Obiekt budowlany
a) budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi,
b) budowlę stanowiącą całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i
urządzeniami,
c) obiekt małej architektury.
Budynek - obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach.
Obiekt małej architektury - to niewielkie obiekty, a w szczególności:
a) kultu religijnego, jak: kapliczki, krzyże przydrożne, figury,
b) posągi, wodotryski i inne obiekty architektury ogrodowej,
c) użytkowe służące rekreacji codziennej i utrzymaniu porządku, jak: piaskownice,
huśtawki, drabinki, śmietniki.
Adaptacja - polega na przystosowaniu obiektu budowlanego lub budynku do spełnienia odmiennych funkcji niż te, do których został wybudowany, bądź nowych warunków np. w skutek zmiany przepisów.
Rekonstrukcja - polega na całkowitym lub częściowym odtworzeniu zniszczonego obiektu budowlanego lub budynku w miejscu jego lokalizacji.
Modernizacja - wprowadzenie zasadniczych zmian w istniejącym obiekcie budowlanym w celu jego ulepszenia, unowocześnienia lub w celu zaspokojenia potrzeb estetycznych nowego właściciela
Nadbudowa - polega na zwiększaniu wysokości budowli lub budynku bez zmiany powierzchni zabudowy.
Odbudowa - polega na przywróceniu zdolności użytkowej zniszczonemu obiektowi budowlanemu lub budynkowi.
Obciążenie wyjątkowe - obciążenie, które może wystąpić w wyniku mało prawdopodobnych zdarzeń w przewidywanym okresie użytkowania budowli.
Obciążenie zmienne - obciążenie którego wartość, kierunek i położenie mogą się zmieniać w czasie użytkowania budowy lub w innym rozpatrywanym okresie np. w czasu montażu lub remontu
Obciążenie technologiczne - obciążenia zależne od funkcji budowli i sposobu jej użytkowania
BN - norma branżowa
PN - norma polska
ZN - norma zakładowa
Moduł podstawowy - przyjęta jednostka długości, której krotnościami są wszystkie wymiary skoordynowane elementów budynków, a także ich zestawień; w Polsce za moduł podstawowy przyjęto M= 100mm.
Submoduł - moduł pochodny o wartości mniejszej od modułu podstawowego (M/m, np. 0,1M=10mm, 0,5M=50mm).
Mutlimoduł - moduł pochodny o wartości większej od modułu podstawowego (mM, np. 3M=300mm, 6M= 600mm, 12M= 1200mm, 15M=1500mm).
Koordynacja liniowa - polega na koordynowaniu elementów powiązanych z innymi elementami w jednym kierunku.
Koordynacja powierzchniowa - polega na koordynowaniu elementów powiązanych z innymi elementami w dwóch kierunkach.
Koordynacja przestrzenna - polega na koordynowaniu elementów powiązanych z innymi elementami w trzech kierunkach.
Ława kierunkowa (drutowa) - ława pozwalająca na określenie rzutów krawędzi elementów konstrukcyjnych; składa się z wbitych w ziemię słupków i przybitych do nich desek na kant. Ławy rozmieszczamy przy narożnikach i na przedłużeniu ścian wewnętrznych. Po ustawieniu ław przenosi się na nie wytyczone uprzednio i utrwalone w terenie za pomocą palików z gwoździami narożniki ścian zaznaczając je na ławach gwoździami lub trójkątnymi nacięciami na deskach. Przeniesienie linii odbywa się za pomocą naciągniętego między przeciwległymi ławami cienkiego drutu stalowego [fi=1mm], który ukierunkowuje się przez zawieszone na nim piony murarskie opuszczane na gwoździe palików. Od tak zaznaczonych punktów odmierza się na ławach odcinki odpowiadające odległości od krawędzi dna wykopu, szerokości odsadzek , szerokości fundamentów, grubości ścian, oznaczając ich końce również gwoździami lub nacięciami. Rozciągając drut przyczepiony do odpowiednich gwoździ między przeciwległymi ławami możemy wyznaczyć rzuty poziome krawędzi elementów konstrukcyjnych.
