dr Artur Żywiołek
Zakład Teorii Literatury
rok akademicki 2010/2011
Program zajęć z przedmiotu Teoria literatury.
Forma zajęć: wykład: 15 godzin. Rok I-SU. Semestr 1 (studia dzienne)
Celem zajęć jest uogólnienie wiedzy z zakresu poetyki (stylistyki, wersyfikacji, genologii, budowy świata przedstawionego) i przygotowanie studentów do samodzielnej pracy badawczej, tj. opisu i interpretacji dzieła literackiego oraz innych tekstów kultury. Celem nadrzędnym jest prezentacja najważniejszych „spornych i bezspornych” problemów teoretycznoliterackich odnoszących się wszelako do szeroko rozumianej kultury, stąd też bierze się antropologiczna motywacja wykładu, który w założeniu autora chce być opisem nie tylko „literackości”, „językowej organizacji” tekstów kultury, ale także egzystencjalnych (epistemologicznych i aksjologicznych) kontekstów literatury i literaturoznawstwa.
1-2: Teoria literatury- wiedza o literaturze. Zakres badań, podstawowe pojęcia i wstępne rozróżnienia.: teoria, literatura, tekst, dzieło, proces historycznoliteracki, prąd literacki, narracja, podmiot. Charakterystyka programu zajęć.
3-4: Jak istnieje tekst literacki? Wokół ontologii dzieła literackiego.
5-6: W poszukiwaniu sensu i rozumienia. Granice interpretacji.
7-8: Literatura wobec rzeczywistości: o poznaniu w dziele literackim. Mimesis. Powtórzenie. Uobecnienie nieobecnego. Konteksty teksu.
9-10: Sytuacja podmiotu we współczesnym literaturoznawstwie. Tropy JA.
11-12: Czas i przestrzeń w dziele literackim. Funkcje chronotopów w tekście.
13-14: Literatura i wartości. Aksjologia i po-etyka
15: O zagrożeniach pożytkach teorii literatury: „czy nie stać nas na parę książek sięgających w noc, która otacza ludzkość?”(W. Gombrowicz). „Zwłoki metodologiczne (J. Sławiński)
Podstawowa bibliografia:
A. Burzyńska, M.P. Markowski, Teorie literatury XX wieku. Antologia i podręcznik, Kraków 2006. Bolecki. W., Nycz R. (red)., Sporne i bezsporne problemy współczesnej wiedzy o literaturze, Warszawa 2002. Burzyńska A., Dekonstrukcja i interpretacja, Kraków 2001.
Culler J. Teoria literatury, Warszawa 2002. E. Kuźma, Modele komunikacji literackiej we współczesnych doktrynach literaturoznawczych, w: Sporne i bezsporne problemy współczesnej wiedzy o literaturze, Warszawa 2002, s.171-211. Gadamer H.G., Język i rozumienie, Warszawa 2003. Głowiński M., (red.) seria: Tematy teoretycznoliterackie. Archiwum przekładów „Pamiętnika Literackiego”: Alegoria, Groteska, Psychoanaliza, Ironia, Narratologia. H. Buczyńska-Garewicz, Metafizyczne rozważania o czasie, Kraków 2003. J. Sławiński, Próby teoretycznoliterackie, w: Prace wybrane, t. IV, Kraków 2001.
