67.Porównać model wzrostu i cyklu wg Kaleckiego. Wskaż na podobieństwa założeń.

Model Kaleckiego ujęty został od strony podażowej. Kalecki uważał, iż tempo wzrostu dochodu uzależnione jest od stopy inwestycyjnej. Tempo wzrostu jest wprost proporcjonalne do stopy inwestycji. Przy takim samym nakładzie może być różny efekt inwestycji, różny stopień ich wykorzystania.Model wzrostu prof. Kaleckiego.

Model Kaleckiego zakłada, że tempo wzrostu dochodu zależy od inwestycji (stopy) i ich efektywności.
Wiemy, że tempo wzrostu dochodu Kalecki uzależnił od pewnej stopy inwestycji.
Osiągamy r', r'', r''' - różne poziomy wzrostu dochodu. Dlaczego tak jest. Dlatego, że różnie wykorzystuje się nakłady inwestycyjne, czyli różny jest ten współczynnik kierunkowy. To nadal jest wzór y = ax+b, gdzie a - jest współczynnikiem kierunkowym, ale w sensie ekonomicznym jest to zużycie moralne i fizyczne środków trwałych.
Tempo wzrostu korygowane jest zużyciem fizycznym, moralnym środków trwałych (-a) i usprawnieniami operacyjnie - technicznymi (u)
Kąt nachylenia a+b to tempo wzrostu zatrudnienia i wydajności. Naszych rozważań - trajektorii wzrostu - nie zaczynamy od poziomu 0. Istnieje poziom inicjatywny -s+u+n-a.

Teoria cyklu koniunkturalnego Kaleckiego. 

   Punktem wyjścia teorii cyklu Kaleckiego jest teza, że o poziomie dochodu narodowego decyduje proces inwestycyjny. Na przebieg procesu wpływa przewidywana rentowność, określająca rozmiary nakładów inwestycyjnych. 

   Przyjęcie przez Kaleckiego wzajemnej zależności między rentownością a inwestycjami pozwoliło na przedstawienie cyklu koniunkturalnego w kategoriach dochodu narodowego. Stało się także podstawą matematycznego rozwiązania problemów wahań koniunkturalnych.

   Analizował wpływ rynku pieniężnego, produkcji, cen i płac oraz karteli na przebieg cyklu. Zapotrzebowanie na środki obiegowe podnosi się w okresie ożywienia gospodarczego i rozkwitu a spada w fazie kryzysu i depresji. Towarzyszy temu wzrost i spadek stopy %.

   Występuje przeciwko fałszywemu jak twierdzi poglądowi, że obniżka płac przyspiesza wyjście z kryzysu. Przeciwnie, uważa że spadek płac spowodowałby spadek cen i w ten sposób, to co przedsiębiorcy zyskaliby na płacach, utraciliby na cenach. Wykazuje, że obniżka płac nominalnych prowadzi do obniżki płac realnych w wyniku sztywności cen, w rezultacie spada popyt konsumpcyjny i zatrudnienie i rosną zapasy.  

   Podważa pogląd, ze wysokie ceny przyspieszają poprawę koniunktury. Odwrotnie, obniżka cen (zwłaszcza artykułów konsumpcyjnych ) pobudza popyt globalny i tworzy podstawę do wyjścia z kryzysu.

   Według Kaleckiego :

   Inwestycje - wpływają na poprawę koniunktury tylko w czasie ich wykonywania, otwierając wentyl, przez który dostaje się do gospodarstw domowych dodatkowa siła nabywcza. Produkcyjny charakter tych inwestycji stanowi przyczynę zahamowania, a wreszcie i załamania ożywienia.

