(wykład z 01.03.2009 roku)

Egzamin: forma testy mieszanego (tzn. kilka pytań otwartych i kilka zamkniętych)
Zagadnienia omawiane podczas zajęć:
• Podstawowa wiedza o bezpieczeństwie
• Bezpieczeństwo narodowe
• bezpieczeństwo międzynarodowe
• polityka bezpieczeństwa RP
• strategia RP
• zadania obronne RP
• podstawy prawne
• zagrożenie bezpieczeństwa narodowego
• system zarządzania kryzysowego
• wojsko
• terroryzm międzynarodowy
• struktura międzynarodowa
Podstawy wiedzy o bezpieczeństwie:
POLITYKA zespól działań podjętych przez ośrodek decyzyjny zmierzający do osiągnięcia zamierzonych celów za pomocą odpowiednio dobranych środków. Jest to więc działalność polegająca na kierowaniu krajem przez sprawowanie naczelnej władzy z prawem pobierania decyzji w państwie (władza polityczna) i jej rozwijania dla zdobycia tej wiedzy.
Dobre państwo to państwo sprawiedliwe podobne do człowieka żyjącego.
PAŃSTWO organizacja polityczna wielkiej grupy społecznej, nierozdzielnie związana z określonym terytorium, na którym rozciąga się jego władza.
DEMOKRACJA ustrój i system wykonywania władzy państwowej
RACJA STANU nadrzędny interes państwowy, wyższość interesu państwa nad innymi interesami i normami, wspólny dla większości obywateli i organizacji działających w państwie. Ma charakter długofalowy i wynika z sytuacji międzynarodowej państwa. Charakterystyczne cechy racji stanu: suwerenność, niepodległość i integralność terytorialna, ochrona bezpieczeństwa państwa, narodowej tożsamości, możliwości rozwojowych kraju. Racji stanu służy polityka zagraniczna, dobór sojuszników, koordynacja poczynań wszystkich organów państwa i uzyskiwanie akceptacji ze strony obywateli.
BEZPIECZEŃSTWO:
• W UJĘCIU NEGATYWNYM (UJĘCIE WĘŻSZE) gdy nie ma zagrożeń jest bezpieczeństwo; celem podmiotu działającego na rzecz bezpieczeństwa jest zatem ochrona przed zagrożeniem - przetrwanie;
• W UJĘCIU POZYTYWNYM (UJĘCIE SZERSZE) zespolenie obydwu składników bezpieczeństwa; gwarancja nienaruszalnego przetrwania podmiotu, swobodny jego rozwój - zapewniania przetrwania oraz swobody rozwoju danego podmiotu
BEZPIECZEŃSTWO MOZĘ BYĆ POSTRZEGANE JAKO:
• STAN - stan niezagrożenia, spokoju, stan i poczucie pewności, wolność, wolność od zagrożeń strachu lub ataku, ważna potrzeba egzystencjonalna (węższe ujęcie)
• PROCES ciągła działalność jednostek społeczności lokalnych państw czy organów międzynarodowych w tworzeniu pożądanego bezpieczeństwa (szersze ujęcie)
• STAN I PROCES (fuzja bezpieczeństwa)
ISTOTA BEZPIECZEŃSTWA jest nią pewność (może być subiektywna lub obiektywna)
CELE POLSKIEJ POLITYKI BEZPIECZEŃSTWA
Podstawą do ustalania celów polityki bezpieczeństwa jest konstytucja RP art. 5 stwierdza: „RP strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium…”
Fundamentalnym celem państwa jako najwyższej formy organizacji życia narodowego jest ciągłe tworzenie warunków do bezpiecznego życia każdej osoby, społeczności lokalnych i całego narodu, jako najwyższych potrzeby i wartości ludzkich.
