TERAPIA MANUALNA- WYKŁD 1

(niestety foty zaczynały się nie od początku wykładu)

4. Badanie fałdem Kiblera- sfery nadwrażliwości

- grubość fałdu

- konsystencja

- opór

- bolesność

Zmiany ww. mogą świadczyć o złamaniach- zaburzeniach odruchowych pochodzenia segmentarnego- wegetatywnego

5. Test przesuwalności podskórnej

Zwiększony opór świadczy o:

- zaburzeniach segmentarnych

- zaburzeniach metabolicznych

-zablokowaniu stawu kręgosłupa

- chorobie tkanki łącznej

PUNKTY DRAŻNIENIA SEGMENTARNEGO

Odruchowe podrażnienie o charakterze neuralgii wywołane zablokowaniem segmentu o cechach:

- bolesności uciskowej

- zmieniona konsystencja tkanek

-współistnieją z napięciem głębokich mięśni grzbietu

- mogą znajdować się we wszystkich tkankach

-nasilają się przy wykonywaniu ruchu prowokacyjnego

- zanikają po odblokowaniu stawu

Lokalizują się przede wszystkim w okolicy:

- wyjścia nerwów rdzeniowych

-szyja w okolicy bocznej

-potylica, kresa karkowa

TRIGGER POINTS

Nie wywołują bólu czynnego w obszarze swego występowania lecz poza nim, czasem daleko od tego obszaru, nadając mu cechy bólu promieniującego

Aktywność punktów spustowych oprócz bólu może być przyczyną cierpnięcia, mrowienia zawrotów, objawów migrenowo- wegetatywnych.

Aktywność punktów występuje w różnych okresach chorobowych komplikując obraz choroby.

Punkty spustowe kojarzą się najczęściej z dysfunkcjami mięśniowymi, łącznotkankowymi kręgosłupa i kończyn

Powstają prawdopodobnie na skutek przeciążenia statycznego.

PUNKTY MAKSYMALNIE BOLESNE

Leżą w obszarze bólu- najczęściej w brzuścu mięśnia, w okolicach przyczepu.

Są źródłem bólu miejscowego przyczyną tworzenia są przede wszystkim dysfunkcje jednostek ruchowych kręgosłupa

Dobrze reagują na mobilizację uciskowe i PIR

PUNKTY SWOISTE DLA DYSFUNCJI STAWOWEJ

Występują w okolicach stawów. Ich aktywność zmienia się ze zmianą położenia dwóch elementów stawowych.

BADANIE RUCHU

- ruch czynny

- ruch bierny: trakcje i kompresje; ślizg stawowy

- test napięcia mięśniowego z oporem

Wykonując czynne oraz bierne ruchy rotacyjne, można odróżnić dysfunkcję stawu od dysfunkcji mięśnia:

DYSFUNKCJA STAWU- ruchy czynne i bierne są bolesne i ograniczone w tym samym kierunku

DYSFUNKCJA MIĘŚNIA- ruch czynny bolesny w jednym, a bierny w wyniku rozciągania mięśnia będzie bolesny w kierunku przeciwnym.

W celu potwierdzenia dysfunkcji mięśnia należy wykonać test oporowy.

PAMIĘTAJ !!! Test oporowy wywołuje kompresję w stawi- zbadaj izolowaną kompresję przed testem oporowym

RUCHY CZYNNE

Służą do sprawdzania stawów i tkanek miękkich:

- współpraca pacjenta

-sprawny CUN i OUN

- sprawny staw i mięsień

- dają szybką orientacje co do lokalizacji i rozmiarów dysfunkcji

WG Kaltenborna ruchy czynne można podzielić na:

1. proste (anatomiczne)

2. złożone (funkcjonalne)

- sprzężone posiadające większy zakres i bardziej elastyczny opór końcowy

- niesprzężone posiadające mniejszy zakres ruchu i twardszy opór końcowy

RUCHY BIERNE

Służą do oceny stawu i tkanek miękkich- nie testują czynnej pracy mięśnia.

Wyróżnić można:

1. Ruchy rotacyjne

-ruchy proste (anatomiczne)

- ruchy złożone (funkcjonalne) - sprzężone i niesprzężone

Dodatkowo dla potrzeb badania stawów kręgosłupa wydzielono:

- ruchy całościowe (cały odcinek kręgosłupa)

- ruchy segmentarne ( jeden segment)

ILOŚĆ I JAKOŚĆ RUCHU

Podczas badania ruchu w stawie zwraca się uwagę na:

- zakres ruchu (ilość ruchu)

- wykonanie ruchu (jakość ruchu)

- opór końcowy (jakość zatrzymania)

- zmiany w mięśniach

Ilość ruchu ( zakres ruchu) można ocenić:

- goniometrem

- manualnie w skali 0- 6

Test ilościowy polega przede wszystkim na porównaniu zakresu czynnego z biernym - bez oceny oporu końcowego.