Sztuczne podtapianie terenu - spowodowane gospodarczą działalnością człowieka, powstaje wskutek pogorszenia spływu wód atmosferycznych oraz przeciekania instalacji wodociągowej i kanalizacyjnej w okresie budowy i eksploatacji budowli miejskich i przemysłowych lub przez wznoszenie budowli wodnych w bliskim sąsiedztwie terenów budowlanych, występuje najczęściej na terenach z gruntami słabo przepuszczalnymi - np. piaski pylaste, lessy, piaski gliniaste, pyły drobne
Igłofiltry - studnie rurowe małych średnic (40 - 80 mm), rodzaj odwodnienia wgłębnego, stosowane w gruntach mało przepuszczalnych (współczynnik przepuszczalności k < 40 m/dobę), ze względu na małe średnice łatwo się je wbija lub wpłukuje
Odwodnienie wgłębne - obniżenie poziomu wody za pomocą studni depresyjnych lub igłofiltrów, stosowane w gruntach niespoistych (piaski, żwiry), gdy pompowanie bezpośrednie nie jest praktycznie możliwe
Odwodnienie powierzchniowe - system rowków i studzienek zbiorczych, z których usuwa się wodę np. za pomocą pomp, stosowane w gruntach spoistych, układ ścian nośnych nie powinien sie pokrywać z układem rowków
Drenaż opaskowy - polega na otoczeniu budynku drenami w celu odwodnienia terenu wokół podziemnych części budynku, powinien znajdować sie około w połowie ławy fundamentowej, rura powinna być obsypana żwirem oraz zabezpieczona dodatkowo geowłókniną
Drenaż czołowy - przecina i ujmuje przesączającą sie wodę do wykopu, gdy ruch wody ma określony kierunek - sposób szczególnie efektywny gdy nieprzepuszczalna warstwa gruntu zalega płytko i rów drenarski może odprowadzać całą przesączającą się wodę
Roboty ziemne - rozróżnia się dwie grupy robót ziemnych tj.:
- roboty ziemne podstawowe
- roboty ziemne wykończeniowe, przygotowawcze, porządkowe.
Do robót podstawowych zalicza się: makroniwelację, wykopy szerokoprzestrzenne pod obiekty budowlane, wykopy wąskoprzestrzenne pod rowy i instalacje, wykopy liniowe pod drogi, nasypy, zasypki i podsypki z zagęszczeniem, niwelację i ostateczne kształtowanie terenu. Roboty ziemne wykończeniowe obejmują: wyrównanie dna wykopów szerokoprzestrzennych, wykopy pod ławy i stopy fundamentowe, profilowanie nasypów i wyrównywanie skarp, zagęszczanie skarp i podłoży, makroniwelację, kształtowanie małej architektury, układanie ziemi roślinnej lub darni w terenie i na skarpach budowli ziemnej. Roboty ziemne przygotowawcze i porządkowe: usunięcie darniny i ziemi roślinnej, wycinanie starodrzewu, karczowanie pni i krzewów, wytyczanie budowli ziemnych, odprowadzenie wód opadowych, czasowe obniżenie poziomu wód gruntowych, spulchnianie gruntu spoistego, roboty ziemne porządkowe.
Humus - bezpostaciowe, organiczne szczątki w różnym stadium mikrobiologicznego i fizyko-chemicznego procesu rozkładu, głównie roślinne, nagromadzone w glebach, albo na ich powierzchni
Rozpora - element zabezpieczania wykorzystujący napór dwóch przeciwległych ścian.
