BPZ Wykład 21.05.2012
Schorzenia endokrynne a zaburzenia psychiczne
W przebiegu schorzeń układu endokrynnego często pojawiają się zmiany w czynnościach psychicznych
Występujące objawy psychopatologicznee - niezależnie od rodzaju obejmują zaburzenia:
Nastroju
Napędu
Emocji
Życia popędowego
Taki niespecyficzny zespół objawów M Bleuler określił mianem zespołu psychoendokrynnego
u poszczególnych chorych przyjmować może niekiedy obraz pełnych lub podprogowych zespołów
- lękowych (dominującym objawem jest lęk ale towarzyszą mu zaburzenia nastroju itd.)
- maniakalnych (przeciwieństwo zespołów depresyjnych)
- depresyjnych
- zaburzeniach urojeniowych przypominających psychozy schizofreniczne (błędne sądy nie podlegają korekcie)
Zaburzenia psychiczne
Przełomy hormonalne (ostry stan zaburzeń hormonalnych) - majaczenia (stan jakościowych zaburzeń świadomości, halucynacje, urojenia, od 7 do 10 dni)
Długotrwałe schorzenia endokrynne - powodują trwałe uszkodzenie o.u.n. i wynikające z nich zaburzenia osobowości i funkcji poznawczych
Żadne ze schorzeń układu endokrynnego nie ma swojego ścisłe określonego obrazu psychopatologicznego
Tylko w niektórych można wyróżnić pewne charakterystyczne zespoły objawów.
Nadczynność tarczycy
Objawy:
dominuje lęk (napadowy lub uogólniony)
objawy aktywacji układu sympatycznego
nadmierna potliwość
tachykardia (przyspieszona akcja serca)
bezsenność
wzmożony metabolizm (pacjent chudnie)
hipertermia (stale utrzymujący się stan podgorączkowy)
Objawy:
obniżenie nastroju
apatia
zaburzenia koncentracji uwagi
poczucie osłabienia pamięci
obniżenie napędu psychoruchowego
obniżenie życia popędowego
czasami pełny zespół depresyjny
podkliniczna niedoczynnośc tarczycy : 2-krotnie zwiększone ryzyko wystąpienia epizodu depresyjnego
mogą się pojawiać objawy psychotyczne : omamy słuchowe, czuciowe
W niektórych przypadkach depresji stosuje się hormony tarczycy.
Zespół Cushinga
Objawy nadczynności kory nadnerczy (także kortykoterapii i osób przyjmujących sterydy):
chwiejność afektywna
drażliwość
nadwrażliwość na bodźce zewnętrzne
lęk
obniżenie popędu seksualnego
czasami obecność pojedynczych objawów psychotycznych (omamy, urojenia), które przybierać mogą jednak postać pełnych zaburzeń urojeniowych podobnych do schizofrenii
towarzyszyć im mogą „wstawki” zaburzeń jakościowych świadomości
najczęściej występują objawy zespołu depresyjnego: obniżenie nastroju, utrata zainteresowania, wzmożona męczliwość (40% chorych)
objawy, zwłaszcza pełny zespół maniakalny pojawiają się rzadko występują głównie w przypadkach raka nadnerczy
Niedoczynności kory nadnerczy
Objawy:
uczucie osłabienia
apatia
czasami przygnębienie
pojawiają się zespoły depresyjne
ostrej niedoczynności nadnerczy mogą towarzyszyć zaburzenia psychotyczne (najczęściej o charakterze majaczeniowym)
UCZENIE SIĘ I PAMIĘĆ
Uczenie się
Proces prowadzący do zmian w zachowaniu osobnika na podstawie indywidualnego doświadczenia, który powstake przy udziale o.u.n. warunkując odpowiedznie przystosowanie do środowiska
Jest wynikiem plastycznych właściwości układu nerwowego (zdolność tworzenia i przechowywania śladów pamięciowych)
Może ono być:
Obowiązkowe (obligatoryjne) : dotyczyć rzeczy, których osobnik musi się nauczyć
Fakultatywne : zależne od sytuacji, w której osobnik przypadkowo się znajduje.
