MEDYCYNA SĄDOWA
Śmierć - to trwałe, nieodwracalne ustanie czynności życiowych organizmu. Decyduje o niej zatrzymanie czynności najważniejszych układów: OUN, krążenia, oddychania.
Niepewne cechy śmierci - brak tętna i tonów serca, brak oddechu, zanik odruchów, głęboka śpiączka, bierne ułożenie ciała, rozszerzenie źrenic, bladość, oziębienie kończyn.
Sposoby stwierdzenia zgonu:
w ośrodkach reanimacyjnych: rozpoznanie śmierci pnia mózgowego
podczas oględzin zwłok dokonywanych poza szpitalem: stwierdzenie znamion śmierci
plamy opadowe
stężenie pośmiertne
Wczesne zmiany pośmiertne tzw. niewątpliwe znamiona śmierci
bladość zwłok
wysychanie pośmiertne
oziębienie zwłok
plamy opadowe
stężenia pośmiertne
Bladość zwłok - zanik zabarwienia powłok w wyniku ustania krążenia, przemieszczania się krwi do najniżej położonych części ciała i spadku napięcia tkankowego
Wysychanie pośmiertne - postępująca utrata wody ujawniająca się w postaci żółtawobrunatnego, pergaminowatego stwardnienia powłok skórnych w miejscach pozbawionych zrogowaciałego naskórka oraz w postaci zmatowienia powierzchni rogówki i zwiotczenia gałki ocznej (czerwień wargowa, wargi sromowe).
Oziębienie zwłok - pośmiertna utrata ciepła w wyniku ustania procesów przemiany materii i postępującego wyrównania temperatury zwłok z otoczeniem.
Plamy opadowe - sinowiśniowe zabarwienie powłok ciała pojawiające się w następstwie ustania czynności serca i opadania krwi do sieci naczyń żylnych włosowatych najniżej położonych części ciała (na początku przemieszczalne). Po 6 - 9 godzin. Na organach wew. tzw. ociekliny.
Stężenia pośmiertne - skrócenie i usztywnienie mięśni w wyniku pośmiertnych przemian m.in. zmniejszenia zawartości ATP w mięśniach i następczego wytworzenia nierozciągliwej aktomiozyny. Ustępuje podczas autolizy i zmian gnilnych. Całe ciało 6 - 8 h.
Późne zmiany pośmiertne:
Autoliza
Gnicie
Zeszkieletowanie
Strupieszenie
Przeobrażenia tłuszczowo - woskowe
Przeobrażenia torfowe
Autoliza - samotrawienie, samoistny rozkład tkanek lub komórek pod wpływem własnych enzymów, następujący po śmierci klinicznej. Najczęściej w OUN.
Gnicie - rozpad tkanek w następstwie rozkładu złożonych związków organicznych, głównie zawierających azot, pod wpływem enzymów bakterii, w większości beztlenowych. Sprzyja temp. powyżej 0 i wilgoć. Przewód pokarmowy, jama ustna. Brzuch ponad poziom klatki piersiowej, gałki oczne wypchnięte z oczodołów, wysunięty język, piankowata wątroba, papkowaty mózg.
Zeszkieletowanie - całkowite zniszczenie części miękkich 3 - 5 lat. Na powietrzu 1,5 - 2 lata.
Strupieszenie - w zwłokach pozostających w pomieszczeniu suchym i przewiewnym oraz w stosunkowo wysokiej temperaturze. Polega na szybkiej i znacznej utracie wody z powłok skórnych i narządów wewnętrznych. Ok. roku.
Przeobrażenia tłuszczowo - woskowe - polega na przemianie tkanki tłuszczowej w masy tłuszczowo - woskowe. Środowisko wilgotne. Sprzyja brak powietrza. Od 6 tyg. do kilku lat.
Przeobrażenia torfowe - polega na wygarbowaniu powłok skórnych i demiralizacji tkanki kostnej. Zachodzi w zwłokach na torfowiskach.
Ustalanie czasu śmierci:
obserwacja plam opadowych i stężenia pośmiertnego
mierzenie temperatury zwłok (odbyt, udo)
stan wypełnienia pęcherza i zaleganie jedzenia w żołądku
reakcja na bodźce mechaniczne (młoteczkiem w mięśnie)
podrażnienia prądem elektrycznym
obserwacja procesu autolizy (niektórzy)
reakcja źrenic na różne środki
URAZY MECHANICZNE
Rumień - w wyniku uderzenia dużą powierzchnią narzędzia (otwarta dłoń) przy użyciu ograniczonej siły. Krótkotrwałe przekrwienie widoczne po kilku godzinach po uderzeniu
Wybroczyny śródskórne - na skutek silniejszego uderzenia twardym lub elastycznym narzędziem. Mieszczą się na granicy warstwy brodawkowej.
