Rozwiązania zadań sprawdzających

Zadania sprawdzające R.1

1. W gospodarce jest 5 robotników. Każdy z nich może wytworzyć albo 4 ciastka, albo 3 koszule dziennie. Produkcja na 1 zatrudnionego nie zależy od liczby innych robotników w tej samej gałęzi, a) Wykreśl krzywą możliwości produkcyjnych, b) Ile ciastek mogłoby wytworzyć społeczeństwo, gdyby zgodziło się zupełnie zrezygnować z koszul? c) Wskaż na rysunku punkty oznaczające nieefektywną organizację produkcji, d) Określ koszt alternatywny wytworzenia koszuli, e) Czy
   w rozważanej gospodarce działa prawo malejących przychodów?

2. Związek Radziecki wykorzystywał ceny w procesie alokacji produkcji między różnych odbiorców. Planiści określali docelowe rozmiary produkcji, a następnie kierowali podaż do sklepów, ustalali ceny i udostępniali robotnikom pewne sumy pieniędzy do wydania. Dlaczego nie planowali wszystkiego, łącznie z rozdysponowaniem określonych dóbr między określonych ludzi?

3. Przypuśćmy, że społeczeństwo decyduje się na likwidację szkolnictwa wyższego. Studenci natychmiast muszą znaleźć pracę. Załóżmy, że nie ma wolnych miejsc pracy. Jak powinny dostosować się płace i ceny, jeżeli „niewidzialna ręka" ma zapewnić, aby ci, którzy chcą znaleźć pracę, otrzymali ją?

4. Które z następujących stwierdzeń ma charakter pozytywny, a które normatywny?

a) Stopa inflacji spadła poniżej 2% rocznie, b) Ponieważ inflacja obniżyła się, rząd powinien obniżyć podatki, c) Poziom dochodu w Wielkiej Brytanii jest wyższy niż w Polsce, d) Ludzie w Wielkiej Brytanii są szczęśliwsi niż w Polsce.

5. Które z następujących stwierdzeń dotyczą mikroekonomii, a które makroekonomii? a) Stopa inflacji jest obecnie niższa niż w latach osiemdziesiątych XX w. b) Ceny żywności w tym miesiącu spadły, c) Sprzyjające warunki atmosferyczne spowodują w tym roku dobre zbiory, d) Bezrobocie w Londynie jest niższe niż średnio w Wielkiej Brytanii.

6. Powszechne błędy w rozumowaniu. Wyjaśnij, dlaczego poniższe stwierdzenia są nieprawdziwe, a) Z faktu, że niektórzy ekonomiści mają prawicowe, a inni lewicowe poglądy, wynika, iż ekonomia może służyć do uzasadnienia dowolnej tezy. b) Coś takiego, jak darmowy obiad, nie istnieje; aby mieć więcej jednej rzeczy, musisz zrezygnować z innej, c) Skoro ekonomia dotyczy zachowań ludzkich, to nie może być traktowana jako nauka ścisła.

Rozdział 1

1. a) Nachylona ujemnie linia w układzie współrzędnych, łącząca liczbę 15 na osi produkcji koszul z liczbą 20 na osi produkcji ciastek, b) 20. c) Wszystkie punkty pod krzywą możliwości produkcyjnych, d) 1,33 ciastka, e) Nie.

2. Koszty przetwarzania informacji związanej z planowaniem, dystrybucją i kontrolą byłyby zbyt wysokie.

3. Płace w zawodach, w których ubiegaliby się o zatrudnienie byli studenci, uległyby obniżeniu.

4. a) Pozytywny, b) Normatywny, c) Pozytywny, d) Normatywny.

5. a) Makroekonomii, b) Mikroekonomii, c) Mikroekonomii, d) Makroekonomii.

6. a) Twierdzenia ekonomii pozytywnej podlegają weryfikacji empirycznej, b) Wychodząc z punktu nieefektywnego, zwiększenie efektywności może dawać korzyści określane w przenośni terminem darmowy obiad, c) W analizie zachowań ludzkich możliwe jest stosowanie metody badawczej typowej dla nauk ścisłych.