WZORZECZ TOREBKOWY:

Przy obkurczeniu torebki stawowej dochodzi do proporcjonalnych ograniczeń określonych zakresów ruchu wg tzw. Wzorca torebkowego - capsular pattern

Wzorzec torebkowy dla stawu podaje się od ruchów najbardziej ograniczonych .

Przykurcz mięśnia:

Ograniczeni zakresu ruchu może być spowodowane skróceniem struktur mięśniowych, które należy sprawdzić podczas badania

TEST RUCHOMOŚCI STORAD/ KALTENBORN w skali 0-6 (stopnia zablokowania stawu)

0. ankiloza

1. bardzo ograniczona ruchomość (ciężkie zablokowanie)

2. mało ograniczona ruchomość (lekkie zablokowanie)

3. stan prawidłowy

4. niewielka nadruchomość- bez bólu

5. hipermobilność z bólem

6. pełna niestabilność

Test jakościowy - badający prowadzi ruch do pozycji zerowej do pierwszego zatrzymania. Ocena płynności ruchu i oporów

BADANIE W DWÓCH FAZACH:

1. Od rozpoczęcia do pierwszego oporu

2. od pierwszego oporu do oporu końcowego- wyczuwanie oporu końcowego

fizjologiczny opór końcowy w każdym stawie- elastyczny, bezbolesny:

1. miękki, elastyczny- elastyczność tkanek miękkich okołostawowych

2. mocny, elastyczny- napięcie torebki stawowej i więzadeł

3. twardy, elastyczny- napór chrząstki na kość

PATOLOGICZNY OPÓR KOŃCZYNY

Może wystąpić na torze ruchu w innym miejscu lub zmieni się jakość oporu końcowego:

- tkanka bliznowata daje opór mocny, mało elastyczny

- zwiększone napięcie mięśniowe daje elastyczny, mniej miękki opór

- obkurczona tkanka łączna daje mocny, mniej elastyczny opór

- zablokowany staw daje nieelastyczny, mocny opór

- sztywny staw daje twardy , sztywny opór

- hipermobilny staw daje nienormalnie miękki i elastyczny opór

RUCHY LINIOWE/ SEGMENTARNE RUCHY LINIOWE

GRA STAWOWA

- trakcja/ kompresja

- ślizg stawowy

Trakcja

Bierne działanie trnaslatoryczne prowadzące do separacji w stawie. Prowadzona prostopadle do płaszczyzny paralelnej stawu (równoległa płaszczyzna leczenia)

I stopień- bez widocznej separacji, mała siłą do wyrównania ciśnienia wewnątrzstawowego- niwelacja sił kompresyjnych, do wykonywania testów trakcyjnych, ślizgowych, mobilizacji i do zmniejszenia bolesności

II stopień- swoboda ruchu zniesiona, tkanki miękkie okołostawowe napięte. Do testów trakcyjnych, zmniejszanie bolesności

III stopień- rozciąganie napiętych struktur. Do testów i mobilizacji

W zależności od ilości osi w jakim dany staw pracuje, staramy się tak wykonywać trakcję, aby brać pod uwagę wieloosiowość stawu. W takim przypadku mówimy i trakcji trójwymiarowej.

KOMPRESJA

Jest stosowana w diagnostyce jako test kompresyjny do sprawdzania bolesności w stawie

- test prowokacyjny

- wykonuje się go często przed testem oporowym

Nie stosuje się w leczeniu

ŚLIZG

Bierne, translatoryczne, paralelne przesunięcie kości, które prowadzi do ślizgu pomiędzy powierzchniami stawowymi .

W terapii manualnej ślizg jest zawsze równoległy do płaszczyzny leczniczej.

I stopień- przy bardzo małym impulsie ( wibracja, oscylacja) bez widocznego ruchu ślizgowego

II stopień- powoduje napięcie tkanek w kierunku leczniczym, znosi swobodę ruchu

III stopień- kontynuacja ww. rozciągnięcie tkanek

Mobilizację hypomobilnego stawu poprzez ślizg prowadzi się w kierunku ograniczenia ruchu.

