny brat - Klaudiusz. Hamlet postanawia dowieść winy stryja. Dodatkowo ma ogromny żal do matki, że tak szybko zapomniała o jego ojcu - potrzebowała zaledwie miesiąca, aby pozbyć się żałoby i powtórnie wyjść za mąż.
Od początku nie wierzy, że jego ojciec zginął od ukąszenia żmii. Kiedy duch ojca powiadamia go o rzeczywistej przyczynie śmierci, Hamlet poprzysięga zemstę. Nie potrafi jednak z zimną krwią zamordować Klaudiusza, który obawiając się zemsty bratanka postanawia wysłać go do Anglii i tam zgładzić. Zbyt wielka wrażliwość i niezdecydowanie, powodowane upodobaniem do szczegółowego analizowania problemów i długich rozmyślań, nie pozwala Hamletowi od razu wykonać powziętego postanowienia.
Hamlet, aby ukryć swoje prawdziwe uczucia, zaczyna udawać obłęd. Matka doszukuje się przyczyny jego szaleństwa w odrzuconej miłości.
Jednak Hamletowi udaje się w końcu dokonać zemsty. Zabija Klaudiusza dopiero na moment przed własną śmiercią. Ginie podczas pojedynku z Laertesem, ale przed śmiercią zadaje również śmiertelny cios królowi.
Gertruda
Matka Hamleta. Po śmierci małżonka wychodzi ponownie za mąż za jego brata, Klaudiusza. Wydaje się, że nie jest świadoma iż jej nowy mąż jest zabójcą. Gertruda nie jest najlepszą matką. Nie rozumie syna, oddala się od niego. Jest we wszystkim posłuszna Klaudiuszowi. Nie oponuje, kiedy mąż postanawia wysłać Hamleta do Anglii. Z drugiejstrony martwi ją dziwne zachowanie syna i to, że nie potrafi mu pomóc. Gertruda ginie wypijając nieświadomie zatrute wino przeznaczone dla Hamleta.
Duch
W takiej postaci przybywa na ziemię ojciec Hamleta, podstępnie zabity przez własnego brata. Prosi syna o ujawnienie prawdy o jego śmierci oraz zemsty na winnym. Jednocześnie nakazuje synowi oszczędzenie matki, którą powierza bożemu miłosierdziu.
Gildenstern (Guildenstern), Rozenkranc (Rosencrantz) - charakterystyka • Hamlet
Koledzy Hamleta z czasów uniwersyteckich. Studiowali razem z księciem w Akademii w Wittenberdze. Fałszywi przyjaciele i zdrajcy. Udają troskę o Hamleta, jednocześnie spiskując z jego stryjem. Zależy im tylko na zaszczytach, więc Klaudiusz łatwo skłania ich do działania przeciwko Hamletowi. Na jego prośbę starają się wykryć przyczynę dziwnego zachowania Hamleta. Ten udaje przed nimi obłąkanie.
Rosencrantz i Guildenstern są ślepo posłuszni nakazom króla. Król zlecił im misję dostarczenia władcy Anglii listów, w których zawarty był wyrok skazujący księcia na śmierć. Giną w wyniku zręcznej intrygi Hamleta.
Laertes - charakterystyka • Hamlet
Syn Poloniusza, brat Ofelii. Młody szlachcic, ceniący honor i odwagę.J est lojalny wobec ojca i siostry. Pomszczenie rodziny uważa za swój najwyższy obowiązek. Z powodu rozpaczy po śmierci ojca, przystaje na niegodziwą propozycje Klaudiusza, by podstępnie zabić księcia. Ugodzony zatrutym ostrze, wyznaje Hamletowi prawdę o knowaniach króla.
Poloniusz - charakterystyka • Hamlet
Szambelan królewski, ojciec Laertesa i Ofelii, gorliwy sługa Klaudiusza. Lubi przesadnie dbać o formę, szczególnie w sferze językowej. Jego wypowiedzi są kunsztowne, acz mało treściwe.
