Wymiarowanie w terenie

By skutecznie poruszać się w terenie dla nas nieznanym (np. górach, lesie, nieznanej miejscowości) warto uzbroić się w podstawowe wiadomości z zakresu Terenoznawstwa. Terenoznawstwo to zespół umiejętności i zasad mających na celu wspomóc nas w skutecznym na przykład organizowaniu wycieczek oraz potem ich bezproblemowym pokonywaniu. Dla osoby, która chce określić swoje położenie w terenie niezbędne jest posiadanie odpowiedniego wyposażenie (np. mapy, kompasu bądź busoli, sprzętu elektronicznego jak GPS) jednak zdarzają się sytuacje, gdy nie posiadamy tych precyzyjnych przyrządów. Wtedy to jesteśmy zdani tylko na swoje umiejętności, które trzeba systematycznie ćwiczyć. Ten artykuł jest tylko niewielkim zalążkiem tego, co powinno się wiedzieć z podstaw survivalu.
Podstawowym warunkiem określenia swojego położenia jest znanie kierunków geograficznych. Jeżeli nie jesteśmy wyposażeni w odpowiedni sprzęt możemy dokonać tego za pomocą obserwacji lub prostych czynności:

- za pomocą Słońca:

Równonoce wiosenna i jesienna:
Położenie Słońca na wschodzie ok. godziny 6:00.
Położenie Słońca na południe ok. godziny 12:00.
Położenie Słońca na zachodzie ok. godziny 18:00.

Przesilenie letnie:
Położenie Słońca na wschodzie ok. godziny 7:00.
Położenie Słońca na południu ok. godziny 12:00.
Położenie Słońca na zachodzie ok. godziny 17:00.

Przesilenie zimowe:
Położenie Słońca na wschodzie nie jest widoczne.
Położenie Słońca na południu ok. godziny 12:00.
Położenie Słońca na zachodzie nie jest widoczne.

- za pomocą księżyca:

I faza księżyca
Czas obserwacji godzina 18:00.
Widoczna tylko prawa strona księżyca na południu.
Pełnia księżyc widoczny na wschodzie.
Lewa strona księżyca jest nie widoczna.

II faza księżyca
Czas obserwacji godzina 24:00.
Widoczna tylko prawa strona księżyca na zachodzie.
Pełnia na południu.
Widoczna tylko lewa strona księżyca na wschodzie.

III faza księżyca
Czas obserwacji godzina 6:00.
Prawa strona księżyca jest nie widoczna.
Pełnia na zachodzie
Widoczna tylko lewa część księżyca na południu

- za pomocą słońca i zegarka:
Zwracamy krótszą, godzinową wskazówkę zegarka w kierunku Słońca, a dwusieczna kąta zawartego między godziną 12:00 a małą wskazówką wskaże nam kierunek N.

- za pomocą gwiazdy polarnej:
W odległości pięciu długości odstępu między tylnymi kołami Wielkiego Wozu znajduje się gwiazda polarna. Jej przedłużenie ku ziemi jest w stanie z dużym przybliżeniem wskazać kierunek północny.

Kilka metod, które za pomocą charakterystycznych obiektów terenowych są w stanie wskazać kierunki geograficzne:
- W mrowiskach stoki południowe są łagodniejsze od stoków północnych.
- Skały od strony północnej są porośnięte mchem.
- Śnieg topnieje szybciej od strony południa.
- Kościoły zwłaszcza stare są skierowane W, E nawą główną na wschód.
- Słoje pni ściętych drzew są szersze od strony południa.
- Samotnie rosnące drzewa mają korony większe od strony południa.

Pomiary w terenie

Właśnie poznaliśmy kilka sposobów odnajdywania kierunków geograficznych teraz spróbujemy poznać parę zasad, dzięki którym bezproblemowo będziemy mogli określić odległości obiektów w terenie.

- Branie odległości przybliżonej na tzw. oko. Metoda ta jest prosta, lecz wymaga systematycznego ćwiczenia i podlega wielu zasadom:
a) Aby rozpoznać odległość w terenie musimy utrwalić sobie w pamięci wzorcowe odległości (np. 100, 200, 500, 1000m).
b) Bardzo ważnym czynnikiem przy wyznaczaniu odległości jest widoczność.
c) Nie bez znaczenia na naszą umiejętność wymiarowania mają: przejrzystość powietrza, oświetlenie, kolor, tło, wielkość obiektów.
d) Gdy obserwujemy obiekty jasne zdają się one być bliżej niż ciemne.
e) W nocy i gdy mamy do czynienia ze sztucznym oświetleniem obiekty wymiarowane zdają się być usytuowane dalej niż jest to w rzeczywistości.
f) Mając do czynienia z obiektami znajdującymi się nad zbiornikami wodnymi (np. rzeki, jeziora), ulegamy złudzeniu, że znajdują się one bliżej.
g) Widząc tło o jednolitej barwie (np. łąka, śnieg, pustynia) oraz znajdując się na terenie równinnym ulegamy wrażeniu skrócenia odległości.
h) Znajdując się u podnóża góry wydaje się nam, że odległość do szczytu jest mniejsza niż jakbyśmy znajdowali się na jego wierzchołku i spoglądali w dół.
i) Kiedy stoimy obserwowany obiekt wydaje nam się dalej usytuowany niż jakbyśmy leżeli.

- Pomiar odległości w terenie za pomocą kroków. Jest to dokładniejsza metoda wymiarowania niż powyższa, jednak na dal uzyskany wynik jest wartością obciążoną dość dużym ryzykiem błędu. Jest to metoda popularna, ale wymagana w niej jest znajomość długości własnego parokropku (dwóch kroków). Statystycznie jeden parokrok ma długość 150cm, natomiast osoby, które przekroczyły wzrost 185cm przyjmuje się odległość 160 - 165cm.

- Średnie tępo marszu to bardzo prosta metoda przyjęło się statystycznie ze w terenie równinnym na drodze gruntowej wynosi ono 5km na godzinę. Ale wszelkie utrudnienia związane z przemieszczaniem się oraz kondycja pokonywującego trasą mogą zmieniać ten wynik.

- Metoda potocznie nazywana wokół komina polega na ciągłym odnoszeniu własnej pozycji do charakterystycznego punktu (np. anteny, wysokiego budynku, góry, wieży). Dzięki tej metodzie jesteśmy w stanie zlokalizować swoje położenie w terenie.

---