Proces uczenia - aktywność neuronalna różnych części i ośrodków o.u.n., zwłaszcza:
- kory mózgowej
- wzgórza
- układu limbicznego
- układu siatkowatego
Teoria Lashleya
Kora mózgowa niezależnie od zróżnicowania cytoarchitektonicznego działa jako jeden niepodzielny narząd
Każda funkcja kory jest wynikiem działania całej kory, obejmuje wszystkie jej pola i ośrodki - ekwipotencjalność kory (równorzędność funkcji jej pól)
charakter wykonywanych przez korę różnych czynności związanych z uczeniem nie zależy od określonego pola, ale od obszaru korowego objętego daną funkcją - tzw. Prawo masowe (zostało oparte na doświadczeniach z usuwaniem różnych obszarów kory mózgowej u szczurów)
Poglądy Lashleya noszą cechy nihilizmu poznawczego w zakresie wyjaśnienia mechanizmów uczenia i pamięci i są obecnie odrzucane
Teoria Hebba
Uczenie się i pamięć związane są ze zmianami strukturalnymi w obrębie sieci neuronów, po których krążą impulsy powstałe w wyniku uaktywnienia, przez bodżce środowiskowe receptorów na obwodzie
Krążąc impulsy powodują zmiany prawdopodobnie w zakończeniach synaptycznych, o charakterze:
śladów nietrwałych (czynnościowych)
śladów trwałych (strukturalnych)
Do właściwego wytworzenia śladów pamięciowych konieczny jes pewien poziom wzbudzenia kory który zależy od aktywności układu siatkowatego
Przy optymalnym wzbudzeniu kory zmiany w synapsach są tym większe, im dłużej krążą impulsy po zamkniętych sieciach i obwodach neuronalnych
Teoria Ecclesa
Uczenie związane jest ze zmianami strukturalnymi w obrębie elementów przed i postsynaptycznych w korze mózgowej i hipokampie
impulsy przechodzące wielokrotnie przez te same synapsy wywołują:
większe gromadzenie mediatora chemicznego w zakończeniach synaptycznych
większe uwalnianie mediatora chemicznego z zakończeń synaptycznych
zwiększenie liczby synaps
Umożliwia to łatwiejsze przechodzenie następnych impulsów przez synapsy i prowadzi do zmian początkowo czynnościowych, a później strukturalnych w zakończeniach synaptycznych
Zdolność uczenia zależy od subtelnych właściwości plastycznych układu nerwowego, a jego podstawą jest zapamiętywanie i magazynowanie informacji
Pamięć
Zdolność organizmu do przechowywania w układzie nerwowym informacje i wykorzystywania ich do aktualnych i planowanych działań.
W obrębie pamięci można wyodrębnić etapy:
a) zapamiętywanie
b) przechowywanie
c) odtwarzanie
d) zapominanie
Pamięć (rodzaj zapamiętanego materiału):
pamięć zdarzeń
pamięć nazwy
pamięć procedur
pamięć umiejętności
Pamięć (właściwości czasowe):
pamięć zdarzeń przeszłych
pamięć zdarzeń aktualnych
pamięć zamiarów i terminów
Pamięć (stan świadomości):
pamięć świadoma
pamięć nieświadoma
Pojemność pamięci
Mechanizmy uczenia się i zapamiętywania są funkcją głównie kory mózgowej
Do nas dopływa 100 razy więcej informacji niż my możemy je zakodować
około 99% informacji jakie docierają do naszej świadomości i pamięci świeżej, musi zostać wyeliminowanych z mózgu, czyli ulega zapomnieniu, a tylko 1% percypowanych wrażeń może trafić do pamięci trwałej
Podstawową cechą pamięci jest zdolność wyboru i magazynowania potrzebnych informacji i zapominanie zbędnych
