PSYCHOLOGIA KLINICZNA-to gałąź psychologii stosowanej, praktycznej, zajmująca się życiem psychicznym, regulacja zachowań z punktu widzenia choroby, nieprzystosowania oraz problemami psychicznymi, które powstają w trakcie praktyki klinicznej konkretnej jednostki.

NORMA-jej przedmiotem jest normalna osobowość, jej przejawy, funkcje i procesy psychiczne. W literaturze psychologicznej normalność określa się w kategorii optymalnego stanu funkcji psychicznych, równowagi psychicznej, szczęścia lub też rozumiejąc ja jako subiektywne zadowolenie połączone z samorealizacją.

NORMA STATYSTYCZNA-to średnia lub przeciętna. O stwierdzeniu normy decyduje uzyskanie wyniku zbliżonego do średniej w danej populacji. Statystyczne ujęcie normy wykorzystuje się do określenia rozmiaru i głębokości stwierdzanych zaburzeń.

NORMA TEORETYCZNA-wyznacza jednostkę normalna jako posiadającą cechy pozytywne, które składają się na idealny wzorzec osobowości.

NORMA SPOŁECZNA- zespół cech psychicznych powszechnie akceptowanych w społeczeństwie.

NORMA KLINICZNA-to brak zaburzeń, brak oznak choroby. Rozumienie normy jako zdrowia psychicznego.

STRES-to stan w jakim się znajdujemy, gdy postawione nam wymagania nie są zrównoważone z naszymi możliwościami. Jest stres pozytywny i negatywny.

PSYCHICZNE SYMPTOMY STRESU NEGATYWNEGO:

-apatia

-tłumienie uczuć

-zamykanie się w sobie

-zapominanie

-lęk

-napięcia emocjonalne

-koszmary senne

-piskliwy, nerwowy śmiech

-poczucie niezadowolenia

-poirytowanie, drażliwość

-słaba koncentracja

-nadmierna skłonność do płaczu, ucieczki lub pobudzenia

-tendencja do łatwego ulegania przerażeniu

-nadużywanie alkoholu, tytoniu itp.

-odsuwanie się od ludzi

FIZYCZNE SYMPTOMY STRESU NEGATYWNEGO:

-zawroty głowy

-rozszerzone źrenice

-napięty kark i ramiona

-szybkie i płytkie oddychanie

-skurcze żołądka i mdłości

-pocenie się

-suchość w gardle

-zaciśnięte gardło

-wilgotne, zimne dłonie

-uginające się kolana

-szybsze bicie serca

OBJAWY STRESU:

# poziom psychiczny- problemy z koncentracją, obniżona samodyscyplina i samokontrola, kłopoty z pamięcią i uczeniem się, obojętność czy niezdolność do podejmowania decyzji.

#poziom fizyczny- zaburzenia snu, zmęczenie, zaburzenia trawienia, przyspieszone tętno, zawroty i bóle głowy, zaburzenia w oddychaniu, zmiany w ciśnieniu krwi, pocenie się, suchość w gardle, napięty kark i ramiona rozszerzone źrenice, wilgotne zimne dłonie, częste oddawanie moczu.

#poziom emocjonalny- uczucie smutku, wyobcowanie, nieśmiałość, utrata panowania nad sobą, obawy, lęki, brak motywacji, gwałtowność reakcji, poczucie niezadowolenia, poirytowanie, drażliwość.

STRES-ZMIANY FIZJOLOGICZNE

-zwiększa się częstotliwość tętna

-oddech staje się szybszy

-zwiększa się napięcie mięśni

-przysadka mózgowa się aktywizuje

-nasila się wydzielanie adrenaliny

-procesy trawienne się spowalniają

-źrenice się rozszerzają

-mózg pracuje na przyspieszonych obrotach.

INDYWIDUALNY PRÓG STRESU zależy od: bodźców stresowych, emocji, czynników genetycznych, osobowości, stanu zdrowia, wsparcia z zewnątrz, zdolności do walki ze stresem (doświadczenia, wykształcenia i zdobytych umiejętności, światopoglądu i przekonań, oczekiwań i potrzeb).

ANTYSTRESORY- to czynniki, które umacniają człowieka i pozwalają mu wygrać z przeciwnościami losu, a także ze stresem:

-zdrowe, silne ciało

-zdrowy tryb życia

-zdrowie emocjonalne

-dobrze funkcjonująca rodzina i dobre relacje socjalne

-wysoki poziom rozwoju duchowego.