K. Rosner, Narracja, tożsamość, czas, Kraków 2003. Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. M.P. Markowski, R. Nycz. Kraków 2006. Łebkowska A. Między teoriami a fikcją literacką, Kraków 2001. Łotman J. Struktura tekstu artystycznego, Warszawa 1984. Melberg A., Teorie mimesis, Kraków 2002. Mitosek Z., Teorie badań literackich, ( różne wydania ). Mitosek, Mimesis. Zjawisko i problem, Warszawa 1997. Nycz R. (red.) Postmodernizm. Antologia przekładów, Kraków 1997. Nycz R. Język modernizmu, Wrocław 1997. Nycz R. Literatura jako trop rzeczywistości. Poetyka epifanii w nowoczesnej literaturze polskiej, Kraków 2001. P. Ricoeur, Egzystencja i hermeneutyka. Rozprawy o metodzie, Warszawa 1975. Ricoeur P., Język, tekst, interpretacja, Warszawa 1989. Rosner K. Narracja, tożsamość, czas, Kraków 2003. Stockwell P. Poetyka kognitywna. Wprowadzenie, przeł. A. Skucińska, Kraków 2006. Teoria badań literackich za granicą. Antologia. red. S. Skwarczyńska, Kraków 1974. Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, tom1-4.Kraków 1970-1973-1992. Zagadnienia literaturoznawczej interpretacji, red. J. Sławiński, J. Święch, Wrocław 1979.
dr Artur Żywiołek
Zakład Teorii Literatury
rok akademicki 2010/2011
Program zajęć z przedmiotu: TEORIA LITERATURY.
Forma zajęć: ćwiczenia. Rok I-SU, semestr 1, 30 godzin (studia dzienne)
Cele dydaktyczne przedmiotu:
Celem nauczania przedmiotu jest przygotowanie studenta do wnikliwej i samodzielnej analizy oraz interpretacji tekstu. Dostrzeganie językowej organizacji tekstu filozoficznego oraz jego odczytanie na poziomie idei z uwzględnieniem licznych kontekstów interpretacyjnych stanowi ważną umiejętność umożliwiającą zrozumienie „dyskursywnych mechanizmów” dawnego i współczesnego „pisma literatury”.
Program zajęć (słowa kluczowe):
Pojęcie analizy (rozbiórki) i interpretacji ( opisu problematyki i wpisania tekstu w kontekst). Definicje tekstu (strukturalistyczne i poststrukturalistyczne). Metody badania tekstu (eksplikacja tekstu, strukturalizm, semiotyka, fenomenologia, hermeneutyka, dekonstrukcja) a ustalanie znaczenia. Dyskurs. Dialog. Narratywizm. Interpretacja i historia. Dziejowość interpretacji. Mimesis. Epifaniczność. Intertekstualność. Literatura jako wydarzenie mowy i pisma.
1-2: Teoria literatury czy wiedza o literaturze? Wstępne rozróżnienia. Charakterystyka programu zajęć.
3-4: Wyznaczniki literatury i literatturologii: obrazowanie, fikcja, uporządkowanie naddane; uniwersalizm, obiektywizm, neutralność.
5-6: O rozumieniu i interpretacji dzieła literackiego (Sławiński). Culler. „Alegoria czytania” (de Man). Barthes.
7-8: Strukturalistyczny model dzieła literackiego ( Łotman, Jakobson). Stanisława Lema polemika z założeniami strukturalizmu - Filozofia przypadku.
9-10: Fenomenologiczny model dzieła literackiego (Ingarden).
11-12: Hermeneutyczny model dzieła literackiego (Ricoeur). Cultural studies.
13-14: Literatura wobec rzeczywistości: mimesis - powtórzenie. Tradycja platońska i arystotelesowska. Melberg: Teorie mimeis. Repetycja. Kierkegaard. De Man. Nycz i Tekstowy świat. Realność jako konstrukt kulturowy (Kuźma)
15-16: O formach i semantyce mimesis: Mitosek: Między referencja a udawaniem.
17-18: Uobecnić nieobecne: o wybranych aspektach semantyki narracji: Sławiński i Szymutko.
19-20: Literatura i komunikacja literacka (Kuźma).
21-22: Wielkie figury semantyczne: narracja i narrator.
23-24: Wielkie figury semantyczne: postać, fabuła.
25-26: Chronotopy w dziele literackim. Bachtin, Sławiński.
27-28: Między tekstami i stylami: Balbus. Próby interpretacyjne.