68. Punkty zwrotne w cyklu koniunkturalnym wg Kaleckiego.

Punkty zwrotne - przejścia z jednej fazy cyklu do drugiej:

1. PKT 1 (BOOM) - faza, w której produkcja, zatrudnienie, płace, inwestycje, stopa zysku osiągają poziom najwyższy, niezbędny do powiększenia i odnowienia kapitału trwałego. Słabszą dynamikę wzrostu wykazują ceny dóbr konsumpcyjnych oraz płace. Wzrost cen środków produkcji i płac oraz wykorzystanie przestarzałych maszyn i urządzeń w celu sprostania rosnącemu popytowi, oznacza ekspansję przy rosnących kosztach. Popyt i cena na kredyt rosną. Po osiągnięciu szczytu, poziom aktywności przestaje wzrastać.

W okresie rozkwitu inwestycje stabilizują się na najwyższym poziomie. Jeżeli inwestycje są na najwyższym poziomie przekraczającym faktyczne zużycie kapitału to zasób kapitału zaczyna rosnąć co powoduje osłabienie zyskowności inwestycji. Skoro inwestycje nie przynoszą oczekiwanych zysków, ludzie przestają inwestować. Jeśli zyski spadają, a zasób kapitału rośnie to skłania przedsiębiorców do dalszego kurczenia nakładów inwestycyjnych.

2. PKT 2 (DNO) - charakteryzuje się on zahamowaniem spadku produkcji, a także najczęściej stabilizacją zatrudnienia, cen, zysków i stopy zysku. Gospodarka osiąga równowagę na najniższym poziomie. W tej fazie rentowne są tylko przedsiębiorstwa o najniższych kosztach produkcji. Stwarza to sprzyjające warunki dla postępu technicznego i wykorzystania w produkcji nowych urządzeń i technologii. Zaczynają działać nowe bodźce do stworzenia i odnowy zużytego i przestarzałego kapitału. Nadwyżki kapitału obrotowego nad zapotrzebowaniem na niego sprzyjają pojawieniu się na rynku tanich kredytów. Procesy przystosowawcze w fazie depresji nakłaniają wytwórców do unowocześnienia produkcji poprzez nowe inwestycje, co odgrywa dominującą rolę w określeniu nowego cyklu.

Inwestycje stabilizują się na najniższym poziomie, nie występuje już ich dalszy spadek, a tym samym nie spadają już dalej zyski, ale zasób kapitału dalej spada, gdyż poziom inwestycji jest niższy od średniego zużycia kapitału. Ten fakt powoduje, że powoli zaczyna rosnąć stopa zysku. Pojawiają się sprzyjające warunki do renowacji kapitału, wzrostu popytu na środki inwestycyjne oraz wzrostu zysku w sektorze dóbr inwestycyjnych. W ten sposób gospodarka wchodzi w nową fazę ożywienia i rozpoczyna się początek nowego cyklu.

69. Omów relację między wydatkami inwestycyjnymi a przeciętnym zasobem kapitału wg Kaleckiego.

Wykrwwykres chyba kazdy ma....

OKRES :

1. t₁ - t₀ - inwestycje rosną w sposób malejący. Zasób kapitału zwiększa się, ale przyrost zysku na jednostkę spada. Istnieje popyt na inwestycje. Energia bierze się ze sprzeczności między efektem popytowym i podażowym procesu inwestycyjnego.

2. t₂ - t₁ - inwestycje nie rosną. Znika zjawisko przyrostu zysku z tytułu inwestowania, a zasób kapitału wzrasta poniżej przeciętnego poziomu zużycia w całym cyklu. Rośnie konflikt pomiędzy przyrostem kapitału a malejącą stopą produktywności kapitału (krańcowa stopa produktywności kapitału spada).

3. t₃ - t₂ - inwestycje spadają gwałtownie, chociaż nadal są wielkościami dodatnimi i przewyższają poziom zużycia kapitału. Zasób kapitału rośnie, ale w coraz wolniejszym tempie, w związku z czym krańcowa stopa zysku ulega obniżeniu i powoduje dalsze kurczenie się nakładów inwestycyjnych.