Zadania sprawdzające R.2

1. Departament studiów policji zamierza przeprowadzić badania, których celem jest odpowiedź na pytanie, czy poziom przestępczości zależy od stopy bezrobocia.

1. W jaki sposób zweryfikowałbyś tę hipotezę? Jakie dane byłyby potrzebne?

2. Jakie czynniki uznałbyś za stałe?

2. Wykorzystując dane z tablicy 2.5, skonstruuj wykres punktowy ilustrujący zależność między cenami nominalnymi domów a wskaźnikiem cen detalicznych. Czy wykres ten przedstawia szeregi czasowe, czy dane przekrojowe?

3. W tablicy poniżej przedstawiono wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych oraz dochody gospodarstw domowych wyrażone w miliardach funtów w cenach z 1995 r. a) Narysuj wykres punktowy, na którym na osi pionowej jest zaznaczona konsumpcja, a na osi poziomej znajduje się dochód, b) Wykreśl linię dopasowaną do wszystkich punktów na wykresie, c) Czy występuje zależność między konsumpcją i dochodem?

Wielka Brytania	1993	1994	1995	1996	1997	1998	1999	2000
Dochód	476	482	495	505	525	539	550	567
Konsumpcja	434	447	454	471	489	509	530	548

4 Tablica poniżej zawiera stopy bezrobocia w stolicy i pozostałej części kraju. Jedna trzecia ludności zamieszkuje w stolicy. Oblicz wskaźnik bezrobocia w tym kraju, przyjmując 2000 r. za rok bazowy. Jakie wagi przyjąłeś dla stóp bezrobocia i dlaczego?

Stopa bezrobocia (%)	1997	1998	1999	2000	2001	2002	2003	2004
Stolica	7	6	5	4	6	5	4	4
Reszta kraju	10	9	8	8	9	8	8	7

5. Sporządź wykres punktowy, odkładając zmienną Y na osi pionowej, a zmienną Xna osi poziomej. Czy między zmiennymi X i Y występuje zależność dodatnia, czy ujemna? Czy dla tego przypadku bardziej właściwą ilustracją zależności jest linia prosta, czy też krzywa?

Y	40	33	29	56	81	19	20
X	5	7	9	3	1	11	10

6. Powszechne błędy w rozumowaniu. Wyjaśnij, dlaczego poniższe stwierdzenia są nieprawdziwe, a) Teoria pozwala ignorować fakty, b) Ekonomia nie jest nauką, ponieważ nie opiera się na eksperymentach kontrolowanych, c) Ludzie kierują się uczuciami i działają spontanicznie; sprowadzanie ich zachowań do działania praw naukowych jest mylące.

Rozdział 2

1. a) Dane przekrojowe, np. w ujęciu regionalnym, dotyczące przestępczości oraz bezrobocia,
b) Dane na temat dochodu, utrzymania porządku publicznego, nierówności dochodowych w miastach i na wsi; dane te należałoby następnie poddać „obróbce" ekonometrycznej, aby wyodrębnić wpływ poszczególnych zmiennych na poziom przestępczości.

2. Linia prosta o nachyleniu dodatnim: wzrostowi wskaźnika cen detalicznych o jednostkę odpowiada wzrost cen domów o 1300 £. Wykres przedstawia szeregi czasowe.

3. Linia o dodatnim nachyleniu. Wyższym dochodom odpowiada wzrost konsumpcji o podobną wartość.

4. Wagi odzwierciedlają względne udziały, tak więc wagi przyjęte dla stolicy powinny być niższe niż dla reszty kraju.

5. Krzywa o nachyleniu ujemnym.

6. a) Teoria „porządkuje" fakty i stwarza uproszczone ramy do ich interpretacji, b) Wiele dziedzin nauki (np. astronomia) nie może stosować eksperymentów kontrolowanych (laboratoryjnych), c) Zachowanie pojedynczych molekuł ma charakter spontaniczny, ale przewidywalny w skali całej zbiorowości. Indywidualne rozbieżności pragnień ludzkich znoszą się wzajemnie w skali większych zbiorowości.