Łatwiej zapamiętuje się proste, niż żłożone informacje - podstawową zasadą pamięci jest gromadzenie nie tylr detali ale raczej pewnych uogólnień
Procesy nerwowe pamięci
U podstaw pamięci leżą procesy nerwowe umożliwiające:
1. powstawanie śladu pamięciowego - zapamiętywanie
2. Przechowywanie śladu pamięciowego - pamiętanie wrażeń
3. odtwarzanie zakodowanego śladu pamięciowego - przypominanie
Etapy zapamiętywania:
Pamięć świeża : powstaje pod wpływem bodźców i wrażeń zmysłowych:
pamięć sensoryczna (ultrakrótkotrwała) : trwa mniej niż 1 s; utrzymywanie się w układzie czuciowy śladu po zadziałaniu bodźca (np. aby odczytać słowo, konieczne jest czasowe zapamiętanie pojedynczych liter, które tworzą ten wyraz):
- pamięć sensoryczna wzrokowo-ikoniczna
- pamięć sensoryczna słuchowa-echoiczna
- pamięć sensoryczna bodźców dotykowych
b) pamięć krótkotrwała : trwa do kilku min.; utrzymuje się tak długo jak długo krążą impulsy nerwowe pomiędzy polami czuciowymi i kojarzeniowymi kory mózgowej (np. zapamiętanie numeru telefonu a czas niezbędny do jego wykręcenia lub ustalenia planu działania). Z pamięci krótkotrwałej wydzielono:
- nietrwała pamięć operacyjną - roboczą
2. pamięć trwała: utrzymuje się długotrwale:
- pamięć pierwotna
- pamięć wtórna
- trzeciorzędowa
- autobiograficzna
- prospektywna ( zapamiętanie planu wykonania przyszłych zadań0
Pamięć operacyjna
1. Umożliwia przechowanie informacji przez czas niezbędny do wykonania aktualnego zadania. Informacja jest podtrzymywana przez powtarzanie werbalne lub wyobrażanie sobie obiektu.
Pamięć składa się z :
ośrodka wykonawczego - miejsce kodowania przejściowych śladów pamięciowych; ślady te powstają wskutek aktualnego pobudzenia układów sensorycznych (pochodzą z pamięci krótkotrwałej) lub mogą pochodzić z materiału wcześniej zapamiętanego (pochodzą z pamięci długotrwałej). Ośrodek koordynuje podporządkowane mu układy robocze;
pętlę fonologiczną
diagram wzrokowo-przestrzenny- czasowe przechowywanie obrazu przed. I i ch rozmieszczenie
Pętla fonologiczna : służy do czasowego przechowywania informacji słuchowej. Istotą jest bezgłosowe powtarzanie materiału werbalnego, dzięki czemu jest on nieustannie odświeżany i przechowywany w pamięci krótkotrwałej. Krążenie informacji sprzyjające utrzymywaniu się w pamięci śladu tego materiału odbywa się między systemem „wewn mowy” i „wewn słuchu” (liczenie, działania arytmetyczne, czytanie). Ośrodki w lewym płacie skroniowym i ciemieniowym
Diagram wzroowo-przestrzenny - służy do czasowego przechowywania obrazu przedmiotów i ich rozmieszczenia w przestrzeni
Pamięć trwała
opisowa (deklaratywna) - zdarzenia, fakty,osoby; p. świadomą
epizodyczna - fakty, zdarzenia
semantyczna - znaczenia słow, imiona, nazwy, mowa
agnozja - nierozpoznawanie przedmiotow po usłyszeniu nazwy
anomia - niemoznosc podania nazwy oglądanego przedmiotu
Lokalizacja: hipokamp, ciało migdałowate
nieopisowa - procedury postepowania; p. niesiwadoma
P. autobiograficzna
struktury tematyczne: okres zycia
magazyn sladow pamięciowych: konkret. Zdarzena
odtwarzanie inf: 3 etapy:
kontekst
przeszukiwanie magazynu p. dlugotrwalej i inf odpow. Do tła
ocena, czy odwotzona inf jest ok
mechanizm odtwarzajacy
8