Poetki Młodej Polski

Maria Komornicka

Urodzona 25.07.1876 r., zm. 8.03.1949 r., poetka, prozaiczka, tłumaczka, publicystka. Z Poznaniem związał ją tylko jeden dzień jej życia, jedna doba, lecz dzień ten obrósł legendą biograficzną, gdyż wtedy właśnie Maria Komornicka zmieniła swą tożsamość płciową i stała się Piotrem Odmieńcem Włastem. Urodziła się w zamożnej rodzinie ziemiańskiej jako drugie dziecko Anny z Dunin-Wąsowiczów i Augustyna Komornickiego w ojcowskim majątku Grabów nad Pilicą, niedaleko Warszawy, w zaborze rosyjskim. Ród jej matki pochodził ponoć od Wikingów, którzy osiedlili się na ziemiach polskich za czasów Bolesława Krzywoustego, a najsłynniejszym jego przedstawicielem był słynny palatyn i wojewoda Piotr Włostowic, zwany też Włastem - wszechwładny powiernik i ulubieniec Krzywoustego, przez jego syna Władysława II uwięziony i oślepiony. Wychowywana w sposób jak na owe czasy nader postępowy - ojciec zadbał o jej dość szerokie, choć zdobywane w warunkach domowych wykształcenie - debiutuje jako szesnastolatka dwoma utworami opublikowanymi w „Gazecie Warszawskiej”. Już w okresie dojrzewania zdradza naturę buntowniczą i skłonną do skrajnych emocji. Niebawem (1884) ukazuje się jej pierwsza książka (której publikację wspierał finansowo ojciec), tom opowiadań pt. Szkice. Od tej chwili Komornicka funkcjonuje w świecie młodopolskiej elity umysłowej i artystycznej jako cudowne dziecko, fenomenalne tyleż ze względu na swój młody wiek, co i ze względu na płeć. W 1907 w Poznaniu Komornicka spaliła kobiece suknie i uznała się za mężczyznę. Od tej pory była znana jako Piotr Odmieniec Włast, a jej odmienność stała się powodem do skandalu porównywanego z sytuacją Oscara Wilde'a. Po wielu latach pobytu w szpitalach psychiatrycznych, zmarła w zakładzie leczniczym w Izabelinie.

***Jej debiutem literackim była publikacja opowiadań w Gazecie Warszawskiej w 1892 roku. W 1894 roku wydała Szkice. Przez 6 miesięcy studiowała na Uniwersytet w Cambridge. W roku 1895 wydała manifest literacki Forpoczty wraz z Wacławem Nałkowskim i Cezarym Jellentą. Często posługiwała się wierszem wolnym.

-1900 Baśnie

-1902 Biesy

-1914 i nast. Xięga poezji idyllicznej

Maryla Wolska

Maryla z Młodnickich Wolska, pseudonimy Zawrat, D-mol, Iwo Płomieńczyk, Tomasz Raróg (1873-1930). Znana nam jako poetka, autorka prozy artystycznej i tekstów publicystycznych, tłumaczka, a także malarka. Była przede wszystkim niezwykła osobowością poetycką. Talent Maryli Wolskiej był na wskroś liryczny, a także ściśle powiązany z jej życiem. Biografia poetki jest wyjątkowo ciekawa: ze względu na tradycje i związki rodzinne, a także na srodowisko, które ja otaczało. Nawet samo nazwisko wiąże poetkę z szeregiem postaci bardziej i mniej znanych. Biografia poetki jest wieloma nićmi wpleciona w tkaninę dziejów polskiej kultury. Maryla Wolska urodziła się we Lwowie w roku 1873. Dzieje poetki posiadają swoją

prahistorie. Przyszła poetka związana była z artystycznym środowiskiem młodopolskiego

Lwowa. Matka poetki była Wanda z domu Monné, piękna, utalentowana w muzyce, autorka

wielu przekładów i książek dla dzieci. Zanim wyszła za maż za malarza Karola Młodnickiego,była narzeczoną Artura Grottgera. Chociaż poślubiła Karola Młodnickiego, pierwszej swej miłości Wanda pozostała wierna aż do końca życia. Ojciec Maryli był artystą, malarzem, uczył rysunku w trzech państwowych szkołach lwowskich. Dom rodzinny Maryli Wolskiej był jednym z ważniejszych, jak później również dom poetki, ośrodków kulturalnych Lwowa. Zarówno matka, jak i ojciec mieli wielu przyjaciół wśród znakomitych polskich artystów i poetów. Utrzymywali stosunki między innymi z rodziną Mickiewiczów, ojciec również spotykał się z Janem Matejkę i wieloma pisarzami. Wolska, będąc dzieckiem, przejmowała równocześnie w tej atmosferze cały bagaż uczuciowo-ideowy, rozpalające wyobraźnie skojarzenia, swoiście kształtowany pogląd na

sprawę narodową, patriotyzm. Wyrastała więc Maryla w atmosferze sztuki. Pod kierunkiem

ojca, następnie w Monachium i w Paryżu, kształciła się na malarkę. Nawet rodzice chrzestni

Maryli byli ludźmi sztuki: w jednej parze był malarz Henryk Rodakowski z pasierbica Leonią

Blühdorn, w drugiej poeta Kornel Ujejski z Leonią Sawczynską.