Szalunek - tymczasowa konstrukcja z desek lub płyt (ze sklejki lub metalu), rodzaj formy służącej do nadawania kształtu masie betonowej, wykorzystywany np. do wykonywania nadproży
Ścianka szczelinowa - konstrukcja żelbetowa tworzona w gruncie dzięki żelbetowaniu zbrojenia w wąskiej szczelinie, której stateczność zapewnia zawiesina iłowa (ciecz tiksotropowa)
Ścianka szczelna - lekka konstrukcja oporowa złożona z podłużnych elementów
drewnianych, stalowych, żelbetowych lub PVC zagłębianych w grunt ściśle jeden obok drugiego, tak by całość stanowiła szczelną płytę obciążoną siłami poziomymi niekiedy również siłami pionowymi, stosowana w budowlach oporowych, piętrzących, w fundamentach niższych budowli i przy wykopach w gruntach nawodnionych i piaszczystych
Grodza - budowla z materiałów wodoszczelnych, przeważnie tymczasowa, tworząca przestrzeń umożliwiającą wykonanie robót budowlanych poniżej poziomu wody
Geosyntetyki - wyroby, których chociaż jeden składnik wykonany jest z syntetycznego lub naturalnego polimeru a to w postaci paska, pasa lub struktury trójwymiarowej. Stosuje się je w kontakcie z gruntem lub innymi materiałami, przy pracach ziemnych i budowlanych.
Do geosyntetyków między innymi zaliczamy:
- geotkaniny
- geosiatki
- geokompozyty
Zastosowanie: zbrojenie, separacja, filtracja, zbrojenie podłoży / stabilizacja gruntów, ściany i przyczółki oporowe, zbrojenie podłoży na kolumnach żwirowo-piaskowych, zbrojenie antyerozyjne zboczy, zbrojąca warstwa pośrednia nawierzchni asfaltowej
Fundament bezpośredni - przekazują obciążenie budowli wprost na podłoże gruntowe, wyłącznie przez dolną powierzchnię zwaną podstawą fundamentu; wykonuje się je w wykopie otwartym i posadawia na gruncie nośnym.
Fundament pośredni - zwane też sztucznymi, przekazują obciążenie z budowli na niżej zalegające warstwy nośne przez dodatkowe elementy wprowadzone lub uformowane w gruncie, np. w postaci pali, studni, kesonów czy ścianek szczelnych.
Stopa szklankowa - prefabrykowana stopa fundamentowa pod słupy żelbetowe, nazywana tak ze względu na swój kształt, może być typowa lub składana z kilku elementów
Skrzynia - ustrój składający się z dwóch żelbetowych płyt, górnej i dolnej (dennej i stropowej), powiązanych ze sobą monolitycznie za pomocą ścian podłużnych i poprzecznych, rozmieszczonych zgodnie z siatką podpór konstrukcji górnej. Fundamenty skrzyniowe cechują się bardzo dużą sztywnością i są stosowane pod budynki wysokie przekazujące bardzo duże i nierównomierne obciążenia oraz w przypadku posadowienia na terenach szkód górniczych.
Ruszt fundamentowy - projektuje się zwykle w przypadku słabych gruntów, dużej intensywności obciążeń, a szczególnie wtedy, gdy należy powiększyć sztywność całego fundamentu w celu zapewnienia równomiernego osiadania całego budynku; składa się z żelbetowych belek, które się wzajemnie przecinają w punktach umiejscowienia słupów.
Ściana oporowa - murowana lub wykonywana z żelbetu ściana budowli lub samodzielna budowla przenosząca parcie gruntu, materiałów sypkich lub cieczy przylegających do tej ściany, np. zabezpiecza wjazd do garażu usytuowanego poniżej poziomu terenu przed osunięciem się gruntu.
Pal zawieszony - pal, który nie sięga do warstwy nośnej, jego nośność zależy prawie wyłącznie od oporu tarcia gruntu wzdłuż pobocznicy pala
Termoiniekcja - metoda osuszania ścian i wykonania izolacji przeciwwilgociowych
Metodą termoiniekcji można wykonać w murach :
- poziomą blokadę hydrofobową przy braku, tzw. poziomej izolacji przeciwwilgociowej (bitumicznej),
- pionową blokadę hydrofobową od wewnątrz pomieszczeń w ścianach stykających się z gruntem.