1. Ochrona niepodległości - suwerenność
2. Ochrona demokratycznego porządku konstytucyjnego
3. Tworzenie jak najlepszych warunków dla wszechstronnego i stabilnego rozwoju społeczności i gospodarki kraju, dobrobytu obywateli
4. Zachowanie dziedzictwa narodowego i rozwoju narodowej tożsamości
TRADYCYJNE POJĘCIE BEZPIECZEŃSTWA
• Tradycyjne pojmowanie bezpieczeństwa ograniczano do posiadanej siły militarnej i skuteczności zawieranych kontaktów
• Bezpieczeństwo w tradycyjnym znaczeniu utrzymywało że to wojna jest największym zagrożeniem dla bezpieczeństwa narodowego
• Bezpieczeństwo według szkoły realistycznej zależy od siły
BEZPIECZEŃSTWO WSZECHSTRONNE ma szerszy zakres niż bezpieczeństwo militarne.
Bezpieczeństwo narodowe Polski zajmuje pierwszoplanową i decydującą o losach jednostek, społeczności lokalnych, narodów i wspólnoty międzynarodowej pozycję w systemie pojęć,
Pozycja ta jest spowodowana międzynarodowa wraz z terytorium.
Znaczenie państwa narodowego jako najwyższej formy organizacyjnej narodu dla realizacji swych celów narodowych, z których priorytetowe jest zapewnienie bezpieczeństwa narodowego. To właśnie państwo pozostaje głównym uczestnikiem życia międzynarodowego, posiada zdecydowaną przewagę nad innymi podmiotami.
Tragiczne doświadczenia minionych czterech wieków historii Polski, które przyniosły ogrom ofiar ludzkich, cierpień, upokorzeń, grabieży majątku narodowego i zniewolenia.
ZASADNICZE TENDENCJE POSTRZEGANIA I OKRESLANIA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO
• Przedmiotowe poszerzenie o nowe płaszczyzny: ekonomiczną, naukowo techniczną, ideologiczną, kulturową, społeczną i ekologiczną
• Przestrzenne poszerzenie a więc rozumienie, że na stan bezpieczeństwa jednostek, społeczności lokalnych i narodów coraz szerzej wpływają wydarzenia nie tylko w ich najbliższym otoczeniu, ale także w regionie, kontynencie a nawet na całym globie
• Współuczestnictwo i współdziałanie państw w kształtowaniu korzystnych warunków bezpieczeństwa poza swoimi granicami i kontynentami - wzrost rangi bezpieczeństwa międzynarodowego
BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE JAKO STAN
• Państwa uznają brak występowania gróźb
• Bezpieczeństwo w znaczeniu centralnej kategorii społecznej
• Bezpieczeństwo stanowi dla jednostek. Społeczności lokalnych oraz państw pierwotną, egzystencjonalną, naczelną potrzebę i wartość, a zatem priorytetowy cel działania we wszystkich dziedzinach na wszystkich szczeblach organizacji państwowej i społecznej
BEZPIECZEŃSTWO W ZNACZENIU STRUKTURALNYM
Bezpieczeństwo to całokształt przygotowania i organizacji państwa dla ciągłego tworzenia bezpieczeństwa narodowego obejmujący podstawowe elementy:
• Prawne podstawy bezpieczeństwa
• Politykę i strategię bezpieczeństwa narodowego
• Cywilną i wojskową organizację ochrony i obrony narodowej
• Infrastrukturę bezpieczeństwa
• Edukacja dla bezpieczeństwa
• Sojusze i współpraca
BEZOPIECZEŃSTWO NARODOWE WEWNĘTRZNE oznacza stabilność funkcjonowania systemu państwa
BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE ZEWNĘTRZNE brak zagrożeń
Bezpieczeństwo międzynarodowe oznacza stan zapewniający państwom wolność od:
• Napaści militarnej
• Presji politycznej
• Przymusu gospodarczego
A tym samym stwarzający możliwość ich swobodnego rozwoju.