Ograniczenia wykrywa się przez:

- test ślizgu

-regułę wklęsło- wypukłą

TEST ŚLIZGU

Zabieg manualny polegający na wykonaniu ruchów translatorycznych we wszystkich możliwych kierunkach.

REGUŁĄ WKLĘSŁO- WYPUKŁA

Używana do ustalenia, w którym kierunku ograniczony jest ruch ślizgowy w przypadkach:

-duża bolesność

- mały zakres ruchu

- usztywnienie stawu

Ruch kości o wypukłej powierzchni stawowej jest zawsze przeciwny niż upośledzony ruch.

Ruch kości o wklęsłej powierzchni stawowej jest zawsze taki sam jak kierunek ograniczenia ruchu.

TEST OPOROWY

Sprawdzamy siłę mięśniową i dolegliwości bólowe:

Max skurcz mięśnia w pozycji zbliżonej do spoczynkowej. Jeżeli nie wywołujemy ruchu to wszystkie dolegliwości bólowe mają swoje źródło poza stawem.

Za Cyriaxem:

- bolesność + duża siłą= małe uszkodzenie mięś.-ścięg.

- bolesność + małą siłą = duże uszkodzenie mięś.- ścięg.

- bezbolesność + małą siła= uszkodzenie neurologiczne

- bezbolesność + duża siłą = stan prawidłowy

BADANIA KLINICZNE

TESTY NEUROLOGICZNE:

1. Nerwy czaszkowe:

- źrenice

- podwójne widzenie

- oczopląs

- symetrai mimiki

- zawroty głowy

2. Objawy piramidowe:

- wygórowane odruchy rozciągowe

- niedowłady

- odruchy patologiczne

3.Objawy korzeniowe:

- Laseque'a

- Mackiewicza

- palce, pięty

- siłą mięśni, czucie

4. Objawy parkinsonizmu:

- spowolnienie ruchowe

- sztywność

- drżenie

5. Objawy móżdżkowe:

- oczopląs

- niezborność

- zaburzenia równowagi

- skandowana mowa

ZASADY LECZENIA MANUALNEGO

WSKAZANIA

- ZABURZENIA CZYNNOŚCI W UKŁADZIE RUCHU:

Staw:

- zablokowanie- odwracalna hypomobilność

- nadmierna ruchomość

- nieprawidłowe wzorce torebkowe

Mięśnie:

- przeciążenie odcinków mięśnia

- zaburzenia równowagi mięśniowej (dynamiczne, posturalne)

Ścięgna, powięzie:

- niewydolność, niestabilność, przykurcze

Niewłaściwe stereotypy:

- postawne

- ruchowe

- oddechowe

- OSTRE I PRZEWLEKŁE ZESPOŁY BÓLOWE KRĘGOSŁUPA I KOŃCZYN

- BÓLE I ZAWROT GŁOWY- POCHODZENIA ODKRĘGOSŁUPOWEGO

- JATROGENNE ZESPOŁY LĘKOWE- SPOWODOWANE DIAGNOZĄ

PRZECIWWSKAZANIA

Bezwzględne:

- złamania

- stany zapalne

- zmiany nowotworowe układu kostnego

- ubytki stabilności po urazach

- silny ból w czasie zabiegu

Względne:

- ciąża

- osteoporoza

- niewydolność krążenia

- poważne zmiany internistyczne

- stany po operacji kręgosłupa

- spondylozy zaawansowane

- wrodzone anomalie kręgosłupa:

* dysplazje

* aplazje

- zmiany naczyniowe

Techniczne:

- brak napięcia wstępnego

- brak współpracy

- brak zgody pacjenta

Możliwe powikłania

1. Reakcja właściwa- spotęgowanie objawów pacjenta, trwające krócej niż 2 dni

2. Reakcja wygórowana- spotęgowanie objawów na dłużej niż 2 dni bez konieczności i interwencji terapeutycznej

3. Powikłanie odwracalne- uszkodzenie organiczne występujące w ciągu 2 dni od momentu leczenia, Wymaga interwencji diagnostycznej i terapeutycznej.

4. Powikłanie nieodwracalne- uszkodzenie tkanki nagłe lub w ciągu dwóch dni od momentu leczenia

ZABLOKOWANIE

Stwierdzamy w stawie kończyn lub segmencie ruchowym kręgosłupa, w którym upośledzona jest gra stawowa, występuje „twardy opór końcowy” i występują objawy reflektoryczne w tkankach miękkich.