4. t₄ - t₃ - spadają inwestycje poniżej przeciętnego poziomu zużycia. Nie rośnie już zasób kapitału, tempo spadku inwestycji zaczyna jednak maleć, bo krańcowa stopa produktywności kapitału zaczyna relatywnie rosnąć. Pojawił się popyt na inwestycje oraz pierwsze oznaki odwrócenia koniunktury (krańcowa stopa produktywności kapitału zaczyna wolniej spadać, wyhamowuje się spadek).

5. t₅ - t₄ - maleje spadek inwestycji, wzrasta relatywnie poziom zużycia kapitału. Inwestycje są faktycznie niższe od poziomu zużycia kapitału, maleje zasób kapitału.

6. t₆ - t₅ - inwestycje nie spadają. Zasób kapitału znalazł się poniżej przeciętnego poziomu zużycia. Krańcowa produktywność zasobu zużycia kapitału (zyskowność) zaczęła wzrastać. Dokonuje się stopniowej dekapitalizacji majątku. Najszybsze ożywienie widać w konsumpcji o względnie trwałym popycie (niska elastyczność cenowa i dochodowa) - stąd widać, że ożywienie nie będzie jednakowe we wszystkich dziedzinach gospodarki i nie nastąpi w tym samym czasie. OSIĄGNIĘCIE DNA KRYZYSU.

7. t₇ - t₆ - inwestycje rosną, ale poziom zużycia kapitału jest jeszcze wyższy od poziomu inwestycji. Zasób kapitału jeszcze spada, najwyższy popyt inwestycyjny, ożywienie gospodarcze.

8. t₈ - t₇ - inwestycje są już wyższe od poziomu zużycia kapitału, zasób kapitału jest niższy niż poziom zużycia, ale przestał spadać (inwestycje przynoszą efekty). Krańcowa stopa produktywności kapitału rośnie.

9. t₉ - t₈ - rozkwit gospodarki. Inwestycje rosną, ale wolniej. Zasób kapitału wzrasta, przekracza poziom zużycia kapitału. Wypełniono zasób popytu inwestycyjnego.

10. t₁₀ - t₉ - zasób kapitału wzrasta powyżej poziomu zużycia. Dynamika przyrostu produktywności z tytułu inwestowania spada, popyt skurczył się.

Wzrost inwestycji w fazie ożywienia, a potem rozkwitu wiąże się z nieco powolniejszym wzrostem zasobu kapitału. W momencie, gdy inwestycje te osiągają najwyższy poziom, zasób kapitału (jako efekt podażowy) jest równy średniemu poziomowi zużycia kapitału. Następnie spadek opłacalności inwestycji powoduje, że jest ich coraz mniej, podczas gdy wielkość kapitału - jako odbicie już poczynionych inwestycji - jeszcze rośnie do momentu zrównania się krzywej wydatków inwestycyjnych z krzywą zasobu kapitału. Inwestycje ciągle spadają, a za nimi rozpoczyna się także spadek zasobu kapitału (nawet poniżej poziomu zużycia). To okres najwyższego popytu inwestycyjnego, stąd po osiągnięciu dna kryzysu, inwestycje zaczynają rosnąć (ożywienie) i po zapełnieniu popytu dalej rosną, wchodząc w fazę rozkwitu (tu zaczyna też rosnąć wywołany inwestycjami zasób kapitału). Inwestycje rosną aż do punktu zwanego BOOM.

W teorii cyklu prof. Kalecki ukazał nam relacje między wydatkami inwestycyjnymi, a przeciętnym poziomem zasobu kapitału.
Gdy wydatki rosną, a ich poziom ukształtowany jest na poziomie zużycia kapitału wtedy zasób kapitału nie spada i kształtuje się na najniższym poziomie. W dalszym okresie cyklu następuje wzrost inwestycji, a tym samym wzrost zysków. Inwestycje są więc zależne od faktycznego zużycia kapitału i zasób kapitału zaczyna rosnąć co powoduje osłabienie stopy zyskowności inwestycji. Gdy nie ma przyrostu inwestycji, a tym samym nie ma przyrostu zysków wówczas zasób kapitału rośnie ponad średni poziom. W dalszym okresie inwestycje zaczynają gwałtownie spadać ale mimo ich spadkowej tendencji są one wyższe od średniego zużycia kapitału i dlatego krzywa zasobu kapitału jeszcze powoli rośnie Gdy spadające inwestycje osiągają poziom średniego zużycia kapitału to zasób kapitału przestaje dalej rosnąć. Gdy inwestycje spadną poniżej średniego poziomu zużycia kapitału wówczas zasób kapitału zaczyna spadać. Gdy nie występuje już dalszy spadek inwestycji (i zysków) zasób kapitału dalej spada, gdyż poziom inwestycji jest znacznie niższy od średniego zużycia zasobu kapitału. Wydatki inwestycyjne zaczynają rosnąć i rozpoczyna się nowy cykl koniunkturalny.