OGOLNA TYPOLOGIA BEZPIECZEŃSTWA - BEZPIECZEŃSTWO - KRYTERIA
• PODMIOTOWE jednolite, lokalne, narodowe, międzynarodowe, globalne
• PRZEDMIOTOWE militarne, polityczne, ekologiczne. Kulturowe, społeczne
• PRZESTRZENNE miejscowe, lokalne, subregionalne, regionalne
• ZNACZENIA STAN, POCZUCIE, PROCES, CEL, WARTOŚĆ, POTRZEBA, STRUKTURA, ORGANIZACJA
• SKŁADNIKÓW negatywne (tylko przetrwanie) pozytywne (przetrwanie i swoboda rozwoju)
• OBSZARU ORGANIZACJI wewnętrzne i zewnętrzne
ISTOTA BEZPIECZEŃSTWA MIĘDZYNARODOWEGO utrzymanie ciągłej gotowości struktur państwowych do przeciwstawiania się różnorodnym zagrożeniom;
GŁÓWNE KONCEPCJE BEZPIECZEŃSTWA MIĘDZYNARODOWEGO
• KONCEPCJE SAMODZIELNE (neutralność, niezaangażowanie, pokojowe współistnienie)
• KONCEPCJE WSPOLNOTOWE (równowagi sił, zbiorowego bezpieczeństwa, kooperatywnego bezpieczeństwa, wspólnego bezpieczeństwa)
RÓWNOWAGA SIŁ koncepcja bezpieczeństwa, która ma przeciwstawiać się supremacji jednego ośrodka siły międzynarodowej. Zakłada, że poszczególne państwa tworzące ten układ winny znajdować się w stanie równowagi.
DEKALOG ZASAD BEZPIECZEŃSTWA I WSPOLPRACY W EUROPIE:
1. Suwerennej równości i poszanowania praw z tego wynikających
2. Powstrzymywanie się od użycia siły lub groźby jej użycia
3. Nienaruszalność granic
4. Integralności terytorialnej państw
5. Pokojowego załatwiania sporów
6. Nieingerencji w sprawy wewnętrzne
7. Poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności łącznie z wolnością myśli, sumienia, religii
8. Równouprawnienia i prawa narodów do samostanowienia
9. Współpracy między państwami
10. Wykonywanie w dobrej wierze zobowiązań wynikających z prawa międzynarodowego
GŁÓWNE ZAŁOŻENIA
• Tworzenie nowego systemu bezpieczeństwa i ładu międzynarodowego w skali globalnej i regionalnej
• Rozbudowa roli ONZ regionalnych uregulowań bezpieczeństwa
• Ograniczenie międzynarodowych zagrożeń bezpieczeństwa
• Rozwijanie realnego systemu bezpieczeństwa kooperatywnego
ETAPY działań1990 rok układ w sprawie redukcji zagrożeń konwencjonalnych CFE
1990 rok paryska karta nowej europy
1991 rok sztokholmska inicjatywa w sprawie globalnego bezpieczeństwa i ładu światowego
1994 rok partnerstwo dla pokoju
1995 rok model wspólnego i wszechstronnego bezpieczeństwa dla europy XXI i nowa koncepcja na nowy wiek
WYDARZENIA WPŁYWAJAĆE NA SYTUACJĘ POLSKI PO 1989 ROKU:
• Rozpad sytemu państw „realnego socjalizmu” 1989 rok
• Zjednoczenie Niemiec 03.10.1990 rok
• Rozpad Związku Radzieckiego 26.12.1991 rok
• Przebudowa systemowa państw bloku socjalistycznego po latach 90
• Przekształcenie EWA w UE 01.11.1993 rok
• Przekształcenie KBWE w OBWU 01.01.1995 ROK
• Poszerzenie składu NATO 12.03.1999 rok
• Poszerzenie UE o nowych członków 01.05.2004 rok
17.06.1991 rok Bonn - Polska - Niemcy
06.10.1991 rok Kraków - Polska- Czechosłowacja
18.05.1992 rok Warszawa - Polska - Ukraina
22.05.1992 rok Moskwa - Polska - Rosja
23.06.1992 rok Warszawa - Polska - Białoruś
26.04.1994 rok Wilno - Polska - Litwa
RELACJE POLSKA - NIEMCY
• Główny partner gospodarczy i polityczny polski w regionie
