Cele kształcenia

Opisowe i taksonomiczne ujęcie celów kształcenia

Trzy sposoby ujęcia celów kształcenia:

Tradycyjne - przedstawia się w nim charakterystykę jednego lub więcej celów, nie stosując żadnej klasyfikacji.

Opisowe - obejmuje zestawienia celów ułatwiające osobom odpowiedzialnym za działalność dydaktyczną (np. Nauczycieli) orientację w tym, do czego ma zmierzać ta działalność, lecz nie stanowią wystarczającego układu odniesienia do mierzenia jej wyników.

Taksonomiczne - wzorowane na przyrodoznawstwie, zmierza do ścisłego, kompletnego i rozłącznego ujęcia celów kształcenia, z założeniem, że poszczególne pozycje taksonomiczne mogą stać się przedmiotem pomiaru. Pozycje te ujmuje się genetycznie, funkcjonalnie, bądź ze względu na wyniki końcowe.

Taksonomia celów kształcenia - hierarchiczna klasyfikacja wybranej dziedziny celów kształcenia. Można wyróżnić cztery takie dziedziny:

emocjonalną

poznawczą

światopoglądową

praktyczną

Dziedziny wg Niemierko:

DZIEDZINA EMOCJONALNA (MOTYWACYJNA)

Cztery kategorie celów:

Uczestnictwo w działaniu

Polega na świadomym i uważnym odbieraniu określonego rodzaju bodźców oraz wykonywaniu czynności odpowiadających przyjętej roli, jednak bez wykazywania inicjatywy. Uczeń ani nie unika danego rodzaju działania, ani go tez nie podejmuje z własnej woli. Chętnie natomiast dostosowuje się do sytuacji.

Podejmowanie działania

Oznacza samorzutne rozpoczynanie danego działania i wewnętrznym zaangażowaniu w wykonywanie odpowiednich czynności. Uczeń nie tylko dopasowuje się do sytuacji, w jakiej się znalazł, ale i organizuje je w pewien sposób.

Nastawienie na działanie

Jest konsekwentnym wykonywaniem danego rodzaju działania na skutek trwałej potrzeby wewnętrznej i dodatniego wartościowania jego wyników. Uczeń jest zwolennikiem tego działania i zachęca do niego innych, poglądom jego brak jednak szerszego uogólnienia i pełnej spoistości.

System działania

Oznacza regulowanie określonego typu działalności za pomocą harmonijnie uporządkowanego zbioru zasad postępowania, z którymi uczeń identyfikuje się do tego stopnia, że można je uznawać za cechy jego osobowości. Uczeń nie zawodzi w trudnych sytuacjach, jego działania odznaczają się skutecznością i swoistością.

DZIEDZINA POZNAWCZA

Zapamiętanie wiadomości

Przypominanie sobie pewnych terminów, faktów, praw i teorii naukowych.

Zrozumienie wiadomości

Wyraża się przedstawieniem wiadomości w innej formie, niż były zapamiętane, podporządkowaniem i streszczaniem, czynieniem podstawą prostego wnioskowania.

Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych

Obejmuje praktyczne posługiwanie się wiadomościami wg podanych uprzednio wzorów.

Stosowanie sytuacji w sytuacjach problemowych

Obejmuje formułowanie problemów, dokonywanie analizy i syntezy nowych zjawisk, formułowanie planu działania, tworzenie oryginalnych przedmiotów i wartościowanie przedmiotów wg pewnych kryteriów.

DZIEDZINA ŚWIATOPOGLĄDOWA

Kategorie celów kształcenia:

Przekonanie o prawdziwości wiedzy

Oznacza zaufanie do prawdziwości określonej informacji o rzeczywistości, ale bez jej wartościowania, a tym bardziej angażowania się w jej stosowanie. Uczeń nie kwestionuje tej informacji co można uznać już za wstępne osiągnięcie światopoglądowe.

Przekonanie o wartości wiedzy

Pojawia się tu zaufanie do danego rodzaju informacji jako źródła poznania i pożytku, ale jeszcze bliżej nieokreślonego. Uczeń wykazuje szacunek dla tej wiedzy i dla ludzi, którzy ją posiadają, sam jednak zajmuje się czymś innym, dość dalekim od jej stosowania.

Nastawienie do zastosowania wiedzy

To konsekwentne dążenie do wykorzystania danego rodzaju informacji w celu zaspokojenia ważnych potrzeb i spełnienia uznanych powinności. Każda okazja do poszerzenia i zastosowania wiedzy na obecny temat jest przez ucznia dobrze wykorzystywana, i w tym okresie daje przykład innym członkom grupy.

System zastosowań wiedzy

Stanowi działanie zharmonizowane z osobowością posiadacza danego rodzaju informacji w sposób pełny i niezawodny. Uczeń staje się działaczem, „kapłanem danej wiary”, organizatorem na rzecz jej upowszechniania.

DZIEDZINA PRAKTYCZNA (PSYCHOMOTORYCZNA)

Naśladowanie działania

Jest to planowe spostrzeganie przedmiotów i wzorowych działań związanych z tymi przedmiotami oraz etapowe wykonywanie własnych działań z systematyczną kontrolą.

Odtwarzanie działania

Wykonywanie działania praktycznego w całości bez konieczności jednoczesnego obserwowania wzoru, ale z niewielką jeszcze skutecznością i płynnością. Uczeń koryguje działanie na podstawie własnych doświadczeń i jest w stanie ćwiczyć je samodzielnie.

Sprawność działania w stałych warunkach

Dokładne wykonywanie wyuczonego działania praktycznego i osiąganie zamierzonego wyniku, jeżeli istotne okoliczności tego działania się nie zmieniają. Ewentualna zmiana sytuacji, a zwłaszcza potrzeba koordynacji tego działania z innymi czynnościami, zakłóca jednak jego płynności, a dostosowanie do zmiany pochłania wiele energii.

Sprawność działania w zmiennych warunkach

Automatyzacja działania pozwalająca na uzyskanie najwyższej skuteczności przy bardzo niewielkim nakładzie energii i czasu. Struktura działania jest elastyczna, a jego powiązanie z innymi działaniami jest harmonijne.

---