Rozwiązanie to stosuje się w przypadku braku możliwości odsłonięcia ścian (odkopania) i wykonania od zewnątrz izolacji tradycyjnej ( bitumicznej)
Metoda ta polega na nawierceniu w zawilgoconej ścianie na "żądanym" poziomie lub na określonej powierzchni otworów do których wprowadza się suche i ogrzane powietrze, które stopniowo obniża wilgotność muru. Gdy wilgotności muru nie przekracza 5 procent do otworów wprowadzany jest specjalny hydrofobowy płyn na bazie żywic silikonowych. Niewątpliwym walorem tej metody jest szybkość osuszania i możliwość przystąpienia do prac remontowych, jak tynkowanie i malowanie, natychmiast po zakończeniu termoiniekcji. Zabieg ten można przeprowadzać w dowolnej porze roku, także zimą podczas mrozów. Trwałość uszczelnienia wykonanego tą metodą ocenia się na 20 do 50 lat
Izolacja przeciwwodna - chroniąca obiekty budowlane lub ich części przed działaniem wody wywołującej parcie hydrostatyczne, w tym również wody naporowej i artezyjskiej; powinna stanowić szczelną, ciągłą przeponę (membranę) i może być wykonana w postaci:
wielowarstwowej izolacji papowej
izolacji z folii lub mas z tworzyw syntetycznych
powłok asfaltowych zbrojonych tkaniną lub mata szklaną
powłok z asfaltowych emulsji i lateksów mas syntetycznych zbrojonych welonem lub włóknem szklanym
powłok z żywic syntetycznych zbrojonych włóknem szklanym
Izolacja przeciwwilgociowa - chroni obiekt budowlany przed działaniem wody nie wywołującej parcia hydrostatycznego, tj. izolacje fundamentów i podziemi obiektów posadowionych powyżej poziomu wód gruntowych; w przypadku gruntów spoistych dodatkowo wymagane jest przy tym specjalne odprowadzenie wód opadowych z sąsiedztwa obiektu, np. przez odpowiednie wyprofilowanie spadków na powierzchni terenu.
Paroizolacja - warstwa w ścianie lub stropie, której zadaniem jest przeciwdziałanie przenikaniu pary wodnej z pomieszczenia do zewnętrznych warstw przegrody. Paroizolację wykonuje się najczęściej z folii z tworzyw sztucznych, czasem pokrytych cienką warstwą aluminium dla zmniejszenia ucieczki ciepła. Czasem wykorzystuje się papę lub specjalne masy ("folia w płynie") albo farby. Paroizolacja jest szczególnie ważna w przegrodach z warstwą izolacji termicznej, gdyż materiały termoizolacyjne są najbardziej wrażliwe na zawilgocenie.
Kotwy iniekcyjne -
Gruntowanie - polega na nałożeniu zaprawy (gruntu) na podkłada (np. ścianę)
Chudy beton - to warstwa betonu o niższej wytrzymałości; najczęściej służy jako podstawa pod fundamenty; układa się ją bezpośrednio na gruncie w wykopie; zwykle ma około 10 cm grubości.
Odporność ogniowa - zdolność elementów budynku do spełnienia określonych wymagań w znormalizowanych warunkach fizycznych odwzorowujących porównawczy przebieg pożaru
Jej miarą jest czas wyrażony w minutach od początku badania do chwili osiągnięcia przez element próbny jednego z 3 stanów granicznych
- nośności ogniowej (R)
- izolacyjności ogniowej (I)
- szczelności ogniowej (E)
Zależy ona od:
obciążenia ogniowego, czyli ilości materiałów palnych przypadających na 1m2 rzutu pomieszczenia
klasy odporności ogniowej poszczególnych elementów konstrukcji i stopnia palności materiałów
liczby kondygnacji lub wysokości budynku.