UKŁAD ROZRODCZY

ROZMNAŻANIE

ROZMNAŻANIE BEZPŁCIOWE

- nowy organizm powstaje z części ciała organizmu rodzicielskiego, np. pączkowanie (drożdże, koralowce, stułbia), fermentacja ciała (niektóre robaki płaskie, rozgwiazdy), powielanie organów wegetatywnych roślin (łodyg, liści, korzeni)

- potomstwo jest identyczne jak osobnik rodzicielski

- strategia ta nie pozwala na tworzenie nowych układów genów, co może mieć niekorzystne znaczenie dla adaptacji gatunków do zmieniających się warunków środowiska (w procesie ewolucji)

ROZMNAŻANIE PŁCIOWE

- nowy osobnik powstaje w wyniku połączenia się dwóch komórek rozrodczych (gamet), jest nową, niepowtarzalną kombinacją genetyczną

- ten typ rozrodu cechuje wszystkie istoty żywe

- izogamia - gamety jednakowe

- anizogamia - gamety różnej wielkości (żeńska większa)

- oogamia - gamety różnią się absolutnie wszystkim

* neotenia - rozród płciowy form młodocianych,

np. płaza aksolotla

* koniugacja orzęsków - dochodzi podczas niej do wymiany materiału genetycznego między dwoma koniugującymi osobnikami

ROZDZIELNOPŁCIOWOŚĆ

* do rozrodu płciowego niezbędne są dwa osobniki różnej płci wytwarzające gamety żeńskie (samica) albo męskie (samiec)

* w ten sposób rozmnaża się większość stawonogów oraz kręgowców

* charakterystyczny jest tu dymorfizm płciowy (dwupostaciowość), czyli występowanie w obrębie jednego gatunku dwóch form: samicy i samca różniących się pod względem budowy i fizjologii

- szczególnie częsty i silnie zaznaczony jest u części ryb oraz licznych owadów, ptaków i ssaków

OBUPŁCIOWOŚĆ (HERMAFRODYTYZM)

* obojnacze są te gatunki, w których osobniki mają zarówno męskie, jak i żeńskie narządy rozrodcze

* niekiedy obojnak może rozmnażać się przez samozapłodnienie, lecz istnieją mechanizmy zmniejszające prawdopodobieństwo tego zdarzenia

* zwykle do rozrodu niezbędne są dwa osobniki, między którymi dochodzi do zapłodnienia krzyżowego

PARTENOGENEZA

* nie jest to ani typowe rozmnażanie płciowe ani bezpłciowe

* rozmnażanie, w którym dochodzi do rozwoju komórki jajowej bez zapłodnienia

* partenogenetycznie mogą się rozmnażać np. wrotki, mszyce i motylice

* pedogeneza - partenogenetyczny rozwój jaj w osobnikach larwalnych

- przykładem jest cykl rozwojowy motylicy wątrobowej

ROZMNAŻANIE PŁCIOWE ROŚLIN

* wykazuje wiele cech specyficznych związanych przemianą pokoleń i fazami jądrowymi (gametofit i sporofit)

* rozdzielnopłciowe są gatunki dwupienne

* większość roślin ma jednak kwiaty obupłciowe (jednopienne)

* rozwój kwiatów to kwitnienie

- najbardziej widoczny przejaw przechodzenia rośliny nasiennej ze stadium wegetatywnego do stadium generatywnego

* rozwój roślin to procesy biologiczne zależne od wielu czynników zewnętrznych (głównie światła, temperatury, zaopatrzenia w wodę i substancje mineralne) oraz wewnętrznych (np. właściwości gatunku, poziomu hormonów roślinnych)

DOJRZAŁOŚĆ PŁCIOWA

* osiągnięcie zdolności do wytwarzania gamet,

* zależy w znacznej mierze od ośrodków nerwowych zlokalizowanych w mózgowiu, wzrost ich aktywności prowadzi do wydzielania hormonów wywołujących przyspieszony wzrost organizmu i rozwój cech płciowych (skok pokwitaniowy)

CECHY PŁCIOWE:

a) pierwszorzędne - u chłopców następuje szybki rozwój tych cech w wieku 13-16 lat (jądra i narządy płciowe zewnętrzne), u dziewcząt w wieku 11-14 lat (jajniki i narządy rozrodcze)

b) drugorzędne - u chłopców pojawia się zarost na twarzy, rozwijają się mięśnie szkieletowe, zmienia się barwa głosu, pojawia się owłosienie w okolicy łonowej, pojawiają się pierwsze polucje, dziewczętom rosną piersi, poszerza się miednica, rozrasta się tkanka tłuszczowa, pojawia się owłosienie ciała w okolicy łonowej

---