• Jeden z priorytetów rozwoju polityki zagranicznej polski
• Stosunki z Niemcami gwarancją stabilności i nienaruszalności granicy zachodniej
• Współuczestniczenie w ramach trójkąta weimarskiego
• Nowoczesna 270 tys. Armia
• Silne Niemcy stabilizująco wpływają na politykę w regionie
• Stosunki wzorowe najlepsze w historii obu narodów
REALCJE POLSKA - ROSJA
• Kluczowe miejsce Rosji jako sukcesora ZSRR w polityce światowej
• Polityka mocarstwa Rosji ma wpływ na politykę w regionie
• Silna i nowoczesna 600 tys. Armia zdolna do walki
• Rosja mocarstwem nuklearnym
• Rosja współtwórca wspólnoty niepodległych państw
• Rosja główny dostawca surowców energetycznych
• Specjalne stosunki NATO - Rosja (polityka zbliżenia nie izolowanie)
• Stosunki wzajemnie obciążone historycznie (sprawa Katynia)
RELACJE POLSKA - CZECHY - SŁOWACJA - LITWA
• Wspólnota euroatlantycka i europejska organizacja polityczna (NATO, UE)
• Czworokąt wyszechradzki
• Autentyczne współdziałanie i partnerstwo państw
• Wpływ zaszłości historycznych na stosunki z Litwą
• Czechy, Słowacja i Litwa nie są dużymi organizacjami państwowymi i nie odgrywają kluczowej roli militarnej (Czechy 58 tys. Słowacja 45 tys. Litwa 11 tys. Żołnierzy)
• Polka przewyższa te państwa potencjałami militarnymi, ludnościowymi i ekonomicznymi
RELACJE POLSKA - UKRAINA
• Państwo o znaczącym potencjale militarnym, ludnościowym i gospodarczym
• Stałe stosunki NATO - Ukraina
• Znaczący potencjał militarny (320 tys. Żołnierzy)
• Znaczący wpływ na politykę w regionie jako członka WNP
• Historyczne zaszłości (cmentarze orląt lwowskich)
• Polska orędownikiem Ukrainy - wejścia do struktur euroatlantyckiej i europejskiej
RELACJE POLSKA - BIAŁORUŚ
• Państwo o znaczącym potencjale militarnym (80 tys.)
• Zahamowanie reformy demokratycznej konstytucji rzeczywistości radzieckiej
• Na terenie Białorusi stacjonują wojska rosyjskie
• Współzałożyciel WNP tworzy związek z Rosją (ZBIR) zmierza do przekształcenia w jednolite państwo związkowe
• System władzy prezydenckiej - reżim autorytarny
• Łamanie praw obywatelskich i mniejszości narodowych
RELACJE POLSKA - PODSUMOWANIE
• Korzystne otoczenie polityczno - militarne
• Brak problemów mogących przerodzić się w antagonizmy i sytuacje destabilizujące
• Czterech z pośród siedmiu sąsiadów tworzy obszar zbieżnych interesów politycznych poprzez fakt bycia w NATO i UE
• Pozostali trzy sąsiedzi należą do WNP
POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO
Działalność organów państwa w zakresie PBN obejmuje:
1. Ustalenie celów i zadań polityki bezpieczeństwa
2. Określenie strategii bezpieczeństwa narodowego
3. Koordynację różnych organów państwa w zapewnianiu bezpieczeństwa oraz budowaniu zewnętrznych warunków bezpieczeństwa narodowego
Podstawą do ustalenia celów i zadań polityki i bezpieczeństwa ejst Konstytucja III RP z 1997 roku.
WYZWANIA to nowe sytuacje, w których pojawiają się niezbywalne potrzeby wymagające sformułowaniu odpowiedzi i podjęcia stosowanych działań. Nierozwiązane wyznania mogą dopiero przekształcić w zagrożenia dla bezpieczeństwa.

---