Zadania sprawdzające R.3

1. Tablica na stronie następnej zawiera dane dotyczące popytu na tostery oraz ich podaży. Wykreśl krzywą podaży i krzywą popytu. Wskaż cenę równowagi i odpowiadającą jej ilość.

2. Na podstawie tych samych danych określ wielkość nadwyżki podaży lub popytu dla: a) ceny równej 12 £; b) ceny równej 20 £. Omów zmiany cen, które nastąpią w przypadkach a) i b).

Tablica. Podaż i popyt na tostery

Cena (£)	Popyt (min sztuk)	Podaż (min sztuk)
10	10	3
12	9	4
14	8	5
16	7	6
18	6	7
20	5	8

3. Co się stanie z krzywą popytu na tostery, gdy cena chleba wzrośnie? Pokaż na wykresie, jak zmienią się cena i liczba tosterów w punkcie nowej równowagi.

4. W jaki sposób na krzywą popytu na tostery wpłynie wynalezienie piecyka elektrycznego, preferowanego przez wielu użytkowników jako nowa i lepsza metoda robienia grzanek? Jak fakt ten wpłynie na wielkość sprzedaży tosterów oraz na ich cenę? Odpowiedź uzasadnij.

5. Wyobraź sobie, że jesteś hodowcą owiec. Podaj trzy przykłady zmian, które mogą spowodować zmniejszenie produkcji wełny w twoim gospodarstwie. Czy wśród tych możliwych czynników wymieniłeś ewentualny spadek cen wełny? Czy było to słuszne?

6. Niektóre dobra luksusowe (nabywane przez snobów) są kupowane tylko dlatego, że są drogie. Czy popyt na takie dobra jest rosnącą funkcją ceny?

7. Powszechne błędy w rozumowaniu. Wyjaśnij, dlaczego poniższe stwierdzenia są nieprawdziwe, a) Manchester United jest bardziej znanym klubem piłkarskim niż Wrexham, a więc będzie zawsze grał przy pełniejszych trybunach, b) „Góra masła" w Unii Europejskiej dowodzi sukcesu wspólnej polityki rolnej, pokazuje bowiem, jak może wzrosnąć wydajność, gdy rolnicy zostaną zainspirowani ideami zintegrowanej Europy, c) Obniżenie poziomu czynszu zapewniłoby mnóstwo dodatkowych mieszkań dla ludzi ubogich.

Rozdział 3

1. Cena równowagi wynosi 17 £, a wielkość sprzedaży 6,5.

2. a) Nadwyżka popytu wynosi 5 i cena rośnie, b) Nadwyżka podaży wynosi 3 i cena spada.

3. Krzywa popytu na tostery przesuwa się w dół. Cena równowagi i sprzedana ilość maleją.

4. Tak samo jak w punkcie 3.

5. Susza, choroby lub ataki wilków przesuwają krzywą podaży w dół, natomiast spadek cen powoduje tylko ruch wzdłuż danej krzywej podaży.

6. Nawet przy uwzględnieniu zjawiska snobizmu spadek ceny zwykle prowadzi do wzrostu popytu na to dobro.

7. a) Przy niskiej cenie biletów trybuny każdego stadionu będą zapełnione, b) Zjawisko to wynika z istnienia cen minimalnych na produkty rolne, c) Niskie czynsze są korzystne dla tych szczęśliwców, którzy zdołają znaleźć mieszkanie, ale jednocześnie zmniejszają one podaż oferowanych do wynajmu mieszkań i przyczyniają się do występowania ich niedoboru.

Zadania sprawdzające R.4

1. Przypuśćmy, że masz kiosk z owocami i musisz natychmiast sprzedać 100 łubianek dojrzałych brzoskwiń bez względu na cenę. Twoja funkcja podaży jest więc prosta pionową. Z doświadczeń zdobytych w handlu owocami wiesz, że funkcja popytu jest malejąca względem ceny oraz że 100 łubianek możesz sprzedać po cenie 1 £.
   a) Narysuj wykres popytu i podaży wyznaczający stan równowagi, b) Zakładamy, że elastyczność popytu wynosi -0,5. Nagle okazuje się, że 10 łubianek zawiera nadgniłe owoce, których nie da się sprzedać. Wykreśl nową krzywą podaży i wskaż nową cenę równowagi.