29-30: Kolokwium i podsumowanie pracy semestralnej.
Podstawowa bibliografia:
Literatura: Archiwum przekładów „Pamiętnika Literackiego", t. 1, red. M. Głowiński i H. Markiewicz, t. 2, red. K. Bartoszyński, M. Głowiński, H. Markiewicz, Wrocław 1977-1988; Konstruktywizm w badaniach literackich. Antologia, red. E. Kuźma, A. Skrendo, J. Madejski, Kraków 2006; Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. M.P. Markowski, R. Nycz, Kraków 2006; Literatura wobec niewyrażalnego, red. W. Bolecki, E. Kuźma, Warszawa 1998; Narracja i tożsamość (II). Antropologiczne problemy literatury, red. W. Bolecki, R. Nycz, Warszawa 2004; Nowe problemy metodologiczne literaturoznawstwa, red. H. Markiewicz i J. Sławiński, Kraków 1992; Osoba w literaturze i komunikacji literackiej, red. E. Balcerzan, W. Bolecki, Warszawa 2000; Ostrożnie z literaturą, red. S. Balbus, W. Bolecki, Warszawa 2000; Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1997; Po strukturalizmie. Współczesne badania teoretycznoliterackie, red. R. Nycz, Warszawa 1991; Polonistyka w przebudowie. Literaturoznawstwo — wiedza o języku — wiedza o kulturze — edukacja, t. 1 i 2, red. M. Czermińska, Kraków 2006; Praktyki opowiadania, red. B. Owczarek, Z. Mitosek, W. Grajewski, Kraków 2001; Problematyka aksjologiczna w nauce o literaturze. Studia, red. S. Sawicki i A. Taszczyk, Lublin 1992; Problemy teorii literatury, red. H. Markiewicz, t. 1-4, Wrocław 1987-1998; Sporne i bezsporne problemy współczesnej wiedzy o literaturze, red. W. Bolecki i R. Nycz, Warszawa 2002; Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia przekładów, red. H. Markiewicz, t. 1-4, Kraków 1970-1992; K. Bartoszyński, Powieść w świecie literackości, Warszawa 1991; A. Burzyńska, M. P. Markowski, Teorie literatury XX wieku. Podręcznik i antologia tekstów (2 tomy), Kraków 2006; A. Burzyńska, Anty-teoria literatury, Kraków 2006; J. Culler, Teoria literatury, Warszawa 1998; M. Dąbrowski, Postmodernizm. Myśl i tekst, Kraków 2000; P. Dybel, Urwane ścieżki. Przybyszewski - Freud - Lacan, Kraków 2000; U. Eco, Dzieło otwarte: forma i nieokreśloność w poetykach współczesnych, Warszawa 1994; U. Eco, Lector in fabula: współdziałanie w interpretacji tekstów narracyjnych, Warszawa 1994; D. Korwin-Piotrowska, Problemy poetyki opisu prozatorskiego, Kraków 2001; S. Greenblatt, Poetyka kulturowa. Pisma wybrane, red. i wstęp K. Kujawińska-Courtney, Kraków 2006; A. Łebkowska, Fikcja jako możliwość, Kraków 1991; H. Markiewicz, Dopowiedzenia: rozprawy i szkice z wiedzy o literaturze, Kraków 2000; H. Markiewicz, Główne problemy wiedzy o literaturze, Kraków 1996; H. Markiewicz, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989; Z. Mitosek, Teorie badań literackich, Warszawa 1998; R. Nycz, Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, Kraków 2000; K. Rosner, Hermeneutyka jako krytyka kultury. Heidegger, Gadamer, Ricoeur, Warszawa 1991; D. Ulicka, Ingardenowska filozofia literatury, Warszawa 1992. D. Ulicka, Literaturoznawcze dyskursy możliwe. Studia z dziejów nowoczesnej teorii literatury w Europie Środkowo-Wschodniej, Kraków 2007.