Objawy:

- ból spoczynkowy lub w ruchu

- upośledzenie gry stawowej

- ograniczenie zakresu ruchu

- złe wzorce torebkowe

- miogelozy

- fałd Kiblera

- strefy Haeda

- pkty. Spustowe

TEORIA POWSTANIA ZABLOKOWANIA

1. Zakleszczenie fałdu maziówki- teoria osteopatyczna- uwięźnięcie meniskoidalnego tworu w stawie, co powoduje ograniczenie ruchu i drażnienie zakończeń nocyceptywnych.

2. Zakleszczenie fragmentu krążka międzykręgowego - zmiany wewnątrz dyskowe

3. WW. mechanizmy prowadzą do odruchowego spazmu mięśniowego, który może blokować staw

4. Sklejenie struktur łącznotkankowych - przy długich unieruchomieniach może dochodzić do sklejenia struktur prowadzących do zablokowania.

MOŻLIWE PRZYCZYNY ZABLOKOWAŃ:

- wadliwe obciążania stawów przy asymetrii mięśniowej

- przebyte urazy

- mikrourazy

- przeciążenia sportowe

- unieruchomienie

- choroby infekcyjne stawów

- asymetria kończyn

- choroby narządów wewnętrznych

- hipermobilność

ZABURZENIA STEREOTYPU ODDECHOWEGO

- przy zaburzeniach oddechowych isnieje możliwość przeciążeń stawów żebrowo- kręgowych i powstania zespołów bólowych

- najmniej obciążającym dla kręgosłupa torem oddechowym jest tor przeponowy

- warunki dla prawidłowego toru przeponowego:

~mocne mm. Brzucha

~ nie przykurczone mm. posturalne

~ brak krępującej odzieży

CO SIĘ DZIEJE W TRAKCIE ZABIEGU MANUALNEGO?

Działanie:

1. Mechaniczne:

- konwersację ruch zbieżny pow. Stawowych

- dywergację ruch rozbieżny

- rozciąganie mięśni, torebek, więzadeł, skóry

- zmiana ciśnienia wewnętrznego stawu i krążka

- zmiana położenia elementów kostnych

- efekt trzasku- nie zawsze!!!

- likwidacja „subluksacji”

- zmniejszenie ucisku nerwów

2. Odruchowe:

- modyfikacja propriocepcji

- rozluźnienie napiętych włókien mięśniowych

- podniesienie progu bólu

- równowaga wegetatywna

3. Psychologiczne:

- odczucie zmniejszenia bólu

- poczucie, że w końcu pacjent uzyskał pomoc

PAMIĘTAJ!!!!

Wszystkie ww. reakcje występują razem pod warunkiem dobrze wykonanej techniki.

Nie stosuj manipulacji codziennie.

Nie próbuj za wszelką cenę doprowadzić do trzasku.

Efekt odruchowy wystąpi 2- 3 dni po zabiegu.

TECHNIKI LECZNIA MANUALNEGO

Skala Mitlanda- Określa natężenie , zakres i częstotliwość ruchów mobilizacyjnych

M1 - oscylacja na początku zakresu ruchu

- duży ból

- napięte mięśnie

Cel: obniżenie bólu o napięcia mięśniowego

M2- oscylacja o dużej amplitudzie w środku zakresu ruchu

- kontynuacja M1

- redukcja bólu i napięcia mięśni

M3 - ruchy o dużej amplitudzie do oporu końcowego

- ból na końcu zakresu ruchu

Cel: zwiększenie zakresu ruchu

M4 - ruchy o małej amplitudzie na granicy ruchu

- biernego po uzyskaniu napięcia wstępnego bez bólu

Cel: zwiększenie zakresu lub przygotowanie do manipulacji

M5 - szybki ruch poza granicę patologicznego ruchu- zablokowania manipulacja

MANIPULACJA

Szybki impuls pchnięcia o małej amplitudzie poza aktualny patologiczny zakres ruchu biernego, bez przekraczania zakresu anatomicznego i traumatyzacji stawu

A - bezpośrednia w kierunku ograniczenia

B - pośrednia w kierunku przeciwnym do ograniczonego - ból!!!

Każda manipulacja musi być poprzedzona mobilizacją

- bóle zapalne- niezależnie od ułożenia i przy każdym ruchu. Podniesiona temperatura

- bóle osteoporotyczne- mikrozłamania beleczek kostnych w trzonach. Umiejscowione w obrębie złamań i promieniują wzdłuż żeber. Bóle zmniejszają się przy leżeniu

- bóle psychogenne i roszczeniowe- stany histeryczne, psychozy

---