2. Rozważmy następujące grupy dóbr: a) mleko, usługi dentystyczne, piwo; b) czekolada, kurczaki, przejazdy koleją; c) spektakle teatralne, gra w tenisa, seanse filmowe. Dla każdej z nich określ, czy spodziewasz się, że popyt jest elastyczny względem ceny, czy nieelastyczny. Następnie w każdej grupie uszereguj dobra według rosnącej elastyczności. Odpowiedź uzasadnij.

3. W którym punkcie funkcji popytu będącej linią prostą wydatki konsumentów osiągają maksimum? Wyjaśnij, dlaczego. Jakie znaczenie ma ta informacja dla właściciela klubu piłkarskiego?

4. W tablicy przedstawiono cenowe i dochodowe elastyczności popytu na warzywa oraz usługi gastronomiczne. Wyjaśnij, czy są to dobra luksusowe, czy podstawowe oraz czy popyt na nie jest elastyczny, czy nieelastyczny.

Wyszczególnienie	Elastyczność cenowa	Elastyczność dochodowa
Warzywa	-0,17	0,87
Usługi gastronomiczne	-2,61	1,64

5. Gospodarstwa domowe w Wielkiej Brytanii wydały w 1974 r. ogółem 1,3 mld £ na chleb i inne rodzaje pieczywa. Wydatki te wzrosły do ponad 5 mld £ w 2004 r., mimo że chleb jest uważany za dobro niższego rzędu. Jak to wytłumaczyć?

6. Powszechne błędy w rozumowaniu. Wyjaśnij, dlaczego poniższe stwierdzenia są nieprawdziwe, a) Skoro papierosy są dobrem podstawowym, to państwo może podnosić wysokość akcyzy na papierosy bez żadnych ograniczeń, gdyż wpływy podatkowe z tego źródła przy wyższej stawce będą zawsze większe, b) Rolnicy powinni się ubezpieczać od anomalii pogodowych, które grożą zmniejszeniem plonów, c) Wzrost dochodów konsumentów to dobra nowina dla wszystkich producentów.

Rozdział 4

1. a) Pionowa krzywa podaży, malejąca krzywa popytu, b) Chcąc sprzedać ilość towaru mniejszą o 10%, możesz podnieść cenę o 20%, do 1,20 £; pionowa krzywa podaży jest obecnie wykreślana przy liczbie wynoszącej 90 łubianek.

2. a) Popyt nieelastyczny, b) Popyt bardziej elastyczny, c) Popyt jeszcze bardziej elastyczny.

3. Wydatki konsumentów osiągają maksimum przy elastyczności cenowej popytu równej -1.
   Poniżej tego punktu na krzywej popytu popyt jest nieelastyczny, co oznacza, że podwyżki cen zwiększają utarg sprzedawców. Powyżej tego punktu popyt jest elastyczny, co oznacza, że obniżki cen zwiększają utarg sprzedawców. Jeżeli sytuacja na rynku (np. „rynku" meczów piłkarskich) jest zbliżona do wolnej konkurencji, maksymalizacja utargu jest równoznaczna z maksymalizacją zysków.

4. Warzywa: popyt nieelastyczny, dobro podstawowe. Usługi gastronomiczne: popyt elastyczny, dobro luksusowe.

5. Dane te wyrażają nominalne, a nie realne wydatki na chleb, które spadły wraz ze wzrostem realnych dochodów.

6. a) Kategoria dobra podstawowego dotyczy elastyczności dochodowej popytu, a nie elastyczności cenowej, b) Jeżeli zła pogoda uderza we wszystkich rolników, to ceny produktów rolnych i dochody rolników rosną; rolnicy powinni się raczej ubezpieczać od dobrej pogody, c) Nie dotyczy to producentów, którzy wytwarzają dobra niższego rzędu.

---