70.Omów klasyfikację wahań w gospodarce.

Rodzaje wahań:

a) trend;

b) cykl;

c) wahania periodyczne;

d) wahania przypadkowe.

Trend (tendencja rozwojowa) to długookresowa dążność danej wielkości do wzrostu lub spadku, pokazująca ogólny poziom zjawiska ze względu na występowanie stałych przyczyn, np. zmiany podaży czynnika pracy, postęp naukowo - techniczny.

Wahania koniunkturalne są to krótkookresowe odchylenia produkcji od jej trendu (faktyczna wielkość produkcji waha się wokół tego trendu). W cyklu można dopatrzyć się następowania po sobie faz kryzysu, ożywienia, rozkwitu i recesji, tworzących cykl trwający około 4-5 lat.

Wahania periodyczne są to odchylenia krótkookresowe, np. fazy w ciągu dnia, są to zazwyczaj wahania sezonowe występujące głównie w rolnictwie spowodowane zjawiskami przyrodniczymi i zwyczajami.

Wahania przypadkowe są to odchylenia jak sama nazwa mówi przypadkowe, niespodziewane, głównie o charakterze społeczno - politycznym i o przyczynach naturalnych.

71.Wymień cechy wahań koniunkturalnych; porównaj właściwości cyklu klasycznego i zdeformowanego (współczesnego). Wskaż na różnice.

Kryteria rozróżniania cykli :

1. czas trwania,

2. fazy cyklu,

3. punkty zwrotne koniunktury,

4. amplituda oscylacji wokół linii trendu,

5. częstotliwość,

6. intensywność.

Czynniki powodujące występowanie deformacji cyklu:

1. długookresowe przeobrażenia strukturalne (w strukturze gałęziowej, przemianach własnościowych, organizacyjno - instytucjonalnych),

2. efektywność polityki antycyklicznej prowadzonej przez rządy i instytucje międzynarodowe,

3. internacjonalizacja stosunków gospodarczych między wysoko rozwiniętymi systemami opartymi na współpracy (wzrost znaczenia koncentracji w handlu światowym, procesy integracji).

Cechy wahań koniunkturalnych w cyklu zdeformowanym (współczesnym) i klasycznym :

CYKL WSPÓŁCZESNY CYKL KLASYCZNY

1. Fazy

- dwie fazy - cztery fazy

2. Charakter punktów zwrotnych

- punkty łagodne - punkty gwałtowne

3. Długość faz

a) fazy pomyślne

- 2 - 3 lat - 4 - 6 lat

b) fazy spadku

- 1,5 - 2 lat - 4 - 6 lat

c) cały cykl

- 3 - 5 lat - 8 - 12 lat

4. Częstotliwość

- relatywnie niska - wysoka

5. Amplitudy faz

- amplituda fazy pomyślnej jest wyższa - bliskie 0

niż amplituda fazy niskiej aktywności gospodarczej

6. Amplituda cyklu

- dodatnio rosnąca - bliska zeru

7. Intensywność wahań

- niska - wysoka

8. Charakter przebiegu

- asymetryczny - symetryczny

9. Struktura czasowa

- krótkie okresy opóźnień - długie okresy opóźnień i wyprzedzeń czasowych

między zwrotami

10. Struktura przedmiotowa

- złożone zależności o dużej - zależności proste o małej

liczbie zmiennych liczbie zmiennych

72.Omów długie cykle Kondratiewa. Podaj kryteria wyróżniające i cechy charakterystyczne.