***Autorka wierszy lirycznych nawiązujących do modernizmu i Młodej Polski,pełna pesymizmu i przeczucia śmierci, m.in. zbiory: Symfonia jesienna (1901), Święto słońca (1903), Dzbanek malin (1929). Także nowele, dramat Swanta (1906), pamiętnik Quodlibet (wydany 1974, łącznie ze Wspomnieniami córki, B. Obertyńskiej). Poezje (1971).

Bronisława Ostrowska z Mierz-Brzezickich

pseudonim Edma Mierz (1881-1928), polska poetka, prozaik. Do 1913 przebywała dłuższy czas we Francji, gdzie udzielała się społecznie w środowisku polskich artystów. 1915 ewakuowana z Warszawy do Charkowa, prowadziła tam działalność społeczno-kulturalną wśród polskiej emigracji.Wróciła do kraju 1918. Ceniona poetka epoki Młodej Polski, do poetyki symbolizmu i klasycyzmu a także romantyzmu. Twórczość Ostrowskiej zamknięta była w kręgu przeżyć i wzruszeń najgłębiej osobistych, niesłychanie emocjonalna i wyrażająca owe stany wzruszenia bezpośrednio jako strumień nastrojów, momentalnych wzruszeń. Poetka w tych wierszach prezentowała kobiecą subtelność, wyrafinowanie i dostojności. Reprezentowany przez nią kierunek to tzw. estetyzmem. Charakteryzuję się on poszukiwaniem form literackich wyrafinowanych, oryginalnych, modyfikowaniu istniejących schematów wersyfikacyjnych dla nadania im rymu giętkiego , zmienności nastrojów. W końcowej fazie rozwoju tej poezji można było zaobserwować treści refleksyjne, a także dużą religijności. Należy zauważyć fakt , iż poetka czynnie uczestniczyła w bieżących wydarzeniach historycznych, zwłaszcza związanych z odzyskaniem niepodległości. Poezja Ostrowskiej przechodzi znamienną ewolucję- od nastrojowej, refleksji w duchu poetyki symbolicznej do ukazywania liryzmu w świecie konkretnych rzeczy i zdarzeń.

*** Opublikowała tomiki poetyckie, m.in.: Opale (1902), Poezje (1905), Chusty ofiarne (1910), ABC Polaka pielgrzyma (1916), Z raptularza 1910-1917 (1917), Tartak słoneczny (1928) oraz prozatorskie, np.: Jesienne liście (1904), W starym lustrze (1928), Rozmyślania (1929).
****Wartościowe książki dla dzieci, jak Bohaterski Miś (1919) i Baśnie polskie (1921). Ponadto: Pisma poetyckie (tom 1-3, 1932, tom 4, nie ukończony, 1934). Wiersze wybrane (1955). Biała godzina - Wybór poezji (2. wydanie, 1978), Poezje wybrane (1976).