ZABURZENIA ZACHOWANIA-mówimy o nich, gdy:

-czynności ludzkie tracą ukierunkowanie na cel.

-czynności ludzkie ulegają dezorganizacji w swym przebiegu.

-czynności ludzkie uniemożliwiają regulację kontaktów z otoczeniem.

-czynności ludzkie uniemożliwiają zaspokajanie potrzeb indywidualnych jednostki.

- człowiek nie jest w stanie rozwiązywać zadań zadanych przez sytuacje.

- człowiek nie jest w stanie przystosować się do środowiska.

ZABURZENIA MOTORYKI-zaburzenia rozwoju ruchowego mogą wiązać się z nieprawidłowym rozwojem fizycznym, uszkodzeniem c.u.n. objawy zakłócenia motoryki to opóźnienia w rozwoju umiejętności posługiwania się przedmiotami codziennego użytku, brak precyzji ruchów związana z nadmiernym napięciem mięśni, oraz brakiem koordynacji ruchów palców, dłoni, przedramienia, zakłócenia koordynacji wzrokowo-ruchowej (trudności w zadaniach plastycznych), szybkość ruchów rąk niedostosowana do zadania.

ZABURZENIA LATERALIZACJI- Lateralizacja to funkcjonalna dominacja jednej ze stron ciała związana z dominowaniem jednej półkul mózgowych. Do zaburzeń zalicza się przede wszystkim brak tej funkcjonalnej dominacji jednej ze stron. Czasem również leworęczność traktuje się jako przejaw zaburzeń lateralizacji np. poprzez uszkodzenie lewej półkuli mózgu.

ZABURZENIA PERCEPCJI WZROKOWEJ-nieprawidłowa budowa gałki ocznej powoduje wady wzroku, które zaburzają ostrość widzenia i SA przyczyna szybszego męczenia się, odczuwania bólu głowy i oczu u dzieci, zniechęca je to do czytania, rysowania.

ZABURZENIA PERCEPCJI SŁUCHOWEJ-obserwujemy wadliwą wymowę, przestawianie kolejności dźwięków w wyrazach, mylenie wyrazów o podobnym brzmieniu, ubogi słownik, skracanie wypowiedzi do prostych zdań, dłużej utrzymuje się faza głosowania i sylabizowania.

ZABURZENIA W ZAKRESIE MOWY-to parcjalne zaburzenia rozwoju psychomotorycznego. Wady wymowy i jąkanie utrudniają porozumiewanie się słowne i tym samym utrudniają rozwój myślenia, opóźniają usamodzielnienie, są źródłem trudności szkolnych.

PATOMECHANIZM- to rodzaj uwarunkowań, mechanizm powiązań pomiędzy uwarunkowaniami, związki przyczynowo-skutkowe decydujące o rodzaju, rozmiarze, różnorodności zaburzeń. Określa co spowodowało, ze mamy do czynienia z zaburzeniem, określa liczbę czynników patogennych, określa rodzaj zaburzenia, czas działania na jakim zadziałał czynnik patogenny ( im wcześniej zadziałał tym zaburzenia są głębsze, trwalsze, rozleglejsze, nieodwracalne), określa siłę urazu, częstość występowania czynników patogennych, oraz związki pomiędzy czynnikami patogennymi.

BIOLOGICZNE PRZYCZYNY ZABURZEŃ.

#Działające tuż przed zapłodnieniem i tuz po:

• na komórkę rozrodczą:

-genopatie- nieprawidłowe geny od rodziców

-gametopatie- m.in. chromosomopatie- anomalie niezapłodnionych komórek rozrodczych

• na zygotę:

-blastopatie- zaburzenia rozwoju zapłodnionej komórki

# Zewnątrzpochodne działające po zapłodnieniu:

• w okresie prenatalnym (na zarodek-embriopatie i płód-fetopatie) :

-zakażenia pasożytnicze

-konflikt serologiczny

-traumatyczne i silne przeżycia kobiety ciężarnej

-zaburzenia w krążeniu matki, płodu, łożyska

-niedożywienie kobiety ciężarnej

-środki toksyczne

-naświetlenia

-bakterie

-wirusy

• w okresie perinatalnym (na dziecko w czasie porodu-encefalopatie):

-wylewy śródczaszkowe

-bezpośrednie urazy czaszki

-niedotlenienie

-przedwczesny poród

• w okresie postnatalnym (na dziecko po urodzeniu):

-infekcje wirusowe i bakteryjne

-zatrucie lekami lub czadem

-urazy czaszki

-zaburzenia metabolizmu

-zaburzenia hormonalne

-niedożywienie

-choroby somatyczne.