Otarcia naskórka - nierzadko odpowiadają kształtowi narzędzia (powierzchni przyłożonej). Słabo widoczne, dopiero po pewnym czasie brunatne.
Sińce i podbiegnięcia krwawe - różnokształtne zasinienia. Odpowiadają krwotokom podskórnym. Po 2 - 3 dniach zabarwienie oliwkowe, potem zielonkawe i zółtawe.
Stłuczenia - często połączone z sińcami, polegają na uszkodzeniu tkanek leżących głębiej, rozerwaniu ich struktury, nieraz ze zmiażdżeniem lub krwotokami do śródtkankowych przestrzeni anatomicznych.
Rany tłuczone - w wyniku uderzeń narzędziami tępymi, tępokrawędzistymi. Przybierają kształt podłużny, osełkowaty w kształcie litery L lub V. Brzegi tych ran wykazują otarcie naskórka.
Rany miażdżone - narzędzie tępe. Powstaje obszar uszkodzenia skóry i podłoża. Często połączone z uszkodzeniami kości leżącymi głębiej.
Rany kąsane - są zadane zębami więc mogą być zbiorem poszczególnych ran miażdżonych.
Rany darte - przeważa płatowe oddzielenie uszkodzonej skóry lub powłok. Powstają w przypadku ostrego kąta natarcia narzędzia tępokrawędzistego.
Pęknięcia z rozciągania - w przypadkach dużych sił naprężenia.
Rany cięte - zadane narzędziami ostrymi jak noże, szkło, żyletki. Często obficie krwawiące, kształtu linijnego o brzegach równych, zasadniczo bez otarcia naskórka.
Rany kłute - zadane narzędziami kończystymi, ostrymi, spiczastymi (broń biała). Ograniczona powierzchnia wkłucia, wykazują rąbek otarcia naskórka i przechodzą w kanał wkucia.
Rany kłuto - cięte - zadane narzędziem ostrokończystym (scyzoryk, bagnet). Obok kanału wkłucia mają cechy ran ciętych. Obecność „jaskółek” w kształcie litery V.
Rany rabane - zadane z dużą siłą narzędziem o dużej masie (siekiera, tasak). Obejmują podłoże łącznie z uszkodzeniami kości i narządów wewnętrznych.
POSTRZAŁY
Przestrzały ze zranieniami przenikającymi
Postrzały ślepe z tkwiącym w ciele pociskiem
Postrzały z odbicia tzw. rykoszetu
Postrzały styczne i smugowate otarcia skóry
Otwory ran wlotowych i wylotowych - na brzegach zranienia wlotowego spotyka się:
wewnętrzny rąbek zabrudzenia - jest następstwem otarcia na brzegach wlotu resztek smaru, sadzy i cząstek metalicznych, jakie niesie za sobą pocisk.
zewnętrzny rąbek otarcia naskórka - powstaje na skutek mechanicznego ocierania naskórka przez wnikający pocisk.
rąbek osmalenia (przy strzałach z pobliża) oraz różnej średnicy pole wbitych resztek nie spalonego prochu - są wynikiem bezpośredniego działania wysokiej temperatury, gazów prochowych i resztek drobin prochu spalonego i niespalonego
Otwór stożka we wlocie odpowiada dosyć dokładnie kalibrowi pocisku. Wyróżniamy obrażenia postrzałowe:
z przyłożenia broni
z bezpośredniego pobliża (do 20 - 30 cm) > objaw Paltauffa
z pobliża względnego
z oddali
Rany wylotowe są większe od ran wlotowych. Mają pęknięte lub rozszarpane obrzeża na skutek mechanizmów unoszenia i napięcia skóry od wewnątrz przez pocisk.
RAŻENIA PRĄDEM ELEKTRYCZNYM
Powstaje znamię prądu - okrągłe, owalne lub podłużne albo linijne uwypuklenie naskórka o konsystencji twardawej, wysyconej, stanowiące odbicie przylegającej powierzchni przewodnika. Cechuje się zatarciem struktury naskórka, tworzą się tzw. łany zbóż.