Cykle Kondratiewa - w ekonomii określenie to stosuje się mówiąc o długich cyklach rozwoju gospodarczego lub inaczej cyklach koniunkturalnych. Termin został stworzony przez Josepha Schumpetera od nazwiska ich odkrywcy Nikołaja Kondratiewa.

W 1928 roku Kondratiew opublikował pracę pt. Wielkie cykle koniunktury gospodarczej, w której analizował przebieg koniunktury w Anglii, w Niemczech, w Stanach Zjednoczonych i we Francji w latach 1780 - 1920. Analiza wykazała występowanie wielu regularności w procesach gospodarczych, które przybierają formę cyklu trwającego od 50 do 60 lat, z fazami wzrostu i spadku koniunktury.

Kondratiew przebadał 25 szeregów czasowych, analizując takie zmiany jak:

• wskaźnik cen towarów

• Przychód z obligacji państwowych

• roczna płaca robotników rolnych

• obroty handlu zagranicznego w przeliczeniu na mieszkańca.

Badanie wyodrębniło 3 cykle o podobnej długości faz wzrostu i spadku. Kondratiew stwierdził, że wzrost gospodarczy wystąpił w latach:

• 1790 — 1815

• 1859 — 1870

• 1896 — 1922,

natomiast spadek koniunktury w latach:

• 1815 — 1850

• 1870 — 1896

• 1922 — 1940.

Długość fal mierzona między punktami szczytowymi wynosi 58-45, a między dolnymi 61-45 lat. Datą przełomową między 3 a 4 cyklem jest rok 1945, kiedy zakończyła się faza spadku koniunktury, a zaczęła faza rozwoju, trwająca do początku lat 70. Ostatnie 25 lat XX w. to okres recesji gospodarczej.

Kondratiew uważał, że przyczynami długich cykli jest zużywanie się, zastępowanie i wzrost zasobu podstawowych dóbr kapitałowych infrastruktury (dróg kolejowych, kanałów). Produkcja tych dóbr wymaga dużych inwestycji oraz długiego czasu. Odtworzenie i modernizacja infrastruktury następuje pod wpływem postępu technicznego falami.

132. Przedstaw relacje między dostawcą a odbiorcą w zależności od struktury rynku.

ODBIORCA DOSTAWCA	WIELU MAŁYCH	NIEWIELU ŚREDNICH	JEDEN DUŻY
WIELU MAŁYCH	polipol	oligopson	monopson
NIEWIELU ŚREDNICH	oligopol	wzajemny oligopol	ograniczony monopson
JEDEN DUŻY	monopol	ograniczony monopol	wzajemny monopol

Oligopol - forma struktury rynkowej, różna od doskonalej konkurencji, gdzie występuje znaczna ilość małych konkurentów, oraz od czystego monopolu, gdzie istnieje tylko jedna potężna firma; dominująca forma w krajach rozwiniętych; sytuacja na rynku, w której występuje tylko kilku dużych producentów danego dobra czy też dostawców usługi. Charakterystyczną cechą dla oligopolu jest brak konkurencji cenowej między uczestnikami takiego rynku. Rywalizacja przedsiębiorstw odbywa się na innych płaszczyznach (jakość, reklama, usługi dodatkowe itp.)

Monopol to struktura rynkowa charakteryzująca się:

• występowaniem na rynku tylko jednego dostawcy danego towaru, który kontroluje podaż i ceny, oraz wielu odbiorców;

• występowaniem barier uniemożliwiających innym firmom wejście na rynek (np. ustawodastwo, patenty, koszty itp.);

Monopol może mieć charakter:

• państwowy - kiedy prawo danego państwa pozwala świadczyć usługi lub produkować określony asortyment towarów tylko jednemu podmiotowi (np. monopol spirytusowy, monopol loteryjny itp.);

• wymuszony - kiedy jeden z producentów towaru/usługi osiąga taką pozycję na rynku, że pozostali producenci bankrutują;

• naturalny - wynikający z natury dostarczanej usługi/towaru, gdy ze względów technicznych konkurencja wielu podmiotów jest niemożliwa lub utrudniona (np: koleje żelazne, dostarczanie prądu elektrycznego i gazu, telekomunikacja itp.).