SPOŁECZNE PRZYCZYNY ZABURZEŃ tkwiące w środowisku:

• rodzinnym

-napięta i niespokojna atmosfera domowa w której dziecko czuje się niepewnie, zagrożone

-długotrwała deprywacja uczuciowa w skutek utraty kontaktu z matka

-złe zachowanie=wychowanie niekonsekwentne, rygorystyczne

• pozarodzinnym

Przedszkole i szkoła mogą być pierwotną przyczyną zaburzeń rozwojowych:

-złe warunki lokalne i organizacyjne

-niedostosowany do możliwości dziecka system wymagań

-nieprawidłowy sposób realizacji programu

-niekorzystne cechy osobowości i postawy nauczyciela wobec wychowanków

hałas

-stres

• sytuacje trudne

Wyróżnia się:

-zagrożenie-np. zdrowia, pozycji społecznej, kompromitacją w oczach kolegów

-przeciążenie-wykonywanie czynności na granicy swoich możliwości fizycznych i psychicznych

-zakłócenie-zakłocanie wykonywania zadanie poprzez brk czegoś, zaskoczenie, zwłokę, zawód

-deprywacje-nie jest zaspokojona potrzeba np. brak pokarmu, brak miłości

-konfliktowe-mała odporność na stres

SYTUACJE TRAUMATYCZNE- to sytuacje wstrząsowe, urazowe, powodujące natychmiastowe zakłócenie czynności ludzkich, których konsekwencją jest trauma, czyli uraz psychiczny. Powstają na skutek: bodźca lub bodźców nagłych, o bardzo dużym napięciu lękowym, nieznanego, niekontrolowanego, jednorazowego, nieprzewidywalnego.

SYTUACJE SUBTRAUMATYCZNE- nie wywołują natychmiastowego zakłócenia czynności, lecz długotrwałe kumulowanie się negatywnych doświadczeń emocjonalnych tzw. Nerwica korozyjna.

Powstają na skutek bodźców powtarzających się, działanie jest kumulowane, o mniejszym napięciu nerwowym.

FAZY CHOROBY SIEROCEJ wg Bowelby i Robertsa:

I faza-protestu i ostrej rozpaczy

II faza-desperacji i umartwienia

III faza-zobojętnienia, wyobcowania.

Następstwem choroby sierocej jest prawie zawsze opóźnienie w rozwoju fizycznym, umysłowym i społecznym.

UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE- to stan trwały, nieodwracalny, o typie kalectwa, trwającego całe życie, powstały na różnym etapie rozwoju ontogenetycznego (od poczęcia do śmierci) w skutek działania patogennych czynników biologicznych powodujących uszkodzenie organiczne c.u.n.

STAN TEN CHARAKTERYZUJE SIĘ:

-istotnie niższym niż przeciętny ogólnym poziomem funkcjonowania intelektualnego (charakterystycznymi zaburzeniami orientacyjo-poznawczymi są percepcja i pamięć, intelektualnymi są myślenie i uczenie się, wykonawczymi są poziom rozwoju mowy i motoryki.

-zaburzenia w zakresie przebiegu i dynamiki procesów emocjonalnych.

-zaburz. w rozwoju i kształtowaniu osobowości.

-trudnościami, zaburzeniami w zakresie przystosowania społecznego

-zaburzeniami w rozwoju fizycznym-wady rozwojowe, dysproporcje, kalectwa, obniżona odporność immunologiczna.

Jest to stan dynamiczny, dotyczy zmieniających się objawów, bowiem im głębszy stopień upośledzenia tym głębsze, rozleglejsze są wady i zaburzenia.

ISTOTNIE NIŻSZY NIŻ PRZECIĘTNY POZIOM FUNKCJONOWANIA INTELEKTUALNEGO to poziom obniżony o co najmniej dwa lub więcej odchyleń standardowych od średniego ilorazu inteligencji wyznaczonego w danej populacji ludzkiej przez wystandaryzowane testy inteligencji.

KRYTERIA UPOŚLEDZENIA UMYSŁOWEGO:

-psychologiczne- ocena całej osobowości badanego i odróżnienia ogólnego upośledzenia od percjalnych deficytów.

-ewolucyjne- to porównywanie poziomu rozwoju procesów orientacyjno-poznawczych, intelektualnych, emocjonalnych, motywacyjnych, wykonawczych określenie ich wieku rozwoju i ilorazu

-społeczne- to stopień zaradności ogólnej, samodzielności uspołeczniania

-pedagogiczne- to ocena tempa nabywania wiadomości i umiejętności w toku nauczania, ich zasobów, pomiar tempa uczenia się.