Książę drwi z Poloniusza, ponieważ nie jest on zanadto inteligentny i przenikliwy.
Jako ojciec nie spisuje się najlepiej - każe szpiegować własnego syna, a córce odmawia najmniejszego prawa do prywatności, czytając nawet jej listy miłosne.
Jest bardzo oddany Klaudiuszowi i pomaga mu, choć nie do końca świadomie, zastawić pułapkę na księcia. Swoje służalstwo i chęć przypodobania się Klaudiuszowi przypłaca życiem. Kiedy ukryty za kotarą podsłuchuje rozmowę Hamleta z matką zostaje zabity.
Horacy - charakterystyka • Hamlet
Był jedynym przyjacielem Hamleta, który towarzyszył mu w każdej chwili. Jako jedyny trwał niezłomnie przy swym księciu nie snując domysłów nad przyczyną przemiany przyjaciela, nie spiskując przeciw niemu. Jest powiernikiem księcia, który wspiera go w wykonaniu zemsty. Horacy, spełniając królewski nakaz opieki nad młodym królewiczem, stał się jakby dobrym duchem strzegącym Hamleta. Służy mu radą, zawsze przychodzi z pomocą.
Jedynie jemu książę duński powierza swoje tajemnice i brzemię, jakie nosi. Godny zaufania, to na nim po śmierci Hamleta spoczywa obowiązek przekazania tragicznej historii, która rozegrała się na duńskim dworze. W momencie śmierci Hamleta Horacy z rozpaczy chce popełnić samobójstwo. Powstrzymuje go królewicz prosząc, by pozostał przy życiu i opowiedział ludziom jego historię.
Klaudiusz - charakterystyka • Hamlet
Stryj Hamleta, ożenił się z wdową po bracie, którego sam zamordował, dzięki czemu objął tron. Udało mu się uniknąć kary do momentu pojawienia się ducha zmarłego brata, który wyjawia Hamletowi prawdę o swej śmierci. Od tej chwili Klaudiusz jest bacznie obserwowany przez bratanka i w końcu przyznaje się do winy.
Sądząc, że Hamlet postradał zmysły, oraz aby pozbyć się bratanka, Klaudiusz postanawia wysłać go do Anglii i tam zgładzić. Obawia się bowiem jego zemsty. Kiedy ten plan się nie udaje, planuje pojedynek, podczas którego Hamlet na pewno zginie.
Klaudiusz za wszelką cenę dążył do władzy, nic nie mogło stanąć mu na przeszkodzie. Lubił otaczać się służalczymi ludzi, nie stronił od donosicieli.
Ofelia - charakterystyka • Hamlet
Córka Poloniusza, siostra Laertesa, ukochaną Hamleta. Postać prawdziwie tragiczna. Dziewczyna jest młoda i niewinna. Z wzajemnością kocha Hamleta, jednak ojciec nie pozwala jej spotykać się z księciem, a Hamlet zajęty analizowaniem zbrodniczego planu, nie poświęca jej uwagi i celowo odrzuca.
Cierpienie spowodowane dziwnym zachowaniem ukochanego, a potem śmiercią Poloniusza, doprowadza ja do szaleństwa. Ostatecznie popełnia samobójstwo topiąc się w rzece.
Fortynbras - charakterystyka • Hamlet
Syn króla Norwegii. Młody i ambitny i waleczny. Chce pomścić śmierć ojca, który zginął z rąk króla Danii. Planował wojnę z Danią, by odebrać dawne ziemie Norwegii utracone na rzecz królestw duńskiego. Stryj pokrzyżował mu jednak plany, gdyż bratał się z Klaudiuszem. Hamlet ceni go i umierając, przekazuje mu władzę nad własnym krajem. Po śmierci Hamleta Fortynbras grzebie go jak bohatera.