Rzeźbotwórcza działalność lodowców i wód pochodzących z ich topnienia
CZYNNIK RZEŹBOTWÓRCZY |
RODZAJ FORMY TERENU |
SPOSÓB POWSTANIA |
LODOWIEC |
Dolina lodowcowa |
Powstaje w wyniku żłobienia powierzchni skał przez materiał przymarznięty do boków i dna lodowca - dolina górska ulega przekształceniu w dolinę U kształtną |
|
Cyrki lodowcowe |
Powstają w górnej części dolin lodowcowych U kształtnych, w zasięgu dawnego pola firnowego (są to półkoliste zagłębienia o wklęsłym dnie otoczone z trzech stron stromymi stokami - czasami wypełniają się wodą, np. Morskie Oko). |
|
Morena powierzchniowa |
Jeżeli materiał niesiony jest na jego powierzchni i na nim się okłada powstaje powstaje morena powierzchniowa |
|
Morena boczna |
Powstaje, kiedy materiał niesiony przez lodowiec jest przymarznięty do jego boków |
|
Morena czołowa |
Powstaje w wyniku gromadzenia się materiału w postaci wału u czoła lodowca |
|
Morena denna |
Powstaje w wyniku wytopienia się lądolodu i pozostawienia przez niego gliny zwałowej |
|
Głazy narzutowe |
Zaokrąglone duże odłamki skał naniesione przez lodowiec |
WODY TOPNIEJĄCYCH LODOWCÓW |
Kotły polodowcowe |
Powstają w wyniku spadania wody płynącej szczelinami, tunelami w lodowcu na powierzchnie ziemi - wody te drążą w podłożu owalne, niezbyt głębokie kotły |
|
Rynny polodowcowe |
Powstają w wyniku żłobienia wąskich, długich tuneli przez rzeki polodowcowe |
|
Oczka wytopiskowe |
Powstają w wyniku powolnego wytapiania się tzw. Martwego lodu - efektem czego są miskowate zagłębienia terenu, często zabagnione lub wypełnione wodą |
|
Ozy (długie piaszczysto-żwirowe wały) |
Wody roztopowe usypują w szczelinach i kanałach czystego lądolodu piasek i żwir |
|
Sandry (piaszczysto-żwirowe doliny) |
Wody roztopowe wydostając się na przedpola lodowca pokonują moreny czołowe, następnie odkładają tam naniesiony przez siebie materiał |
|
Pradoliny (szerokie doliny rzeczne) |
Powstają w wyniku łączenia się ze sobą wód sandrów i ich spływu na przedpola lądolodu. Po wytopieniu lodowca są zajmowane przez znacznie mniejsze rzeki. |
|
Wysoczyzny |
Są to niewysokie wzniesienia utworzone z materiału morenowego (głównie z moreny dennej) otoczone najczęściej pradolinami |