PODTOPIENIE I UTONIĘCIE
Podtopieniem nazywa się wszystkie przypadki przeżycia po duszeniu się w wyniku zanurzenia w wodzie.
Utonięcie jest to uduszenie będące wynikiem zanurzenia w cieczy, najczęściej w wodzie.
Utonięcie wtórne są to przypadki śmierci, do których dochodzi w krótkim czasie od podtopienia.
Gwałtowna reakcja zanurzeniowa są to przypadki nagłej śmierci będące skutkiem zetknięcia z bardzo zimną wodą. Mechanizm tej reakcji polega najprawdopodobniej na wywołaniu odruchem z nerwu błędnego bradykardii lub zatrzymania krążenia prowadzącego do utraty przytomności. Znaczenie może mieć także wcześniejsze spożycie alkoholu.
Zespół popodtopieniowy może się rozwinąć u ofiar podtopienia w czasie pierwszych 72 godzin po wypadku. Ma on charakter zespołu niewydolności oddechowej dorosłych (ARDS) i jest spowodowane wypłukaniem surfaktantu, przeciekiem powstałym na skutek uszkodzenia ścian kapilar w pęcherzykach płucnych oraz odpowiedzią zapalną w obrębie tkanki płucnej.
Czynniki ryzyka :
Nieumiejętność pływania,
Kurcz mięśni,
Wyczerpanie,
Uraz kręgosłupa szyjnego,
Zatrucie alkoholem lub narkotykami,
Hipotermia,
Hipoglikemia,
Napad drgawek,
Wypadek podczas nurkowania.
Mechanizm tonięcia - wyróżnia się następujące fazy tonięcia :
Wstrzymanie oddechu - na początku poszkodowany broni się przed zalaniem dróg oddechowych wodą poprzez wstrzymanie oddechu, ale gromadzący się w jego organizmie dwutlenek węgla osiąga taki poziom, że powoduje pobudzenie ośrodka oddechowego i wznowienie oddychania już niezależnie od woli poszkodowanego,
Rozpoczęcie oddychania - ponieważ woda może zalewać jamę ustną i dalej przedostawać się do dróg oddechowych poszkodowany broni się przed tym i zaczyna ja połykać,
Połykanie wody - poszkodowany połyka wodę do czasu całkowitego wypełnienia żołądka; prowadzi to do wymiotów,
Przedostawanie się wody do dróg oddechowych - dochodzi do odruchowego kurczu krtani (woda drażni krtań i dochodzi do zamknięcia fałdów głosowych); nie trwa to jednak długo, gdyż pogłębiające się niedotlenienie poszkodowanego (który nie oddycha) doprowadza do utraty świadomości, otwarcia obkurczonej krtani (na skutek zwiotczenia mięśni) i swobodnego przedostawania się wody do płuc,
Zalewanie wodą płuc.
Tonięcie w wodzie słodkiej.
Woda słodka w porównaniu do osocza jest hipotoniczna.
Jest więc błyskawicznie wchłaniana do krążenia układowego, w którym powoduje hemolizę krwinek czerwonych, a co za tym idzie hiperkaliemię
i hemoglobinurię. Hiperkaliemia może być przyczyną migotania komór i śmierci poszkodowanego. Dużo poważniejszym problemem jest jednak uszkodzenie płuc będące wynikiem utraty surfaktantu i uszkodzenia błon komórkowych w pęcherzykach płucnych.
Tonięcie w wodzie słonej.
Woda słona jest kilkakrotnie bardziej stężona od osocza, dlatego nie wchłania się do układu krążenia. Powoduje ona napływ do pęcherzyków płucnych wody z naczyń włosowatych krążenia płucnego (na zasadzie wyrównywania ciśnień). Prowadzi to do powstania obrzęku płuc, pogorszenia warunków wymiany gazowej i hipoksemii.
Zanieczyszczenia znajdujące się w wodzie.
Należy pamiętać, że różne związki chemiczne, bakterie i inne zanieczyszczenia znajdujące się w wodzie mogą powodować dodatkowe obrażenia płuc i zmniejszać skuteczność ratowania poszkodowanego.
Postępowanie :
należy jak najszybciej i najdelikatniej wyłowić poszkodowanego z wody, zwracając uwagę na własne bezpieczeństwo i możliwość urazu kręgosłupa szyjnego w przypadku skoku do płytkiej wody,
w miarę potrzeby stabilizacja odcinka szyjnego kręgosłupa,
udrożnienie dróg oddechowych i kontrola podstawowych czynności życiowych poszkodowanego,
w przypadku braku oddechu jak najszybciej należy rozpocząć sztuczne oddychanie,
w przypadku braku tętna rozpoczynamy również pośredni masaż serca,
prowadzenie tlenoterapii pod kontrolą pulsoksymetrii,
ewentualna intubacja i prowadzenie oddechu zastępczego,
ocena głębokiej temperatury ciała, w przypadku jej obniżenia należy wdrożyć postępowanie jak w hipotermii,
hospitalizacja i monitorowanie czynności życiowych,
leczenie powikłań w sposób typowy.