W przypadku monopolów naturalnych i wymuszonych w wielu krajach świata tworzone jest specjalne prawodawstwo które reguluje zmonopolizowany rynek, w sposób sztuczny tworząc na nim warunki do powstania i rozwoju konkurencji.

Wzajemny Monopol - Teraz będziemy rozpatrywali przypadek, gdy na przeciw jednego monopolisty stoi drugi, czyli gdy mamy sytuację, kiedy jest tylko jeden producent danego dobra, które jest kupowane tylko przez jednego odbiorcę. Jako przykład takiej sytuacji można podać kopalnię węgla brunatnego w Bełchatowie i elektrownię w Bełchatowie. Ta ostatnia ma kotły przystosowane tylko do spalania węgla brunatnego a z drugiej strony wożenie węgla brunatnego na większe odległości jest nieopłacalne, gdyż staje się on wtedy zbyt drogim paliwem. Drugim przykładem może być sytuacja, gdy wysokość płac ustala jedna reprezentacja wszystkich pracowników z jedną organizacją wszystkich pracodawców.

Teraz jedyny dostawca nie może sam ustalić ceny na swój produkt, gdyż z drugiej strony nie ma rozproszonych odbiorców ale tylko jednego. Tak samo jedyny odbiorca nie może sam ustalić ceny po której będzie kupował dany produkt. Najprawdopodobniej obaj monopoliści rozpoczną negocjacje ze sobą na temat ceny produktu, który jest wytwarzany przez jednego producenta i kupowany przez jednego nabywcę.

Ustaleniem wyniku tych negocjacji zajmuje się teoria rokowań.

Wynik negocjacji zależy przede wszystkim od siły ekonomicznej stron oraz od sposobu zachowań obu stron. Wyodrębnia się następujące typy zachowań w negocjacjach:

Obie strony zachowują się jak dopasowywacze ilości do danej ceny. Czują się na tyle słabo, że będą dopasowywać wielkość swojej produkcji albo zakupów do ceny ustalonej przez drugą stronę albo przez niezależnego aukcjonera. W związku z tym, że żadna ze stron nie narzuca ceny drugiej dojdzie do ukształtowania się punktu równowagi tak jak w modelu doskonałej konkurencji.

Jedna ze stron zachowuje się jak monopolista a drugi jak dopasowywacze ilości do ceny podanej przez drugą stronę. Będzie to odpowiadało przypadkom ustalonym w monopolu oferenta lub nabywcy.

Obaj próbują narzucić drugiej stronie swoje warunki ale nie są one automatycznie przyjmowane.

Przyjęcie określonych zachowań zależy nie tylko od realnej relacji sił przetargowych ale i umiejętności przekonywania, blefowania itp. W tym ostatnim przypadku nie można dokładnie przewidzieć jaki stan się ukształtuje.

Monopson to taka forma rynku, na którym występuje jedynie jeden nabywca i wielu dostawców towarów czy usług z danej branży. Posiada on cechy monopolu, jednakże w przeciwieństwie do niego rynek jest zdominowany po stronie popytu, a nie po stronie podaży. Jako przykład może posłużyć rynek energetyczny. Przed wprowadzeniem zasady dostępu stron trzecich do sieci (tzw. TPA), Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. generalnie występowały wobec elektrowni systemowych jako monopsonista.

Polipol

• wielu drobnych konkurentów o małej sile ekonomicznej i małym udziale w rynku w

otoczeniu

• orientacja rynkowa

• trudności w samodzielnym kształtowaniu instrumentów i działań marketingowych

---