Kazimiera Zawistowska

Urodzona w 1870, zmarła w1902 roku. Stworzyła w poezji młodopolskiej paradygmat liryki na wskroś kobiecej (wyprzedzając i zapowiadając fenomen Marii Pawlikowskiej Jasnorzewskiej). Niezwykła osobowość i samodzielnie zdobyta kultura literacka uchroniły ją przed terminowaniem w szkole Konopnickiej. Dzięki tłumaczeniom poetów francuskich, którymi debiutowała w krakowskim "Życiu" i w "Chimerze" (T. Klingsor, J.M. Heredia, P. Verlaine, A. Samain, F. Pradel) oraz mądrej opiece Miriama, właściwie bez trudu osiągnęła oryginalny wyraz i doskonałość poetyckiego warsztatu. Wypowiadała się w sonecie, gatunku wymagającym znacznej dyscypliny i precyzji wypowiedzi. Była poetką życia i miłości w epoce, która deprecjonowała życie, wybierając nirwanę i śmierć, a miłość przedstawiała jako perfidną pułapkę, działającą na rzecz przedłużenia gatunku (Schopenhauer). Dla Zawistowskiej jest miłość ekstatycznym apogeum istnienia, jedynym celem i sensem, potwierdzeniem jego autentyczności. Mijając, powraca we wspomnieniu, stanowi refugium podmiotu wśród świata, który utracił dawny blask. Monotematyczna poezja Zawistowskiej zdumiewa różnorodnością ujęć, w których pojawia się jedynie ważny temat miłości. Uczucie to przenika opisy przestrzeni wiejskiej, pól i ogrodów, portretowane w pełni słonecznego dnia i w księżycowej poświacie; przybiera postać symbolu architektonicznego (M. Podraza Kwiatkowska), np. groty podświadomości, w której zostało ukryte. Targana sprzecznościami psychika poetki wypowiada się poprzez usta postaci masek: grzesznicy Magdaleny, św. Teresy, Herodiady, Kleopatry, Ewy. Upodobanie epoki do motywów średniowiecznych, gotyckich nie pozostaje u Zawistowskiej tylko ornamentem, okazją do literackiego ćwiczenia. Przekonuje o tym cykl Romantyka z jedynego tomu jej wierszy (Poezje 1903).

***Zbiory wierszy wydane pośmiertnie

-Poezje (1903) - ze wstępem Miriama

-Poezje (1923)

-Utwory zebrane (1982)

Maria Grossek-Korycka
Poetka, publicystka, tłumaczka. Pseudonimy: Gr.-K.; M.G.; Maria G-K
Urodziła się 8.12.1864 w Krakowie, jako córka prawnika Szczepana Nowickiego i Marii z Zarembskich. Dzieciństwo spędziła w Kielcach, tam też skończyła gimnazjum. Była osobą o wszechstronnych zainteresowaniach; uczęszczała do konserwatorium w Warszawie; w Petersburgu studiowała medycynę i matematykę; w Krakowie - filologię pod kier. Lucjana Malinowskiego. Pracowała jako nauczycielka domowa w bogatych domach ziemiańskich na Ukrainie.
Wyszła za mąż za ziemianina Antoniego Grosseka i zamieszkała we wsi Krzyżanówce. Po śmierci męża i syna wyjechała z Ukrainy i od roku 1908 zamieszkała w Warszawie. Ok. roku 1910 powtórnie wyszła za maż - za Władysława Koryckiego, literata i pedagoga. Kilkakrotnie wyjeżdżała do kuzyna do Włoch; była tam, gdy wybuchła I wojna światowa, stamtąd dotarła do Kijowa (1915-1918), następnie 3 lata spędziła w Zduńskiej Woli i Jędrzejowie. Wróciła do Warszawy, gdzie umarła 15.04.1926 roku. Jej twórczość była zapomniana i nieznana.W twórczości Marii Grossek-Koryckiej widoczne są inspiracje romantyczne, szczególnie - wpływ myśli Słowackiego. Obecna jest tu spójna wizja sztuki i świata, oparta na twórczym działaniu pierwiastka duchowego; jasne jest przywiązanie do porządku metafizycznego, również jako kontekstu rozumienia poezji i poety. Poetka dokonuje próby powrotu do romantycznego systemu wartości; wg niej poezja to „rodzona siostra Religii” (Dialogi Italiana). Zadaniem poezji („komunikatu metafizycznego”) ma być wyrażanie niewyrażalnego - „słowo wyszukane, nowo stworzone, gwałcące gramatykę”. Cechy tej twórczości to wizyjność, fragmentaryczność, muzyczność, pozorna niespójnosć poetyckich wizji („pozarozumowe porozumienie z czytelnikiem”); ma to być wczesna faza ekspresjonizmu. Antoni Lange powiedział, że twórczość Marii Grossek-Koryckiej jest prekursorska wobec takich tendencji, jak futuryzm, formizm, surrealizm.
***Zadebiutowała w roku 1900, w ogłoszonym na łamach „Prawdy”, przez Aleksandra Świętochowskiego, konkursie poetyckim - dwoma poematami, powstałymi na początku lat '90: Apoteoza i Hafciarka.
-1904 wydała Poezje jako tom I Pism (kolejne tomy nie wyszły); w 1913, w Krakowie, opublikowała tomik poetycki Orzeł oślepły, a także Dialogi Italiana i Medytacje - jej credo;

-w 1919 Niedzielę palem.

-Pośmiertnie, w 1928, ukazał się wybór wierszy Pamiętnik liryczny. Na jej dorobek składa się twórczość poetycka oraz utwory prozatorskie, eseje o sztuce, felietony, reportaże, rozważania filozoficzne, artykuły o problemach społecznych, przekłady.

---