Objawami rażenia prądem są:
spadek ciśnienia krwi
cechy wstrząsu
bezdech
odruchowe zatrzymanie czynności serca
WYSOKA TEMPERATURA
Przegrzanie - bóle i zawroty głowy, wzrost ciśnienia, wymioty
Udar słoneczny - przekrwienie skóry twarzy, obrzęk mózgowia
Oparzenia :
I stopień: 40 - 50 stopni, powstaje rumień
II stopień: 70 - 80 stopni, powstanie pęcherzy na naskórku i skórze właściwej
III stopień: powyżej 70 - 80 stopni, martwica sięgająca tkanki podskórnej
IV stopień: zwęglenie, ok. 400 stopni
Występuje „obkurczenie” zwłok aż do ich miniaturyzacji; pozycja kolankowo - łokciowa; powstają pęknięcia; przepalenia kości i rozstępowanie się szwów kostnych.
Cechy przyżyciowości: pył i sadza w drogach oddechowych lub w treści żołądka, obrzęk w błonie śluzowej gardła, zatory tłuszczowe w płucach, wykazanie hemoglobiny tlenkowęglowej.
NISKA TEMPERATURA
Upośledzenie utlenienia tkankowego; ograniczenie czynności enzymatycznych; przesunięcie elektrolitów z krwi do tkanek; krew spływa do dużych pni naczyniowych > migotanie komór serca, zatrzymanie krążenia i śmierć.
Objawy:
jasnoczerwone plamy opadowe
przekrwienie narządów wewnętrznych
wybroczyny i nadżerki na błonie śluzowej żołądka
tzw. plamki Wiszniewskiego
Wyróżniamy:
rumień - jako wyraz zwężenia a później poszerzenia naczyń obwodowych
pęcherze - na skutek uszkodzenia ścian naczyniowych i powstania przesięku z rozwarstwieniem naskórka i skóry
martwica - na skutek długotrwałej anemizacji; nieodwracalny
UDUSZENIA GWAŁTOWNE
Uduszenie - to stan w którym dochodzi do zahamowania zaopatrzenia tkanek w tlen, niezależnie od przyczyny tego zjawiska. Do uduszenia gwałtownego zalicza się wszystkie przypadki śmierci będące wynikiem zamknięcia dopływu tleny atmosferycznego do płuc, do którego dochodzi wskutek bezpośredniego działania pozaustrojowego czynnika mechanicznego.
Wyróżniamy:
zagardlenie - polegające na mechanicznym uciśnięciu narządów szyi i zahamowanie wymiany gazowej
powieszenie - typowe [ punkt zawieszenia z tyłu głowy] i nietypowe [punkt zaczepienia z boku lub przodu]. Są 3 mechanizmy: uciśnięcie tętnic szyjnych; zamknięcie drogi dostępu powietrza do płuc; odruchowe podrażnienie receptorów nerwu błędnego. Objawy: przekrwienie narządów jamy brzusznej, złamanie chrząstki tarczowej, pęknięcie błony tętnic szyjnych, wybroczyny na chrząstkach międzykręgowych [objaw Simona].
zadzierzgnięcie - polega na zaciśnięciu narządów szyi przez pętle a siłę zaciskową stanowi siła ręki z reguły obcej. Utrudnienie lub uniemożliwienie odpływu krwi z głowy przy zachowanym jej dopływie. Objawy: sinica twarzy; wybroczyny w spojówkach oczu i jamie ustnej; przekrwienie mózgu i opon mózgowych; złamanie chrząstek krtani.
zadławienie - doprowadzenie do uduszenia się ofiary przez bezpośredni ucisk ręką na narządy szyi (obie ręce lub noga). Objawy: zastój krwi w obrębie głowy; sinica twarzy; otarcia naskórka i podbiegnięcia krwawe; przekrwienie mózgu.
zamknięcie otworów nosowych i jamy ustnej lub zatkanie dróg oddechowych przez ciało obce
uniemożliwienie ruchów oddechowych - przysypanie; przygniecenie; kolankowanie
brak tlenu w otoczeniu
utonięcie - to uduszenie w następstwie zatkanie dróg oddechowych wodą lub innymi płynami. Okresy: oporu; wydatnych ruchów oddechowych; drgawkowy lub zamartwiczy; oddechów końcowych. Objawy: grzybek piany, rozdęcie płuc, treść pienista w żołądku.
WYPADKI DROGOWE
Przechodnie
potrącenie
potrącenie skośne z odrzuceniem ciała
przejechanie
wleczenie i ewentualne rolowanie
Motocykliści i rowerzyści - obrażenia mózgoczaszki; zmiażdżenia i złamania kończyn
Kierowcy i pasażerowie - zgniecenie obojczyka i klatki piersiowej [pasy]; naruszenia kręgosłupa szyjnego
Paweł Zawadzki PZ 9. 08