-lekarskie- to całokształt badań lekarskich i laboratoryjnych.

SAMOREGULACYJNE MECHANIZMY PRZYSTOSOWAWCZE- służą do podtrzymania równowagi całego systemu osobowości. Ich celem jest dążenie do redukcji rozbieżności informacji w celu podtrzymania równowagi funkcjonalnej systemu.

=MECHANIZMY RESTRUKTURALIZACYJNE (POZNAWCZE)-redukują rozbieżność informacyjną przez przetworzenie zakodowanych informacji. Prowadzi to do rzeczywistych zmian strukturalnych w systemie poznawczym.

=MECHANIZMY OBRONNE (KOMPENSACYJNE)-to nieświadomy sposób radzenia sobie z sytuacjami, które wzbudzają lęk lub zagrażają samoocenie. Należą do nich: przemieszczenie, projekcja, regresja, sublimacja, fantazjowanie, identyfikacja, introjekcja, izolowanie, kompensacja, odizolowanie emocjonalne, odkupienie, reakcja upozorowana, wyparcie.

=MECHANIZMY ODREAGOWANIA (ROZŁADOWUJĄCE)-uruchamiane SA na niższym poziomie strukturalnym systemu(motoryczno-sensorycznym), ułatwiają one utrzymanie równowagi funkcjonalnej w systemie regulacji.

Mogą wyrażać się:

-czynnościami fizycznymi wymagającymi dużej energii(taniec walka)

-silną ekspresją emocjonalną

-zachowaniami agresywnymi

-zachowaniami antyspołecznymi

-wyładowującymi zachowaniami seksualnymi

-czynnościami pokarmowymi

-czynnościami werbalnymi

=MECHANIZMY MANIPULACYJNE (SYTUACYJNE)-tworzą się w dążeniu do utrzymania określonego stopnia kontroli nad otoczeniem i poczucia kontroli, koniecznych do zachowania równowago funkcjonalnej systemu. Formą przejawiania się postawy zależności jest manipulowanie innymi ludźmi, od których działania zależy zaspokajanie własnych potrzeb. Wyróżniamy 3 postacie mech. manipulacyjnych:

• ingracjacyjne-proces komunikacji gdzie podmiot przekazuje drugiej osobie informacje o tym jak ja spostrzega i samego siebie, chcąc zdobyć informacje potwierdzające poczucie własnej wartości. Są 4 techniki ingracjacyjne:

-podnoszenie wartości partnera

-konformizm

-samoprezentacja pozytywna

-samoprezentacja negatywna

• agresywne- agresja może występować w postaci słownej, fizycznej, symbolicznej (fantazjowanie). Wyróżniamy zach.agresywne: reaktywne, stymulujące, rozładowujące i manipulacyjne.

• samobójstwo usiłowane-to radykalna forma mech.manip. wyróżniamy:

-manipulacyje-aby coś uzyskać

-impulsywne-wołanie o pomoc

-reaktywne-reakcja na śmierć, rozwód

-stymulujące-samouszkodzenia przynoszące przyjemność

-zmotywowane psychotycznie-depresje, alkoholizm, urojenia.

-bilansowe-z wyboru, po utracie sensu życia.

NERWICE- to zaburzenia czynnościowe c.u.n., bez uszkodzeń organicznych, względnie trwałe, odwracalne, ogólnosystemowe-dotyczą zaburzeń w zakresie procesów poznawczych, społecznych, emocjonalnych, w obrazie samego siebie.

Przyczyny nerwic:

Typ układu nerwowego

-indywidualna, konstytucjonalna wrażliwość na bodźce

-doświadczenia

-cechy osobowości

-konflikty wewnętrzne

-nieprawidłowości w zakresie np. funkcji sensorycznych, czynności ruchowych.

OSOBOWOŚĆ- to zintegrowany system dynamiczny biologicznych, psychicznych i społecznych cech jednostki działający w interakcji ze środowiskiem zewnętrznym. Jest to charakterystyczny, względnie trwały sposób zachowania się jednostki.

ZABURZENIA OSOBOWOSCI- związane są z patologicznym wzorcem zachowań i przeżywania, manifestuje się w zakresie sfery poznawczej, emocjonalnej, stabilności sztywności zachowań co prowadzi do zaburzeń funkcjonowania.

---